Ciemieniucha u niemowlęcia - co to jest, jak wygląda i jak ją leczyć?

Czym jest ciemieniucha? To nieestetyczne łuszczące się, żółte plamki występujące zwykle na owłosionej skórze głowy niemowląt. Kilka czynników przyczynia się do pojawienie się ciemieniuchy u dziecka, jest to m.in. zwiększona aktywność gruczołów łojowych. Pojawienie się łusek na główce dziecka nie powinno być powodem do niepokoju. Wystarczy zadbać o pielęgnację skóry, w tym celu pomocne mogą być specjalne preparaty na ciemieniuchę dostępne w aptekach. 

Spis treści:

• Ciemieniucha u niemowlaka – co to jest i jak wygląda?
• Ciemieniucha u niemowlęcia – jakie są jej przyczyny?
• Ciemieniucha u dziecka – jak ją leczyć?
• Ciemieniucha u maluszka – kiedy należy skonsultować tę dolegliwość ze specjalistą? 

Ciemieniucha u niemowlaka – co to jest i jak wygląda?

Ciemieniucha to łagodna postać dziecięcego łojotokowego zapalenia skóry. Zazwyczaj można ją zaobserwować w pierwszych tygodniach życia – najczęściej po trzecim tygodniu życia, pojawia się u większości dzieci. Problem dotyczy głównie najmłodszych do pierwszego roku życia, choć potencjalnie łuski mogą pojawić się również u jednolatka, a nawet dwu- i trzylatka. Najpierw w okolicy ciemiączka widoczny jest biały nalot, później ciemieniucha u dziecka przybiera postać żółtych, oleistych, łuszczących się płatków na owłosionej skórze głowy, które z czasem się powiększają i pogrubiają, tworząc na skórze coś na kształt skorupy. W rzadkich przypadkach może dojść do wypadania włosów u maluszka.

Najczęściej ciemieniucha pojawia się na górnej części głowy w okolicy ciemiączka (stąd nazwa), choć czasem zajmuje też skórę za uszami, na twarzy (na brwiach i w okolicy nosa), pod pachami, w fałdach skóry i w okolicy pieluszkowej. Ciemieniucha u niemowlaka nie powoduje u niego bólu, swędzenia lub dyskomfortu, ma charakter przewlekły, nie jest zakaźna, w większości przypadków nie ma konieczności leczenia. Ciemieniucha samoistnie ustępuje – zazwyczaj po kilku tygodniach lub miesiącach nie ma już po niej śladu. W tym czasie jednak wymagane jest stosowanie odpowiednich zabiegów pielęgnacyjnych obejmujących m.in. zmiękczanie łusek i usuwanie ich miękką szczotką. Zdarza się, że ciemieniucha u dziecka nawraca, są to jednak bardzo rzadkie przypadki.

Ciemieniucha u niemowlęcia – jakie są jej przyczyny?

Nie ma jednej przyczyny ciemieniuchy, na jej wystąpienie ma wpływ kilka czynników. Od razu warto wspomnieć, że nieprawidłowa higiena nie jest jednym z nich! Znaczenie dla rozwoju ciemieniuchy ma obecność hormonów matki w organizmie dziecka, to właśnie one pobudzają nadmierne wydzielanie łoju (sebum) przez niedojrzałe jeszcze gruczoły łojowe maluszka. Nadmiar łoju i łuszczący się naskórek skóry głowy sklejają się, tworząc plamki i żółte łuski. Dodatkowo jako przyczyny ciemieniuchy wymienia się czynniki genetyczne, nadmierne namnażanie się drożdżaków z rodzaju Malassezia oraz czynniki środowiskowe – wysokie temperatury sprzyjają nadprodukcji łoju i namnażaniu drożdżaków.

Ciemieniucha u dziecka – jak ją leczyć?

Specjalistyczne leczenie ciemieniuchy jest wymagane w rzadkich sytuacjach, częściej potrzebna jest wyłącznie dobrze dobrana pielęgnacja. Odpowiednie zabiegi pomogą przyspieszyć usuwanie zmian, równocześnie zapobiegną narastaniu łusek i rozwojowi stanu zapalnego oraz zapobiegną nawracaniu ciemieniuchy. Ważne jest przy tym, aby wykonywać je sumiennie i regularnie, nie zaniedbywać codziennej higieny, a także nie zniechęcać się, gdyż pozbycie się ciemieniuchy może trochę potrwać – kilka, a nawet kilkanaście tygodni.

Co w takim razie trzeba robić? Przede wszystkim skórę zmienioną chorobowo należy traktować łagodnie. Skórę głowy i włoski należy myć delikatnym szamponem, a do wyczesywania łuski należy używać szczotki z miękkim włosiem. Pod żadnym pozorem nie można usuwać łusek „na siłę”, nie można ich zdrapywać i odrywać, nigdy nie można też usuwać ich bez uprzedniego zmiękczenia. Trzeba też dbać o to, aby nie przegrzewać dziecka, gdyż pod wpływem wysokiej temperatury gruczoły łojowe zwiększają wydzielanie łoju.

Jak prawidłowo usuwać łuski? Zaleca się, aby ciemieniuchę smarować oliwką dla niemowląt i pozostawiać na 15-30 minut. Oliwka zmiękczy łuski, co sprawi, że łatwiej będą się wyczesywać. Zmiękczone łuski należy wyczesywać, zawsze kierując się „pod włos”. Ważne jest także to, aby po każdym wyczesaniu łusek umyć główkę dziecka oraz oczyścić szczotkę.

Oprócz zwykłej oliwki w aptekach dostępne są różne preparaty na ciemieniuchę, np. w postaci szamponu, olejku, żelu, kremu. Zawierają one kompozycję składników, które nie tylko zmiękczają łuskę i ułatwiają jej wyczesywanie, ale również łagodzą podrażnienia i nawilżają. Zwykle jest to olej lniany, jojoba, ze słodkich migdałów, oliwa z oliwek, wazelina, kwas laktobionowy, mocznik, betaina, kwas hialuronowy, olej konopny i canola. Dobrych preparatów na ciemieniuchę warto szukać w ofercie marek specjalizujących się w dermokosmetykach dla dzieci takich jak Emolium, Mustela, Oillan.

Warto dodać, że właściwie nie ma pewnego sposobu na to, aby uchronić dziecko przed pojawieniem się ciemieniuchy. Jest to naprawdę częsta niemowlęca dolegliwość, zależna od czynników, których nie da się kontrolować. Nie oznacza to, że nie powinno się nic robić. Higiena i pielęgnacja to podstawa, nie można ich zaniedbywać, dzięki nim skóra będzie w dużo lepszej ogólnej kondycji. Dziecięca skóra jest niezwykle delikatna i skłonna do podrażnień, dlatego trzeba unikać kosmetyków z substancjami, które mogą działać drażniąco jak mydło, silne detergenty, substancje zapachowe.

Do mycia i pielęgnacji skóry ciała, skóry głowy i włosów doskonale sprawdzają się emolienty, np. emulsje, żele, szampony i kremy marek Oillan, Oilatum, Emolium. Jako działanie pielęgnacyjno-profilaktyczne należy traktować zapewnianie skórze głowy dostępu do świeżego powietrza. Zaleca się, aby w domu nie zakładać żadnych czapeczek, a gdy to konieczne, np. na spacerach, powinny to być czapeczki z przewiewnych, naturalnych tkanin – sztuczne materiały sprzyjają nadmiernemu poceniu się skóry. 

Ciemieniucha u maluszka – kiedy należy skonsultować tę dolegliwość ze specjalistą?

Jeśli rodzice martwią się tym, że ciemieniucha u niemowlaka nie ustępuje – stan skóry nie poprawia się mimo zabiegów pielęgnacyjnych, objawy ciemieniuchy się nasilają i rozprzestrzeniają na inne partie ciała bądź też pojawia się zaczerwienienie, sączące się wykwity i inne dolegliwości wskazujące na stan zapalny i infekcję, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza! W takiej sytuacji pielęgnacja nie pomoże, trzeba wdrożyć specjalistyczne leczenie ciemieniuchy.

Lekarz może zlecić stosowanie szamponów z kwasem salicylowym, cyklopiroksem i ketokonazolem oraz kremów z kwasem azelainowym. Składniki te nie tylko wspierają usuwanie łuski, ale i ograniczają namnażanie drożdży Malassezia. Przy silnym podrażnieniu i zaczerwienieniu skóry wskazane są też steroidowe maści i kremy. Trzeba wiedzieć, że w rzadkich przypadkach ciemieniucha może prowadzić do erytrodermii, czy uogólnionego stanu zapalnego skóry.

Ciemieniucha u niemowlaka nie boli i samoistnie ustępuje, co nie znaczy, że rodzice nie powinni nic robić. Sama w sobie nie jest groźna, jednak zaniedbana może doprowadzić do rozwoju stanu zapalnego lub zakażenia, dlatego codzienne zmiękczanie i wyczesywanie łuski oraz mycie skóry głowy powinno być standardem. Preparaty, które pomogą zwalczać objawy ciemieniuchy, można znaleźć w aptece. 

Autor wpisu: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa. Redaktor bloga jestemmama.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.