Bezdech senny – przyczyny, leczenie i objawy
25.10.2024Chrapanie to dość powszechny problem, który zwykle dotyka mężczyzn, choć i kobiety mogą zmagać się z tą przypadłością, zwłaszcza gdy są po menopauzie. Czasem przyczyny chrapania są niegroźne (jak np. przeziębienie), jednak u niektórych osób chrapanie jest objawem bezdechu sennego. Czym jest obturacyjny bezdech senny? W jaki sposób można leczyć tę chorobę?
Spis treści:
- Czym jest bezdech senny?
- Jakie są przyczyny bezdechu sennego?
- Jak rozpoznać bezdech senny?
- Jak leczyć bezdech senny?
- Dlaczego warto leczyć bezdech senny?
Czym jest bezdech senny?
Bezdech senny to choroba, która stanowi poważne zagrożenie! Diagnozuje się ją głównie u mężczyzn, a ryzyko rozwoju tego zaburzenia rośnie po 40. roku życia. Jednocześnie należy podkreślić, że kobiety także mogą doświadczać objawów bezdechu sennego. Mało tego, możliwy jest również bezdech senny u dzieci. Czym właściwie jest bezdech senny? Jest to zaburzenie występujące podczas snu polegające na zatrzymaniu lub zmniejszeniu przepływu powietrza przez drogi oddechowe w okolicy gardła.
O bezdechu sennym można mówić, gdy epizody spłycenia oddechu (ilość wdychanego powietrza jest zmniejszona o ponad 50%) lub całkowitego zatrzymania oddechu trwają powyżej 10 sekund i powtarzają się okresowo w trakcie snu – kilka lub kilkanaście razy w ciągu godziny. Konsekwencją upośledzenia przepływu powietrza i przerw w oddychaniu jest obniżenie poziomu nasycenia krwi tlenem (spadek saturacji o ponad 4%), a co za tym idzie, niedotlenienie organizmu.
Wyróżnia się dwa rodzaje bezdechu sennego. Centralny bezdech senny dotyczy całkowitego zatrzymania przepływu powietrza przez drogi oddechowe w trakcie snu – zanika ruch oddechowy brzucha i ruch klatki piersiowej. Na szczęście występuje on rzadko, związany jest zazwyczaj z chorobami mózgu i ośrodkowego układu nerwowego. Częstszy jest obturacyjny bezdech senny. Polega on na częściowym zablokowaniu dróg oddechowych. W efekcie dochodzi do spłycenia oddechu i występowania krótkich epizodów bezdechu podczas snu.
Jakie są przyczyny bezdechu sennego?
Nie ma jednej przyczyny bezdechu sennego, jest to schorzenie o złożonej etiologii. Objawy bezdechu sennego pojawiają się w wyniku zwężenia lub zamknięcia górnych dróg oddechowych, do którego prowadzi zmniejszenie napięcia mięśniowego i zapadanie się ścian gardła. Występowaniu bezdechu sennego sprzyjają wady anatomiczne, m.in. krzywa przegroda nosowa, przerost migdałków, przerost małżowin nosowych, polipy, nieprawidłowa budowa żuchwy i wąskie drogi oddechowe.
Dodatkowo trzeba tu wskazać szereg czynników ryzyka zwiększających prawdopodobieństwo rozwoju tego zaburzenia. Zalicza się do nich otyłość (szczególnie nadmiar tkanki tłuszczowej wokół szyi – ryzyko rośnie, gdy obwód szyi u mężczyzn wynosi powyżej 43cm, a u kobiet więcej niż 40cm), nadciśnienie tętnicze, niedoczynność tarczycy, akromegalię, astmę, alergie, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, częste infekcje górnych dróg oddechowych, stres, a ponadto palenie papierosów, objadanie się na noc, spożywanie alkoholu i przyjmowanie leków nasennych i uspokajających, leków opioidalnych i leków zmniejszających napięcie mięśni. Częściej objawy bezdechu sennego występują u mężczyzn po 40. roku życia oraz u kobiet po menopauzie lub zmagających się z chorobami o podłożu hormonalnym.
Jak wygląda bezdech senny u dzieci? Przyczyny jego wystąpienia są podobne do tych, które obserwuje się u osób dorosłych. Jest to głównie niedrożność dróg oddechowych, powiększenie migdałków – podniebiennych lub gardłowych, a także otyłość. Najbardziej narażone na bezdech senny są dzieci między 3. a 8. rokiem życia, jednak choroba ta również może występować u noworodków i niemowląt. Rodzice powinni więc zachować czujność, a w przypadku zaobserwowania objawów bezdechu u dziecka powinni się skonsultować z lekarzem.
Jak rozpoznać bezdech senny?
Zwykle z bezdechem sennym utożsamiane jest chrapanie (choć nie każda osoba, która chrapie, choruje na obturacyjny bezdech senny)! Dla bezdechu typowe jest głośne, nieregularne chrapanie przerywane chwilami ciszy. Dodatkowo jako objawy bezdechu sennego wymienia się przerwy w oddychaniu podczas snu, mikroprzebudzenia, których chory nawet nie pamięta, a także nagłe wybudzenia nocne z towarzyszącym uczuciem niepokoju i lęku oraz trudności z zaśnięciem po wybudzeniu. Bezdech senny cechuje się również występowaniem takich symptomów jak kołatanie serca, ból w klatce piersiowej, duszności, przyspieszony oddech, zwiększone tętno, nadmierna potliwość nocna, zgaga, nocne zgrzytanie zębami, częste oddawanie moczu w nocy.
Nocne objawy bezdechu sennego zwykle są trudne do samozdiagnozowania, zazwyczaj chory dowiaduje się o nich od swojego partnera lub innego domownika. Jednak oprócz dolegliwości pojawiających się w ciągu nocy wymienia się też takie, które chory może zaobserwować u siebie w ciągu dnia. Sygnałem alarmowym powinno być utrzymujące się mimo wielogodzinnego snu uczucie zmęczenia, poranny ból głowy (którego przyczyną jest niedotlenienie organizmu), drażliwość, nadmierna senność w ciągu dnia, problemy z koncentracją, uczucie suchości w ustach i spierzchnięte wargi po przebudzeniu. Ponadto mężczyźni mogą zaobserwować zaburzenia potencji.
Jak wygląda diagnostyka bezdechu sennego? Choć niepokojące dźwięki i nocne wybudzanie są dość charakterystyczne, to jednak samo chrapanie nie stanowi podstawy do rozpoznania bezdechu. Jeśli jednak obserwowane są jednocześnie inne dolegliwości, które mogą wskazywać na obturacyjny bezdech senny, należy się skonsultować z lekarzem. Przeprowadzi on szczegółowy wywiad lekarski oraz wykorzysta proste narzędzie diagnostyczne służące do oceny jakości snu i występowania zaburzeń sennych, jakim jest skala senności Epwortha. Oprócz niej diagnostyka bezdechu sennego opiera się wynikach takich badań jak poligrafia, którą można przeprowadzić w domu i polisomnografia, która wymaga hospitalizacji.
Poligrafia pozwala określić zaburzenia oddychania podczas snu (badany jest przepływ powietrza przez drogi oddechowe, obecność chrapania, saturacja i wysiłek oddechowy), a polisomnografia pozwala nie tylko rozpoznać zaburzenie, ale również określić stopień jego zaawansowania. Podczas badania polisomnograficznego wykonuje się EEG (elektroencefalografię), EKG (elektrokardiografię), EMG (elektromiografię) oraz EOG (elektrookulogram).
Jak leczyć bezdech senny?
Po usłyszeniu diagnozy należy rozpocząć leczenie bezdechu sennego. Zwykle terapia prowadzona jest przez laryngologa, jednak w zależności od przyczyny bezdechu sennego potrzebne będą także konsultacje z pulmonologiem i neurologiem. Jedną z najskuteczniejszych metod leczenia jest operacja bezdechu sennego. Stosuje się ją, gdy zostanie stwierdzona przeszkoda blokująca swobodny przepływ powietrza w górnych drogach oddechowych. Dzięki usunięciu tej przeszkody można trwale pozbyć się problemu. Operacja bezdechu sennego obejmuje np. plastykę podniebienia, korektę skrzywionej przegrody nosa i przerośniętych małżowin nosowych, usunięcie przerośniętych migdałków.
Możliwe jest także objawowe leczenie bezdechu sennego, które prowadzi się z wykorzystaniem aparatu CPAP (ang. Continous Positive Airway Pressure). Jest to urządzenie, które wytwarza stałe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych. Terapia polega na tym, że chory musi zakładać do spania specjalną maskę, dostarcza ona powietrze pod ciśnieniem, co utrzymuje otwarte drogi oddechowe podczas snu. A czy leczenie farmakologiczne ma sens w przypadku obturacyjnego bezdechu sennego? Niestety nie ma żadnych leków na bezdech, jednakże są środki, które z pewnością wspomogą właściwą terapię. Wskazane są np. preparaty na chrapanie oraz leki na bezsenność. Ponadto polecane są inhalatory, które pomagają udrażniać drogi oddechowe.
Dodatkowo ważnym elementem leczenia są zmiany w stylu życia. W przypadku lekkiego bezdechu są one zwykle wystarczające do tego, aby wyeliminować chorobę, w ciężkich postaciach skutecznie łagodzą objawy. Podstawą jest redukcja masy ciała poprzez wprowadzenie odpowiedniej diety i zwiększenie aktywności fizycznej (szczególnie istotny jest ruch na świeżym powietrzu).
Trzeba też unikać spożywania alkoholu – zwłaszcza wieczorem – oraz rzucić palenie. Zaleca się zadbać o prawidłową higienę snu. Pomocne jest unormowanie godzin nocnego wypoczynku – zaleca się chodzić spać i wstawać o tych samych porach, również w weekendy. Wskazane jest przyjmowanie do snu pozycji na boku lub na brzuchu, a nie na plecach. W sypialni warto utrzymywać temperaturę około 18-21st. C i prawidłową wilgotność powietrza. Dużym wsparciem może być również terapia behawioralna. Dzięki niej można poznać skuteczne techniki relaksacyjne.
Dlaczego warto leczyć bezdech senny?
Głośne chrapanie nie jest najgorszym, co może dotknąć osobę chorą na bezdech senny. To schorzenie może mieć niezwykle poważne konsekwencje, dlatego tak istotne jest, aby rozpocząć odpowiednie leczenie bezdechu sennego! Dlaczego jest to tak ważne? Zacznijmy od tego, że jest to zaburzenie, które pogarsza jakość życia. Ciągłe zmęczenie, bóle głowy i spadek koncentracji mogą być przyczyną gorszych wyników w pracy (a także w szkole, gdy pojawia się bezdech senny u dzieci). Co więcej, znacząco zwiększają też ryzyko wypadków komunikacyjnych!
To jednak nie wszystko! Obturacyjny bezdech senny zwiększa ryzyko występowania chorób sercowo-naczyniowych – nadciśnienia tętniczego, nadciśnienia płucnego, choroby niedokrwiennej serca, a także udaru i zawału serca. Ma to ścisły związek, z tym, że przerwy w oddychaniu podczas snu przyczyniają się do niedotlenienia tkanek. W skrajnych przypadkach bezdech może bezpośrednio doprowadzić do nagłej śmierci wskutek zatrzymania akcji serca. Osoby cierpiące na bezdech senny są też bardziej narażone na rozwój chorób o podłożu psychiatrycznym, m.in. nerwicy lub depresji, a ponadto cukrzycy typu drugiego, zespołu metabolicznego oraz refluksu żołądkowo-przełykowego.
Wiele osób bagatelizuje chrapanie, jednak może ono być objawem bardzo poważnego schorzenia, jakim jest bezdech senny. Jeśli tylko zostaną zaobserwowane objawy, które potencjalnie mogą wskazywać na obturacyjny bezdech senny, trzeba się zgłosić do lekarza i rozpocząć diagnostykę. Należy podkreślić, że jest to schorzenie, które wymaga leczenia!
