Badania hormonalne dla kobiet

Każda kobieta, której zależy na własnym zdrowiu, powinna regularnie kontrolować stan gospodarki hormonalnej organizmu. Jej zaburzenie może mieć poważne konsekwencje, w tym m.in. utrudniać zajście w ciążę. Badania hormonalne należy wykonywać regularnie niezależnie od wieku. W ramach prezentu dla samej siebie, dla mamy, siostry lub przyjaciółki warto wykupić w laboratorium specjalny pakiet badań! 

Gospodarka hormonalna 

Hormony są odpowiedzialne za wiele procesów zachodzących w organizmie. Wyróżnia się ponad 100 hormonów i każdy z nich ma swoją funkcję. Między innymi są hormony, które odpowiadają za metabolizm tłuszczów i cukrów oraz hormony płciowe żeńskie i męskie, które warunkują dojrzewanie płciowe. U kobiet hormony regulują przebieg cyklu menstruacyjnego, odgrywają ważną rolę w trakcie ciąży i laktacji. W przypadku zaburzenia równowagi hormonalnej organizm nie funkcjonuje, tak jak trzeba, ponadto pojawiają się różnego rodzaju dolegliwości. Gospodarka hormonalna jest niezwykle złożonym mechanizmem z licznymi zależnościami między poszczególnymi hormonami. Czasem obniżenie lub wzrost stężenia jednego z nich, może rozregulować wiele procesów i spowodować wahania poziomu innych hormonów. 

Kiedy kobieta powinna wykonać badania hormonalne? 

Badania hormonalne należy wykonywać regularnie, stanowią bowiem istotny element profilaktyki i diagnostyki różnych dolegliwości. W zależności od tego, jakie niepokojące objawy występują, lekarz może zlecić wykonanie całego profilu hormonalnego lub badanie pojedynczych hormonów. Zaobserwowanie u siebie następujących objawów powinno skłonić każdą kobietę do wizyty w laboratorium: zaburzenia cyklu menstruacyjnego, nieregularne miesiączki lub ich brak, bardzo obfite krwawienia, nasilony zespół napięcia przedmiesiączkowego, wahania nastroju, ogólny spadek samopoczucia, męczliwość i osłabienie, spadek libido, zaburzenia płodności, pogorszenie stanu skóry i paznokci, nasilone wypadanie włosów, nadmierne owłosienie (hirsutyzm), spadek siły mięśniowej, obniżenie barwy głosu, spontaniczna laktacja, nagła utrata lub przyrost masy ciała. 

Jednak badania hormonalne zaleca się wykonywać nie tylko, gdy pojawią się powyższe objawy. Warto je także robić profilaktycznie. Ponadto badania należy przeprowadzać w okresie okołomenopauzalnym oraz podczas leczenia hormonalnego w celu kontroli skuteczności terapii. Są one również zalecane kobietom, które starają się o dziecko, zwłaszcza gdy starania są przez dłuższy czas bezowocne. 

Jakie badania hormonalne zaleca się wykonać? 

Zwykle pakiet badań hormonalnych obejmuje oznaczanie poziomów takich hormonów jak – TSH (hormon tyreotropowy, tzw. tyreotropina), FSH (hormon folikulotropowy), LH (hormon luteinizujący, tzw. lutropina), estradiol (E2), progesteron (luteina), prolaktyna (PRL), ponadto także oznaczenie poziomu dehydroepiandrosteronu (DHEA-SO4), testosteronu, czasem również stężenia białka wiążącego hormony płciowe (SHBG). 

Badanie TSH jest wskazane przy podejrzeniu chorób tarczycy, skutkujących m.in. zaburzeniami funkcjonowania układu rozrodczego. Równocześnie lekarz może zlecić dodatkowo oznaczenie frakcji wolnych hormonów: fT4 i fT3. Zbyt niski wynik TSH może oznaczać nadczynność tarczycy, a wyższy – jej niedoczynność. Problemy z zajściem w ciążę mogą być także skutkiem zbyt wysokiego poziomu prolaktyny. Co więcej, nieprawidłowe stężenie tego hormonu występuje przy hipoglikemii i gruczolaku przysadki. Badanie FSH wykonuje się przy zaburzeniach miesiączkowania i w przypadku określenia rozpoczęcia menopauzy. 

U kobiet w wieku rozrodczym nieprawidłowe wartości LH mogą oznaczać zespół policystycznych jajników, zaburzenia płodności i niewydolność jajników. Dodatkowo oznaczenie stężenia LH wykorzystuje się do określania owulacji. Estradiol bada się przy zaburzeniach cyklu miesiączkowego oraz w celu kontroli owulacji indukowanej lekami. Ponadto w przypadku stosowania hormonalnej terapii zastępczej u kobiet po menopauzie, zaburzeń okresu pokwitania oraz przy podejrzeniu nowotworów wytwarzających estrogeny. Choć testosteron kojarzy się głównie jako męski hormon, również u kobiet bada się jego stężenie. Zbyt wysokie może przyczyniać się do zaburzeń miesiączkowania, nadmiernego owłosienia w nietypowych miejscach, trądziku i otyłości. 

Dodatkowo bada się również poziom SHBG, czyli glikoproteiny, która wiąże i transportuje we krwi testosteron i estradiol. Jest to pomocne do określania poziomu biodostępnego testosteronu. Gdy badanie wskazuje na obniżone stężenie SHBG, oznacza to, że w organizmie kobiety występuje nadmiar androgenów, natomiast podniesione – niedobór androgenów. Określanie poziomu SHBG jest ważne dla interpretacji poziomu testosteronu przy zaburzeniach miesiączkowania. Do oceny poziomu testosteronu, a także FSH, LH, prolaktyny i estradiolu ważne jest również badanie stężenia DHEA-S. 

Należy pamiętać, że każde laboratorium ma ustalone nieco inne normy, dlatego też nie powinno się samodzielnie analizować wyników. Dodatkowo w trakcie cyklu miesięcznego poziom hormonów rośnie i spada (z tego też powodu badania należy wykonywać w określonych dniach cyklu). Interpretację wyników należy pozostawić doświadczonemu lekarzowi, który weźmie pod uwagę nie tylko same wyniki, ale również pozostałe czynniki! 

Jak wyglądają badania hormonalne? 

Poziom hormonów oznacza się z próbki krwi. Zwykle na badania hormonalne nie trzeba się zgłaszać na czczo (choć to nie zaszkodzi), jednak trzeba to zrobić z samego rana. Ma to znaczenie ze względu na dobowe zmiany stężenia TSH, prolaktyny, testosteronu. Ponadto w przypadku badania takich hormonów jak m.in. FSH, LH, E2 należy je wykonywać w określonych dniach cyklu miesiączkowego. Czy do badania trzeba się przygotowywać w szczególny sposób? Zaleca się unikać dużego wysiłku, aktywności seksualnej oraz stresu (jest to istotne głównie przy oznaczaniu prolaktyny). Warto też skonsultować się z lekarzem, jeśli stosowane są leki hormonalne lub leki wpływające na poziom hormonów. 

Zmiany poziomów poszczególnych hormonów u kobiet są całkowicie normalne. Następuje to co miesiąc w rytm cyklu menstruacyjnego, a także w przypadku zajścia w ciążę lub wejścia w okres menopauzy. Jednak czasem duże wahania mogą być sygnałem, że w organizmie dzieje się coś niedobrego. Warto więc profilaktycznie wykonywać badania hormonalne, by móc odpowiednio wcześnie rozpocząć działania mające na celu uregulowanie gospodarki hormonalnej.

Autor wpisu: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa. Redaktor bloga jestemmama.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.