Choroba Leśniowskiego-Crohna - przyczyny, objawy, leczenie

Choroba Leśniowskiego-Crohna to schorzenie przewlekłe o nawrotowym charakterze. Jest to nieswoiste zapalenie jelit, którego nie da się całkowicie wyleczyć. Życie z chorobą Crohna w okresie zaostrzenia jest ciężkie, objawy dotyczące przede wszystkim układu pokarmowego mogą znacząco utrudniać normalne funkcjonowanie. Jak wygląda leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna?

Z naszego artykułu dowiesz się:

• Czym jest i na czym polega choroba Leśniowskiego-Crohna?
• Jakie są przyczyny i objawy choroby Leśniowskiego-Crohna?
• Jak leczyć chorobę Leśniowskiego-Crohna i jaką rolę odgrywa w niej dieta?

Czym jest choroba Leśniowskiego-Crohna?

Choroba Leśniowskiego-Crohna (ChLC) określana jest jako nieswoiste zapalenie jelit i faktycznie najczęściej zmiany zapalne zlokalizowane są właśnie tam, jednak mogą się także rozwijać punktowo od jamy ustnej, przez przełyk, dwunastnicę, żołądek aż do odbytu, zajmując ścianę przewodu pokarmowego na całej jej grubości! W dodatku obszary zmienione chorobowo mogą występować na przemian ze zdrowymi. Najczęściej ChLC jest diagnozowana u osób od 15. do 35. roku życia oraz u osób powyżej 60. roku życia (zarówno kobiet, jak i mężczyzn), choć z roku na rok rośnie liczba chorych dzieci. Choroba Leśniowskiego-Crohna to schorzenie nieuleczalne o nawrotowym przebiegu – po okresach nasilenia objawów (tzw. rzuty) następuje okres remisji, czyli bezobjawowego przebiegu choroby.

Choroba Leśniowskiego-Crohna – przyczyny

Przyczyny rozwoju ChLC nie zostały w pełni poznane, wskazuje się jednak na pewne czynniki, które mogą sprzyjać zachorowaniu – czynniki immunologiczne w obrębie śluzówki układu pokarmowego, czynniki genetyczne (mutacja genu NOD2/CARD15) oraz czynniki środowiskowe, które zaburzają mikroflorę jelitową. Uważa się także, że choroba Leśniowskiego-Crohna ma związek z nadmierną higienizacją życia (w sterylnych warunkach system immunologiczny gorzej się rozwija, w efekcie rośnie ryzyko nieprawidłowej odpowiedzi odpornościowej) oraz stosowaniem diety prozapalnej – dużo cukru, utwardzone tłuszcze roślinne, sztuczne konserwanty i barwniki. Wskazuje się także na zależność między zachorowalnością na ChLC a paleniem papierosów, stosowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych, a u kobiet – doustnej antykoncepcji.

Nieznana etiologia choroby powoduje, że trudniej się przed nią bronić. W ramach profilaktyki zaleca się prowadzenie zdrowego trybu życia – stosowanie zbilansowanej, pełnowartościowej diety, regularną aktywność fizyczną, rezygnację z używek. Szczególną troskę o zdrowie powinny zachować osoby, u których w rodzinie występowała już choroba Leśniowskiego-Crohna lub inne zapalenie jelit.

Choroba Leśniowskiego-Crohna – objawy

Początkowo choroba Leśniowskiego-Crohna może przebiegać skąpoobjawowo, co uniemożliwia postawienie wczesnej diagnozy. Później schorzenie może dawać zróżnicowane objawy o różnym nasileniu zależne od lokalizacji, rozległości i stopnia zaawansowania zmian zapalnych. Najczęściej (około 50% przypadków) choroba atakuje końcowy odcinek jelita cienkiego (tzw. jelito kręte), co objawia się ostrym lub przewlekłym bólem brzucha po prawej stronie podbrzusza oraz przewlekłymi biegunkami (powyżej 4 tygodni). W przypadku zmian zapalnych w jelicie grubym mogą wystąpić również owrzodzenia, ropnie, szczeliny i przetoki odbytu, a zmian umiejscowionych w górnym odcinku przewodu pokarmowego – nadżerki, afty, problemy z przełykaniem.

Objawy, które powinny niepokoić i skłonić do rozpoczęcia diagnostyki w kierunku choroby Crohna, to nie tylko objawy jelitowe – silny ból brzucha, biegunki, skurcze i wzdęcia, bolesne wypróżnienia, krew i śluz w stolcu, ale i objawy ogólnoustrojowe: brak apetytu, utrata masy ciała, gorączka, ogólne złe samopoczucie, szybkie męczenie się, osłabienie. Choroba Leśniowskiego-Crohna może również dawać objawy mniej oczywiste m.in. zaburzenia w obrębie skóry, oczu, stawów, wątroby i dróg żółciowych. W zaawansowanym stadium może dochodzić do masywnego krwawienia z przewodu pokarmowego, jego perforacji lub niedrożności, a także do niedożywienia i wyniszczenia organizmu.

Choroba Leśniowskiego-Crohna – leczenie

Leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna polega na łagodzeniu objawów, wprowadzaniu choroby w stan remisji i zapobieganiu nawrotom. Ze względu na nieznaną etiologię schorzenia leczenie przyczynowe nie jest możliwe. U chorych stosuje się różne grupy leków – leki przeciwzapalne: aminosalicylany (sulfasalazyna, mesalazyna), glikokortykosteroidy (budezonid, hydrokortyzon), leki immunosupresyjne (tiopuryny, metotreksat), leki biologiczne (infliksymab, adalimumab). Dodatkowo stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwbiegunkowe, a w przypadku powikłań – antybiotyki. Osoby, u których została zdiagnozowana choroba Leśniowskiego-Crohna, muszą być przygotowane na to, że wcześniej lub później, konieczne może być leczenie operacyjne.

Ze względu na to, że choroba Leśniowskiego-Crohna powikłania daje w postaci niedoborów wielu składników, anemii i zaburzeń równowagi elektrolitowej, warto uzupełniać dietę preparatami zawierającymi witaminy (np. witaminy z grupy B, witamina A, witamina D, witamina E, witamina K) i składniki mineralne (np. żelazo, magnez). Dodatkowo lekarze zalecają probiotyki i suplementację kwasami Omega-3.

Choroba Leśniowskiego-Crohna – dieta

Leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna oprócz stosowania leków farmakologicznych wymaga również odpowiedniego sposobu żywienia. W okresach remisji dieta w chorobie Leśniowskiego-Crohna nie jest restrykcyjna, przypomina dietę zdrowej osoby (zbilansowaną, zgodną z piramidą żywienia) z tą jednak różnicą, że eliminuje się produkty, które są źle tolerowane (należy dokładnie obserwować reakcję organizmu po jedzeniu). Dodatkowo zalecane jest unikanie stresu, infekcji oraz niesteroidowych leków przeciwzapalnych, czyli czynników prowadzących do zaostrzania choroby. Oczywistym zaleceniem jest także zaprzestanie palenia!

W okresach zaostrzenia dieta w chorobie Leśniowskiego-Crohna bazuje na zasadach diety lekkostrawnej o ograniczonej zawartości tłuszczu, cukrów rafinowanych i błonnika. Ze względu na wysokie ryzyko niedożywienia i spadku masy ciała jedzenie musi być wysokokaloryczne i wysokobiałkowe. Z jadłospisu wyklucza się tłuste, ciężkostrawne potrawy, słodycze, produkty wzdymające oraz nasilające biegunkę – produkty mleczne, rośliny strączkowe, produkty pełnoziarniste, produkty fermentujące w jelitach.

Podczas rzutu choroby trzeba spożywać małe posiłki (5-6 razy dziennie), dania nie mogą być zbyt zimne lub zbyt gorące, powinny być rozdrobnione, poddane obróbce termicznej (gotowane na parze, duszone bez obsmażania, pieczone). Dieta w chorobie Leśniowskiego-Crohna wymaga dodatkowego dostosowania w sytuacji, gdy występują ostre biegunki – rekomendowane są produkty zapierające i zmniejszające perystaltykę jelit. Ze względu na ryzyko niedożywienia oraz niedoborów witamin i innych składników w okresach zaostrzenia choroby zaleca się stosować tzw. nutridrinki. Nutridrink to produkt gotowy do spożycia o wysokiej kaloryczności i wysokiej zawartości białka.

Czy choroba Leśniowskiego-Crohna jest wyleczalna?

Nie, nie ma leków, które pozwoliłyby na całkowite wyleczenie tego schorzenia. Odpowiednio prowadzone leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna pozwala na jak najdłuższe utrzymywanie jej w remisji. W niektórych przypadkach wykryta na wczesnym etapie choroba Leśniowskiego-Crohna rokowania ma całkiem dobre, szybkie rozpoczęcie leczenia może ograniczyć jej rozwój i zapobiega nawrotom. Częściej jednak schorzenie w okresach zaostrzenia znacząco obniża jakość życia, a w skrajnych przypadkach, gdy choroba ma agresywny przebieg, może nawet doprowadzić do trwałego uszkodzenia przewodu pokarmowego. Jakie jeszcze skutki może mieć choroba Leśniowskiego-Crohna? Powikłania to między innymi rak jelita grubego, dlatego chorym zalecana jest regularna kolonoskopia.

Jaki lekarz zajmuje się diagnostyką i leczeniem choroby Leśniowskiego-Crohna?

Głównym specjalistą zajmującym się osobami z ChLC jest gastroenterolog. Z czasem konieczna może być również konsultacja chirurgiczna. Niektórzy chorzy mogą potrzebować także opieki psychologa lub pomocy dietetyka. Zwykle leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna nie wymaga hospitalizacji, choć zdarza się, że przy silnych objawach i odwodnieniu chory musi trafić do szpitala.

Jakie badania są niezbędne do zdiagnozowania choroby Leśniowskiego-Crohna?

Diagnostyka ChLC to złożony proces, który rozpoczyna się szczegółowym wywiadem lekarskim. Następnym etapem są badania – laboratoryjne (stężenie CRP, OB, przeciwciała ASCA, zawartość kalprotektyny w kale), endoskopowe, histopatologiczne i obrazowe. W przypadku podejrzenia ChLC wykonuje się ileokolonoskopię. Jest to kolonoskopia, czyli badanie endoskopowe jelita grubego i końcowego odcinka jelita cienkiego, podczas którego pobiera się wycinki do badania histopatologicznego. Wykonuje się także RTG z kontrastem, USG, rezonans magnetyczny i tomografię komputerową. Szczegółowe badania pozwalają wykluczyć inne choroby np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

Choroba Leśniowskiego-Crohna to przewlekłe zapalenie jelit, na które nie ma lekarstwa. Oznacza to, że chory dożywotnio musi stosować leczenie objawowe i dbać o swoją dietę. Jeśli jednak chory będzie przestrzegał wszystkich zaleceń, możliwe jest normalne funkcjonowanie.

Autor: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl