Ból nerek – przyczyny, diagnostyka, leczenie
24.10.2024Ból nerek jest raczej rzadkim zjawiskiem, co związane jest z tym, że większość chorób nerek przez długi czas nie daje żadnych objawów, tym samym zazwyczaj są one diagnozowane dość późno, a wprowadzone leczenie nie zawsze przynosi oczekiwane efekty. Mimo że ból nerek nie pojawia się często, warto wiedzieć, jakim chorobom może towarzyszyć. Co zrobić, gdy bolą nerki? Kiedy trzeba się udać do lekarza?
Spis treści:
- Czym jest ból nerek i gdzie się objawia?
- Najczęstsze przyczyny bólu nerek
- Diagnostyka bólu nerek
- Leczenie bólu nerek
- Domowe sposoby na złagodzenie bólu nerek
- Kiedy zgłosić się do lekarza z bólem nerek?
Czym jest ból nerek i gdzie się objawia?
Pojawienie się takiego objawu jak ból nerek zwykle oznacza, że stan tego organu jest już zły. Niestety większość chorób nerek najczęściej przez wiele lat rozwija się w ukryciu. Jako choroby nerek powodujące ból wymienia się takie schorzenia jak kamica nerkowa, zapalenie nerek lub rak nerki. W zależności od przyczyny bólowe objawy chorób nerek mogą wyglądać nieco inaczej, jednakże zawsze ból odczuwany jest w okolicy lędźwiowej pleców. Może mieć przy tym różne nasilenie i charakter. Najczęściej określa się go jako ból ostry, tępy, kłujący, pulsujący, kolkowy, promieniujący, który raczej nie zależy od pozycji ciała i wykonywanych ruchów.
Lokalizacja i charakterystyka bólu nerek
Ból nerek zlokalizowany jest w okolicy lędźwiowej pleców, może być ciągły lub nawracający, ustępujący lub przewlekły. Zdarza się, że promieniuje do pachwiny, miednicy mniejszej i jamy brzusznej. W zależności od tego, z jaką dolegliwością związany jest ból nerki, może objawiać się w inny sposób. Kolka nerkowa, która jest typowa dla kamicy nerkowej, powoduje bardzo silny ból po jednej stronie, który może promieniować do pachwiny. Ból ma charakter ostry, pojawia się nagle i stopniowo narasta.
W przebiegu innych chorób nerek (np. przy zakażeniach, zapaleniu nerek, torbielach i nowotworach) ból jest tępy, stały, jego intensywność nie zmienia się w wyniku ruchu lub zmiany pozycji ciała. Dodatkowo jako objawy chorób nerek wymienia się między innymi problemy z oddawaniem moczu, zmiany w kolorze i wyglądzie moczu, obrzęki, nadciśnienie i spowodowane nim bóle głowy, anemię, szybką męczliwość, osłabienie, senność, duszność i utratę wagi.
Jak odróżnić ból nerek od bólu kręgosłupa?
Nerki znajdują się z tyłu tułowia po obu stronach kręgosłupa – poniżej dolnej krawędzi żeber. Z tego powodu ból nerek jest często mylony z bólami kręgosłupa. Jak je rozróżnić? Główną różnicę stanowią tzw. objawy dyzuryczne. Bólowi nerek zwykle towarzyszy zmiana wyglądu moczu, np. staje się on mętny, pieni się, czasem pojawia się w nim krew. Ponadto można zaobserwować zmianę w oddawaniu moczu, np. chory oddaje mocz często, ale w niewielkich ilościach, odczuwa nagłe i bolesne parcie na pęcherz, ma trudności z utrzymaniem moczu, odczuwa pieczenie, szczypanie i ból podczas mikcji, czasem natomiast dochodzi u niego do zatrzymania moczu.
W przypadku bólu pleców dolegliwości mają różne nasilenie, są zależne od aktywności ruchowej i od zmiany pozycji ciała. Ból pleców wynika z nieprawidłowości mięśniowo-stawowych w obrębie kręgosłupa i tkanek miękkich, które go otaczają, przyczynami bólu mogą być zmiany zwyrodnieniowe kręgów, tzw. dyskopatie, osteoporotyczne złamania kręgów, jak również przeciążenia odcinka lędźwiowego, przetrenowanie lub naciągnięcie mięśni pleców.
Najczęstsze przyczyny bólu nerek
Przyczyny bólu nerek są różnorodne, dlatego też pojawienie się bólu lub innych niepokojących objawów ze strony układu moczowego, powinno zostać skonsultowane z lekarzem. Jako najczęstsze choroby nerek powodujące ból wymienia się takie schorzenia jak:
Kamica nerkowa
Kamica nerkowa jest schorzeniem, w przebiegu którego dochodzi do powstawania kamieni w różnych odcinkach układu moczowego. Gdy kamienie zaczynają się przemieszczać w obrębie układu moczowego, odczuwany jest bardzo silny, trudny do zniesienia ból. Ból występujący w przebiegu kamicy nerkowej określany jest jako kolka nerkowa. Jest on odczuwany jednostronnie w dolnej części pleców, w dodatku promieniuje do krocza, pęcherza i cewki moczowej.
Ból ten jest pulsujący i falujący, może powodować nudności i wymioty. Dodatkowo kolka nerkowa często objawia się również krwiomoczem. W przebiegu kamicy nerkowej istnieje ryzyko całkowitego zatrzymania odpływu moczu, nie można więc ani chwili zwlekać z wizytą u lekarza.
Odmiedniczkowe zapalenie nerek
Odmiedniczkowe zapalenie nerek jest konsekwencją zakażenia pęcherza moczowego, które wywołują głównie bakterie E.coli. Jak objawia się to schorzenie? Pojawia się silny ból w okolicy lędźwiowej, a także wysoka gorączka, dreszcze, nudności i wymioty. Typowe jest utrudnione oddawanie moczu, bolesne parcie na pęcherz, pieczenie podczas mikcji oraz krwiomocz. Trzeba podkreślić, że odmiedniczkowe zapalenie nerek jest bardzo groźne, gdyż jego następstwem może być niewydolność nerek.
Torbiele nerek
Nerki ze względu na swoją budowę są jedną z częstszych lokalizacji torbieli, czyli przestrzeni wypełnionych patologiczną treścią. Małe cysty zwykle nie powodują objawów, większe mogą prowadzić do występowania bólu w okolicy lędźwiowej. Dużym zagrożeniem jest także krwawienie do torbieli, które może znacząco nasilać ból i prowadzić do krwiomoczu. Ponadto u niektórych osób diagnozuje się wielotorbielowate zwyrodnienie nerek. Jest to genetyczna choroba nerek, której konsekwencją jest niewydolność nerek. Liczne torbiele zlokalizowane w miąższu tego narządu podrażniają i rozciągają bogato unerwioną torebkę nerkową, co powoduje ból.
Inne schorzenia związane z bólem nerek
Ból nerek może również świadczyć o tym, że rozwinął się rak nerki. Niestety w tym przypadku ból pojawia się, gdy choroba jest już w zaawansowanym stadium. Jest to tępy lub kolkowy ból w okolicy lędźwiowej. Wraz z nim u chorego pojawia się krwiomocz, gorączka i niedokrwistość, dochodzi do spadku masy ciała i ogólnego wyniszczenia.
Jako przyczyny bólu nerki wymienia się także urazy nerki, które powstają w wyniku uderzenia, stłuczenia, upadku lub wypadku komunikacyjnego. Wskutek uszkodzenia struktur narządu dochodzi do powstawania krwiaków, które zwiększają objętość nerki i rozciągają torebkę nerkową, co powoduje silny ból odczuwany w okolicy lędźwiowej i okolicy bocznej pleców, który może promieniować do jamy brzusznej lub klatki piersiowej. Urazy nerek objawiają się także krwiomoczem (mocz ma brunatny kolor, przypomina barwę ciemnego piwa).
Ponadto ból nerek może występować w przypadku śródmiąższowego zapalenia nerek, kłębuszkowego zapalenia nerek, wodonercza (zastój moczu w nerkach) i zaawansowanej nefropatii cukrzycowej. Objaw ten może także pojawiać się u osób nadużywających środki przeciwbólowe oraz po spożyciu alkoholu.
Diagnostyka bólu nerek
Jeśli tylko pojawi się ból nerek, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Prawidłowa diagnostyka bólu nerek poprzedzona szczegółowym wywiadem pozwoli rozpoznać przyczynę dolegliwości, a tym samym umożliwi rozpoczęcie odpowiedniego leczenia. Jednym z ważnych narzędzi diagnostycznych w przypadku chorób nerek jest objaw Goldflama. Badanie polega na tym, że lekarz w określony sposób uderza okolicę lędźwiową, co prowadzi do wstrząśnięcia nerki. Reakcja bólowa na uderzenie wskazuje na choroby nerek (trzeba przy tym zaznaczyć, że czasem objaw Goldflama w początkowych stadiach schorzeń nerek może być ujemny).
Diagnostyka bólu nerek prowadzona jest także z wykorzystaniem badań obrazowych, np. USG. Dzięki takiemu prostemu badaniu można potwierdzić m.in. obecność kamieni moczowych, torbieli, krwiaka czy też nowotworu. Jeśli badanie USG wykryło jakieś nieprawidłowości, zlecana jest tomografia komputerowa nerek (urografia). Dodatkowo wykonuje się także badania laboratoryjne, m.in. ogólne i szczegółowe badania krwi i moczu.
Leczenie bólu nerek
Leczenie bólu nerek jest leczeniem przyczynowym, dlatego diagnostyka bólu nerek jest tak istotna. Terapia polega na leczeniu choroby podstawowej lub eliminacji czynnika etiologicznego odpowiedzialnego za dolegliwości bólowe. Zakażenie układu moczowego wymaga wprowadzenia antybiotykoterapii, a wspomagająco można stosować leki na stan zapalny układu moczowego. Kamica nerkowa może natomiast wymagać laserowego kruszenia kamieni nerkowych lub interwencji chirurgicznej, gdy samoistnie nie zostanie wydalony kamień blokujący przepływ moczu.
W przypadku zdiagnozowania dużych torbieli usuwa się je laparoskopowo. Jeśli zostanie rozpoznany rak nerki, leczenie jest dobierane indywidualnie. Chory zwykle musi przejść zabieg chirurgiczny – nefrektomia polega na usunięciu części chorej nerki lub całej nerki. W niektórych przypadkach chory jest też poddawany chemioterapii. Oprócz leczenia przyczyny bólu nerek jednocześnie stosuje się objawowe leczenie bólu nerek, którego podstawę stanowią leki przeciwbólowe i leki rozkurczowe.
Domowe sposoby na złagodzenie bólu nerek
Pomocniczo można wykorzystać domowe sposoby na złagodzenie bólu nerek. Najbardziej polecaną metodą są napary ziołowe z roślin, które wykazują działanie odkażające i rozkurczowe, np. z rumianku, mięty, nagietka i krwawnika. Świetnie sprawdzi się również herbata z żurawiny. Korzystnie na nerki wpływają również takie zioła jak np. mącznica lekarska, nawłoć pospolita, brzoza, macierzanka piaskowa, skrzyp, korzeń pietruszki. Doskonałe efekty dają ciepłe okłady, które stosuje się w miejscu bólu.
Należy także powiedzieć dwa słowa o tym, co zrobić, aby dbać o zdrowie nerek na co dzień. Przede wszystkim trzeba prawidłowo nawodniać organizm – minimalna ilość wypijanych płynów wynosi 2 litry dziennie. Do tej puli nie można jednak zaliczać kawy czy też napojów gazowanych. Wskazana jest głównie niegazowana woda mineralna, a także herbatki ziołowe i soki owocowo-warzywne, jeśli chodzi o zdrowie nerek i układu moczowego, to szczególnie polecane są soki i herbatki z żurawiny. Odpowiednia podaż płynów pomaga wypłukiwać z cewki moczowej i pęcherza chorobotwórcze bakterie.
Ważne jest również to, aby dbać o prawidłowe mikcje. Chodzi o to, że nie wolno wstrzymywać oddawania moczu, gdyż sprzyja to namnażaniu się w nim bakterii. Niezwykle ważna jest codzienna higiena intymna. Nie można też zapominać o takich podstawach jak zdrowa, zbilansowana dieta, regularna aktywność fizyczna, unikanie alkoholu i palenia papierosów! Dodatkowo można stosować preparaty, które wspierają utrzymanie układu moczowego w zdrowiu, np. mężczyźni mogą stosować suplementy diety na prostatę. Wymienione wyżej działania są skutecznym sposobem na unikanie infekcji układu moczowego. Nie są jednak w stanie zapobiegać torbielom lub nowotworom nerek, dlatego koniecznie trzeba regularnie poddawać się badaniom profilaktycznym, aby wykryć schorzenia nerek na wczesnym etapie!
Kiedy zgłosić się do lekarza z bólem nerek?
Jak już wcześniej było wspomniane, ból nerek wymaga jak najszybszej konsultacji z lekarzem, najlepiej od razu z nefrologiem. Ze względu na to, że pojawia się dopiero wtedy, gdy nerki są już w złym stanie, naprawdę nie można tracić nawet chwili na zastanowienie! Z wizytą nie należy czekać zwłaszcza w sytuacji, gdy pojawia się m.in. wysoka gorączka lub krwiomocz.
Ból w okolicy lędźwiowej może oznaczać ból nerki, choć częściej jest to jednak ból kręgosłupa. Niezależnie od tego, co tak naprawdę oznaczają dolegliwości bólowe, należy się szybko zgłosić do lekarza. Na podstawie wywiadu i wyników badań będzie mógł postawić diagnozę, a w przypadku wątpliwości skieruje do specjalisty!
