Ból gardła – przyczyny, objawy, leczenie
06.10.2024Boli Cię gardło? Masz trudności z połykaniem jedzenia, napojów, a nawet śliny? To zazwyczaj oznacza infekcję! Trzeba jednak wiedzieć, że ból gardła niekoniecznie musi być związany z zakażeniem wirusami lub bakteriami. Chrypka i podrażnienie gardła mogą też towarzyszyć chorobie refluksowej przełyku lub alergii. Niezależnie od przyczyny dolegliwości są dokuczliwe, warto więc wiedzieć, jak je łagodzić!
Spis treści:
- Najczęstsze przyczyny bólu gardła
- Objawy bólu gardła, na które warto zwrócić uwagę
- Jak leczyć ból gardła?
- Jak zapobiegać bólowi gardła?
- Kiedy z bólem gardła udać się do lekarza?
Najczęstsze przyczyny bólu gardła
Ból gardła to bardzo częsta dolegliwość. Może on być ostry lub przewlekły, może mieć różne nasilenie. Czasem obejmuje całe gardło, ale zdarza się, że odczuwany jest tylko po jednej stronie. Objaw ten pojawia się w każdym wieku, trzeba przy tym jednak zaznaczyć, że infekcyjny ból gardła u dziecka diagnozowany jest zdecydowanie częściej niż u osoby dorosłej. Choć zazwyczaj ból gardła kojarzy się nam z jesienno-zimowym sezonem infekcji, tak naprawdę może się pojawiać bez względu na pogodę i porę roku. Zanim omówimy najczęstsze przyczyny bólu gardła, należy wspomnieć również o tych mniej oczywistych.
Podrażnienie gardła może być wywołane kontaktem z substancjami drażniącymi, np. dymem tytoniowym, alkoholem, oparami chemicznymi, smogiem, suchym, klimatyzowanym powietrzem. Ból i suchość w gardle jest także wynikiem nadwerężania głosu. Dolegliwości bólowe w okolicy gardła mogą pojawiać się w przebiegu mononukleozy zakaźnej, płonicy, ospy wietrznej, odry, przewlekłego zapalenia zatok przynosowych. Długotrwale utrzymujący się ból gardła może być także objawem choroby nowotworowej (np. raka krtani, raka nasady języka)! A oto główne powody dyskomfortu ze strony gardła:
Infekcje wirusowe
Zdecydowanie infekcje o etiologii wirusowej stanowią najczęstsze przyczyny bólu gardła. Wirusowe zapalenie gardła wywoływane jest m.in. przez rhinowirusy, adenowirusy, wirusy grypy i paragrypy oraz koronawirusy. Infekcje gardła o podłożu wirusowym zazwyczaj pojawiają się jesienią i zimą.
Ból gardła przy infekcji bakteryjnej
Bakteryjne zapalenie gardła zdarza się rzadziej niż wirusowe. Charakteryzuje się głównie bardzo silnymi dolegliwościami bólowymi. Angina, czyli ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych, wywoływana jest przez paciorkowce (Streptococcus pyogenes), powoduje ból migdałków i pojawianie się na nich ropnego nalotu.
Alergie
Zapalenie gardła może być związane z alergiami wziewnymi – na pleśnie, pyłki, sierść zwierząt domowych, roztocza. Alergia utożsamiana jest z zaczerwienieniem i łzawieniem oczu oraz obfitym katarem i kichaniem. Jednak wielu alergików cierpi też z powodu bólu gardła. Podrażnienie śluzówki gardła w przebiegu alergii następuje w wyniku kontaktu z alergenem, choć równie często przyczyną jest wydzielina z nosa, która spływa po tylnej ścianie gardła.
Choroba refluksowa przełyku
Ból i podrażnienie gardła to częste dolegliwości, z którymi zmagają się osoby cierpiące na chorobę refluksową przełyku. Do zapalenia śluzówki gardła i przełyku przyczynia się kwaśna treść pokarmowa, która cofa się z żołądka.
Objawy bólu gardła, na które warto zwrócić uwagę
Ból gardła objawia się uczuciem pieczenia i drapania, towarzyszą mu trudności w połykaniu oraz suchość śluzówki gardła, czasem także chrypka i utrata głosu. Podczas infekcji ból gardła może się utrzymywać około 5-8 dni. Ponadto można zaobserwować zaczerwienienie, przekrwienie i rozpulchnienie błony śluzowej gardła. Dodatkowe objawy przy bólu gardła najczęściej pomagają rozpoznać przyczynę dolegliwości.
Ból gardła związany z infekcją wirusową najczęściej pojawia się w towarzystwie kaszlu, kataru, łagodnej gorączki (choć wirusowe zapalenie gardła zwykle cechuje ból gardła bez gorączki), ogólnego osłabienia i bólów mięśni. Jeśli chodzi o bakteryjne zapalenie gardła, to jednym z bardziej charakterystycznych objawów jest krwistoczerwone zabarwienie śluzówki gardła, ból migdałków, biały nalot na migdałkach, ropne czopy i nieprzyjemny zapach z ust. Infekcjom bakteryjnym towarzyszy też wysoka gorączka i osłabienie, a także powiększone węzły chłonne szyi.
Dodatkowe objawy przy bólu gardła obejmujące uczucie pieczenia w klatce piersiowej, uczucie ciała obcego w gardle i chrypkę wskazują natomiast na chorobę refluksową przełyku. Niepokojącym objawem jest jednostronny ból gardła bez gorączki, któremu towarzyszy szczękościsk, duszności lub guz szyi. Zaobserwowanie takich symptomów wymaga jak najszybszej konsultacji z lekarzem, tak może się objawiać nowotwór!
Jak leczyć ból gardła?
Leczenie bólu gardła bardzo często ma charakter objawowy, dlatego większość osób leczy się samodzielnie. W aptekach można dostać różnego rodzaju leki na ból gardła (tabletki do ssania, aerozole), m.in. o działaniu przeciwbólowym, znieczulającym, przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym i odkażającym, np. z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (np. salicylanem choliny, flurbiprofenem, benzydaminą), chlorkiem cetylopirydyniowym i lidokainą. Z uwagi na to, że za większość przypadków bólu gardła odpowiadają wirusy, takie postępowanie jest wystarczające. Wspomagająco można też stosować leki na przeziębienie, leki przeciwgorączkowe, preparaty na katar oraz leki na kaszel.
W sytuacji, gdy głównym objawem jest uciążliwa chrypka i suchość w gardle, warto wypróbować ziołowe tabletki, które działają nawilżająco i powlekająco. Oprócz środków leczniczych można sięgnąć po domowe sposoby na ból gardła. Szczególnie polecane są płukanki z roztworu soli kuchennej oraz naparów ziołowych (z rumianku, szałwii, tymianku, kory dębu). Świetnie sprawdza się także picie ciepłego mleka z miodem, herbaty z dodatkiem soku malinowego i naparu z imbiru. Warto też zadbać o odpoczynek. Powinno się również oszczędzać gardło oraz unikać czynników, które mogą je drażnić, np. jedzenia ostrych i kwaśnych potraw.
Jak zapobiegać bólowi gardła?
Najprostszym sposobem zapobiegania bólom gardła jest wzmacnianie układu odpornościowego oraz unikanie czynników sprzyjających rozwojowi infekcji. Szczególną uwagę należy zwrócić na utrzymanie dobrej kondycji gardła. Podrażniona i przesuszona śluzówka jest bardziej podatna na ataki wirusów i bakterii, należy więc dbać o jej nawilżenie. Zaleca się prawidłowo nawadniać organizm i utrzymywać odpowiedni poziom nawilżenia powietrza w mieszkaniu (zaleca się często wietrzyć pomieszczenia lub korzystać z nawilżaczy powietrza).
Dodatkowo w sezonie jesienno-zimowym, gdy występuje zwiększone ryzyko, że rozwinie się infekcja gardła, zaleca się stosować preparaty o działaniu powlekającym, które działają nawilżająco i ochronnie na śluzówkę gardła. Polecane są tabletki do ssania z tymiankiem, podbiałem, prawoślazem lekarskim i porostem islandzkim, a także spraye do gardła na bazie oliwy z oliwek z dodatkiem witamin A i E.
Ból gardła u dziecka to jeden z najczęstszych powodów, dla których maluchy trafiają do lekarza. Zwykle przyczyną dolegliwości są wirusy, więc na szczęście nie ma potrzeby stosowania antybiotyków, mimo to rodzice szczególną uwagę powinni zwrócić na wzmacnianie odporności dziecka, aby uchronić je przed częstymi infekcjami.
Kiedy z bólem gardła udać się do lekarza?
Jeśli jednak leki na ból gardła dostępne w aptekach bez recepty nie łagodzą dolegliwości, jeśli ból jest przewlekły, jeśli ból jest bardzo silny i towarzyszą mu inne objawy (np. powiększone węzły chłonne, duszności, uczucie bólu za mostkiem), należy się zgłosić do lekarza. W takich sytuacjach może pomóc tylko rozpoznanie przyczyny bólu gardła. Gdy infekcja gardła wywołana jest przez bakterie, konieczne będzie podanie antybiotyków. Ból gardła w przebiegu choroby refluksowej przełyku wymaga leczenia przyczynowego, czyli konieczne jest stosowanie leków neutralizujących soki żołądkowe. Podobnie jest w przypadku, gdy zapalenie gardła ma podłoże alergiczne, wówczas także trzeba stosować odpowiednie leki, a dokładniej leki przeciwhistaminowe.
Ból gardła niezależnie od przyczyny może być uciążliwy, zwłaszcza gdy powoduje trudności w połykaniu. Kiedy tylko pojawi się nieprzyjemne drapanie i pieczenie w gardle, zaleca się zastosować kilka środków łagodzących. Leczenie bólu gardła najczęściej polega na stosowaniu leków w postaci syropów, tabletek do ssania lub aerozoli do gardła. Należy jednak pamiętać, że bakteryjne zapalenie gardła wymaga podania antybiotyków, więc wizyta u lekarza jest obowiązkowa.
