Agorafobia - przyczyny, objawy i leczenie

Agorafobia to m.in. lęk przed otwartą przestrzenią, osoba dotknięta tym zaburzeniem może odczuwać silny strach przed wychodzeniem z domu. Rzutuje to na jej życie prywatne i zawodowe. Jeśli objawy agorafobii zostaną zignorowane i chory nie rozpocznie leczenia, jego stan może stopniowo się pogarszać! W jaki sposób leczyć lęk przed wyjściem z domu i lęk przed tłumem?

Z naszego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest agorafobia?
• Jakie są przyczyny agorafobii?
• Jak objawia się agorafobia?
• W jaki sposób diagnozuje się agorafobię oraz leczy to zaburzenie?

Agorafobia – co to?

Coraz więcej osób na całym świecie mierzy się z zaburzeniami lękowymi, jednym z tych zaburzeń jest agorafobia. Częściej dotyka ona kobiet, pierwsze objawy agorafobii mogą pojawiać się około 30. roku życia. Najczęściej definiuje się ją jako lęk przed wyjściem z domu, lęk przed otwartą przestrzenią lub lęk przed tłumem. Osoby z agorafobią są obezwładnione nie tylko przez odczuwany irracjonalny strach przed przestrzenią, ale również przez lęk przed podróżowaniem w publicznych środkach transportu i pobytem w nieznanym otoczeniu. Objawy lękowe wywołuje także przebywanie w zamkniętych przestrzeniach publicznych lub po prostu przebywanie samemu poza domem.

Ogólnie mówiąc, osoba cierpiąca na agorafobię odczuwa lęk przed sytuacjami, w których traci kontrolę i przed nieznanymi miejscami, z których nie ma łatwego wyjścia. Gdy chory znajdzie się w tłumie, np. w autobusie, w sklepie lub w windzie, wzmaga się w nim uczucie niemożności wydostania się z tego miejsca. Dodatkowo przebywanie w zamkniętej przestrzeni publicznej rodzi w nim obawy, że w przypadku ataku paniki lub utraty przytomności nikt mu nie pomoże, co jeszcze bardziej nasila jego niepokój i wzbudza lęk przed publicznym upokorzeniem i ośmieszeniem.

Wprawdzie początkowo objawy agorafobii nie są paraliżujące, choremu wydaje się, że „da się z nimi żyć”, wystarczy jedynie unikać miejsc publicznych i sytuacji, w których grozi utrata kontroli. Niestety takie rozwiązanie prowadzi do rezygnacji z wielu aspektów życia, utrudnia kontakty społeczne i zawodowe. W pewnym momencie dochodzi do tego, że lęk przed wyjściem z domu wygrywa, chory po prostu przestaje opuszczać swoją bezpieczną przestrzeń, całkowicie izolując się od świata zewnętrznego.

Ale w przypadku agorafobii nie chodzi tylko o sytuacje, w których chory się znajduje, często już sama myśl o wyjściu z domu lub przebywaniu w przestrzeni publicznej wywołuje objawy lękowe (jest to tzw. lęk przed lękiem). Co ciekawe, chory dobrze zdaje sobie sprawę z irracjonalności swojego lęku, nie jest jednak w stanie samodzielnie go przezwyciężyć. Wymaga to kompleksowych działań z zakresu psychoterapii i farmakologii.

Agorafobia – przyczyny

Podobnie jak przy większości zaburzeń lękowych również przyczyny agorafobii nie są do końca znane. Zwykle szereg czynników prowadzi do rozwoju tej choroby, przez co lekarz powinien bardzo indywidualnie podchodzić do każdego przypadku. Z pewnością na rozwój zaburzeń wpływ mają geny, choć nie jest on decydujący! Znaczenie może mieć również wychowanie, temperament, indywidualna wrażliwość i wytrzymałość oraz podatność na zaburzenia lękowe. Często agorafobia pojawia się wskutek ciężkich, traumatycznych przeżyć i związanych z nimi bardzo silnych, negatywnych emocji. Lęk przed wyjściem z domu może rozwinąć się u ofiar brutalnych napaści lub świadków morderstwa, a także osób, które przeżyły poważny wypadek lub śmierć bliskiej osoby.

Warto dodać, że jako przyczyny agorafobii często wymienia się współtowarzyszące jej zaburzenia natury psychicznej, np. zespół lęku uogólnionego, fobię społeczną, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, depresję, a także uzależnienie od alkoholu lub narkotyków.

Agorafobia – objawy

Osoby owładnięte przez lęk przed przestrzenią przejawiają cały wachlarz objawów somatycznych dotyczących wielu układów. Jest to przede wszystkim – przyspieszenie akcji serca i kołatanie serca, dyskomfort i ucisk w klatce piersiowej, drżenie, nadmierne pocenie się, problemy z oddychaniem i suchość w jamie ustnej, uczucie obecności ciała obcego w gardle, wrażenie dławienia się, nudności, dolegliwości żołądkowo-jelitowe, zawroty głowy, uderzenia gorąca, dreszcze, uczucie drętwienia lub swędzenia ciała, omdlenia. Towarzyszą im takie odczucia jak: niepokój, niepewność, utrata kontroli, uczucie oszołomienia i wyłączania się, depersonalizacja i derealizacja, a nawet lęk przed śmiercią. W przypadku agorafobii bardzo często występują ataki paniki, choć nie jest to reguła.

Objawy agorafobii mogą pojawić się w sytuacjach i miejscach, które do tej pory nie wywoływały żadnej reakcji, sprzyja temu przebywanie samemu poza domem lub przebywanie w zamkniętej przestrzeni publicznej. Czasem całkiem niespodziewanie podczas pobytu w galerii handlowej lub w trakcie jazdy zatłoczonym autobusem może pojawić się lęk objawiający się m.in. uczuciem niepokoju, zawrotami głowy, kołataniem serca oraz chęcią natychmiastowej ucieczki. Z czasem epizody mogą powtarzać się coraz częściej i każde wyjście z domu zacznie budzić lęk.

Agorafobia – diagnoza i leczenie

Jak diagnozuje się agorafobię? Osoby, które obserwują u siebie objawy agorafobii, czyli odczuwają lęk przed tłumem lub przebywanie w zamkniętych przestrzeniach publicznych wywołuje u nich niepokój, powinny koniecznie skonsultować się ze specjalistą. Również osoby, które zauważą takie zachowania u najbliższych, powinny zareagować. Rozpoznanie zaburzenia następuje po szczegółowym wywiadzie. Diagnozę lekarz stawia, gdy stwierdzi u chorego występowanie lęku przynajmniej w dwóch z pięciu wymienionych sytuacji – przebywanie na otwartej przestrzeni, przebywanie w zamkniętej przestrzeni publicznej, korzystanie z komunikacji publicznej, stanie w tłumie (np. w kolejce) i przebywanie samemu poza domem, a także stwierdzi, że chory ze strachu unika sytuacji, które wywołują u niego lęk lub chory odczuwa lęk przed atakiem paniki w przypadku, gdy nie jest w stanie uniknąć tych sytuacji. Ponadto lekarz musi ustalić, czy występujący lęk nie jest skutkiem innych schorzeń.

W leczeniu agorafobii kluczowe jest indywidualne podejście do chorego, ze względu na złożony i nie do końca poznany mechanizm powstawania zaburzeń, nie można stosować jednego schematu leczenia dla każdego pacjenta. Zaburzeniami lękowymi takimi jak agorafobia zajmuje się psychiatra, psycholog lub psychoterapeuta. Natomiast proces leczenia obejmuje psychoedukację, psychoterapię oraz pomocniczo leczenie farmakologiczne. Lęk przed przestrzenią i tłumem najczęściej leczy się z wykorzystaniem terapii poznawczo-behawioralnej. Umożliwia ona zrozumienie istoty lęku i mechanizmów zachodzących w zaburzeniach lękowych, uczy rozpoznawania błędnych zachowań i przekonań oraz ich korygowania. Chory zdobywa wiedzę, jak radzić sobie, gdy pojawi się lęk lub wystąpi atak paniki, a wraz z postępem terapii teorię przekuwa w praktykę. Stopniowo musi oswajać się z sytuacjami, które do tej pory wywoływały w nim strach, czyli musi wyjść z domu, iść samotnie na spacer, przejechać się autobusem.

Jeśli chodzi o leki, zwykle lekarze zlecają leki na uspokojenie, leki przeciwdepresyjne i przeciwlękowe. Lekami pierwszego wyboru są selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI) lub inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI), w połączeniu z benzodiazepinami. Istotne jest, aby podczas leczenia farmakologicznego ściśle przestrzegać zaleceń lekarza! Jako dodatkowy oręż w walce z objawami agorafobii warto przyswoić sobie różne techniki oddechowe i relaksacyjne (np. medytację), które mogą być pomocne przy wyciszaniu lęku.

Agorafobia to zaburzenie lękowe, które stopniowo powoduje, że chory zaczyna unikać różnych sytuacji wywołujących u niego lęk przed wyjściem z domu, aż w końcu strach całkowicie go pochłania, przez co rezygnuje z opuszczania przestrzeni, w której czuje się bezpiecznie. Osoby chore powinny jak najszybciej poszukać specjalistycznej pomocy. W procesie leczenia niezwykle ważne jest wsparcie najbliższych. Nie chodzi tu tylko o wyręczanie chorego w zakupach i załatwianiu spraw poza domem, ale o zrozumienie jego choroby i zachęcanie go do terapii.

Autor wpisu: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa. Redaktor bloga jestemmama.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.