Co oznaczają białe plamy na paznokciach?

Wygląd paznokci wiele mówi o stanie zdrowia organizmu. O problemach może świadczyć np. nadmierna kruchość i łamliwość płytki paznokciowej. Bardzo częstym objawem są także białe plamy na paznokciach, czyli leukonychia. Mogą one wynikać z urazów mechanicznych, mogą też wskazywać na niedobory pokarmowe lub choroby ogólnoustrojowe. Jak pozbyć się białych plam na paznokciach? 

Spis treści:

• Czym są białe plamy na paznokciach?
• Przyczyny powstawania białych plam
• Diagnostyka białych plam na paznokciach i badania
• Jak pozbyć się białych plam? 

Czym są białe plamy na paznokciach?

Białe plamy na paznokciach to inaczej leukonychia lub bielactwo paznokci. Jest to dość powszechne zjawisko. Częstotliwość jego występowania związana jest z tym, że wiele czynników może powodować białe przebarwienia na paznokciach. Pojawiają się one w każdym wieku, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Leukonychia może mieć różne rodzaje.

Rodzaje białych plam na paznokciach

Pojawiające się białe plamy na płytce paznokcia mogą występować w postaci rozproszonych, punktowych plamek, jest to leukonychia punktowa (leukonychia punctata). Ten rodzaj bielactwa paznokci występuje najczęściej. Zwykle spowodowany jest przez urazy mechaniczne. Leukonychia podłużna (leukonychia striata) to natomiast podłużne, białe paski na paznokciach, a leukonychia poprzeczna (leukonychia transversalis) – poprzeczne, białe, nieprzezroczyste, równoległe linie.

Ze względu na nasilenie zmian wyróżnia się leukonychię całkowitą (leukonychia totalis). Polega ona na tym, że bielactwo obejmuje całą płytkę, inaczej mówiąc, cały paznokieć jest biały. Dochodzi do tego wskutek chorób ogólnoustrojowych lub uwarunkowań genetycznych. Leukonychia całkowita występuje rzadko. Gdy zmiany dotyczą jedynie części paznokcia, mówimy wtedy o leukonychii częściowej (leukonychia partialis).

Leukonychia – charakterystyka

Leukonychia objawia się białymi plamami w różnych postaciach i o różnym nasileniu. Przebieg choroby zależy od przyczyny, która do niej doprowadziła oraz od ogólnego stanu zdrowia. Wyróżnia się trzy główne typy bielactwa paznokci – leukonychię prawdziwą, leukonychię pozorną i pseudoleukonychię. Prawdziwa leukonychia jest patologią, która obejmuje macierz paznokcia. Może wynikać z różnych niedoborów, zatruć metalami ciężkimi, a także chorób serca i nerek lub łuszczycy. Leukonychia pozorna jest spowodowana nieprawidłowościami w obrębie łożyska, do których dochodzi np. u chorych na choroby nerek lub niedokrwistość, może występować w postaci tzw. paznokci Muehrckego, paznokci Terry’ego lub paznokci Lindsaya (paznokcie typu „pół na pół”).

Pseudoleukonychia to zmiany powstające tylko w obrębie płytki paznokciowej, np. podczas manicure lub urazów oraz w przebiegu łuszczycy lub grzybicy paznokci. Należy powiedzieć, że w przypadku leukonychii prawdziwej białe plamki nie zanikają pod wpływem nacisku na paznokieć, ponadto wraz z jego wzrostem się przemieszają. Podobnie dzieje się w przypadku pseudoleukonychii. Inaczej zachowują się białe plamki na paznokciach przy leukonychii pozornej – zanikają pod wpływem nacisku i nie przemieszczają się wraz ze wzrostem paznokcia.

Czy białe plamy są groźne?

Co oznaczają białe plamy na paznokciach? Czy ich obecność powinna niepokoić? To zależy od tego, co doprowadziło do ich wystąpienia. Zaraz bardziej szczegółowo omówimy przyczyny powstawania białych plam na paznokciach, należy jednak powiedzieć, że nie w każdym przypadku są one poważne. Zwykle są to po prostu drobne urazy mechaniczne, reakcja na drażniące substancje lub niedobory pokarmowe. Rzadziej białe przebarwienia na paznokciach są objawem chorób.

Przyczyny powstawania białych plam

Skąd się biorą białe plamki na paznokciach przyczyny mogą być różne. Warto podkreślić, że większość przypadków to stany łagodne, które nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Zwykle przyczyny są błahe i związane z przypadkowym urazem paznokcia. Podłożem zmian mogą być również choroby skóry i paznokci oraz schorzenia ogólnoustrojowe. Co oznaczają białe plamy na paznokciach?

Urazy mechaniczne paznokci

Jako najczęstsze przyczyny powstawania białych plam na paznokciach wymienia się różnego rodzaju urazy mechaniczne macierzy lub łożyska paznokci, np. uderzenia, ucisk lub przycięcie paznokcia (białe plamy na paznokciach u nóg najczęściej są związane z noszeniem zbyt ciasnych butów). Do jego uszkodzenia mogą również doprowadzić nieprawidłowo przeprowadzone zabiegi kosmetyczne, np. manicure lub pedicure (szkodliwe jest np. zbyt mocne wycinanie skórek). Białe plamy na paznokciach u dzieci zazwyczaj wynikają z obgryzania paznokci.

Niedobory witamin i minerałów

W wielu przypadkach białe plamy na paznokciach to niedobór cynku. Jego niedostateczna podaż przyczynia się do upośledzenia metabolizmu kolagenu, czyli podstawowego budulca paznokci. Niedobór cynku prowadzi do kruchości, nadmiernej łamliwości paznokci, zaburzenia wzrostu i do rozwarstwiania się płytki oraz do pojawiania się białych przebarwień.

Ponadto białe plamy na paznokciach mogą wynikać z niedoboru żelaza (żelazo odpowiada za dotlenienie komórek macierzy paznokcia) lub wapnia (wapń wzmacnia wytrzymałość paznokci). A jakiej witaminy brakuje przy białych plamach na paznokciach? Zwykle w ten sposób objawia się niedobór takich składników jak witaminy z grupy B (np. biotyna jest potrzebna do produkcji keratyny), witamina A (wspomaga regenerację tkanek i uczestniczy w procesie keratyny) i witamina D (jest kluczowa dla utrzymania prawidłowej gospodarki wapniowej). Leukonychia może też stanowić nie tylko objaw niedoboru poszczególnych substancji odżywczych, ale i ogólnego niedożywienia organizmu.

Choroby ogólnoustrojowe

Powodem, dla którego nie powinno się bagatelizować obecności białych plamek na paznokciach, jest to, że mogą one być objawem poważnych chorób wątroby, np. leukonychia całkowita lub prążkowana może świadczyć o marskości wątroby. Białe plamy na płytce paznokcia mogą pojawić się również w przebiegu przewlekłej niewydolności nerek, cukrzycy, chorób tarczycy, niewydolności serca lub innych chorób serca.

Inne czynniki powodujące białe plamy na paznokciach

Od czego są białe plamy na paznokciach? Chorobą, która może do nich doprowadzić, jest grzybica paznokci i łuszczyca paznokci. Grzybica paznokci jest wywoływana zwykle przez dermatofity. Mimo że są różne rodzaje grzybicy, leukonychia pojawia się w każdym z nich. Białe plamy na paznokciach u nóg częściej są związane z grzybicą, natomiast białe plamy na paznokciach u rąk – z łuszczycą.

Białe kropki na paznokciach mogą być wywołane różnymi infekcjami, np. zakażeniem pałeczką ropy błękitnej (tzw. infekcja zieloną bakterią) lub zakażeniem grzybem pleśniowym (tzw. pleśnica paznokci). Przyczyny bielactwa paznokci można również upatrywać w zatruciu metalami ciężkimi, np. talem, rtęcią, ołowiem, kadmem lub arsenem, a także w częstej ekspozycji na substancje chemiczne, np. zmywacze i lakiery do paznokci (również lakiery hybrydowe), detergenty, środki czystości, rozpuszczalniki. Białe plamki mogą być objawem reakcji alergicznej na niektóre składniki kosmetyków. Należy dodać, że istnieje też wrodzona leukonychia, choroba jest dziedziczna i ma związek z mutacjami genetycznymi.

Diagnostyka białych plam na paznokciach i badania

Czasem od razu wiadomo, o czym świadczą białe plamy na paznokciach, np. o urazie, czasem ich pojawienie się jest niespodziewane, np. białe plamy na paznokciach po zmyciu lakieru mogą oznaczać zarówno uraz i podrażnienie po lakierze, jak i rozwijającą się w ukryciu chorobę. Jeśli nie wiemy, co znaczą białe plamy na paznokciach, warto się zgłosić do lekarza. Podstawą rozpoznania jest wywiad lekarski oraz badania fizykalne, laboratoryjne i obrazowe.

Kiedy udać się do lekarza?

Czy zawsze pojawienie się białych plamek na paznokciach wymaga konsultacji lekarskiej? Gdy zmianom nie towarzyszą inne objawy, zmian nie przybywa, a te istniejące stopniowo znikają, wizyta u lekarza nie jest koniecznością. Jeśli widoczne są duże białe plamy na paznokciach, które obejmują całą płytkę lub pojawiają się na większej liczbie paznokci, nie znikają, powiększają się lub rozprzestrzeniają albo pojawiają się inne zmiany w wyglądzie paznokcia i dolegliwości ogólne, należy jak najszybciej zgłosić się do dermatologa. Nie powinno się zwlekać z wizytą u lekarza, gdy pojawią się białe plamy na paznokciach u niemowlaka lub dziecka.

Najważniejsze badania diagnostyczne

Dokładny wywiad lekarski zwykle pozwala ukierunkować proces diagnostyczny, dlatego lekarz pyta o takie szczegóły jak np. historia chorób, dodatkowe objawy, potencjalne urazy lub ekspozycję na chemikalia i metale ciężkie oraz o dietę i pielęgnację paznokci. Ocenia również stan i wygląd paznokci, a także włosów i skóry.

Jeśli na tym etapie lekarz nie jest w stanie określić przyczyny powstawania białych plam na paznokciach, kieruje na dodatkowe badania, np. morfologię, oznaczenie poziomów minerałów i witamin, testy na obecność metali ciężkich, badania mikrobiologiczne. W przypadku, gdy istnieje podejrzenie poważniejszych schorzeń, specjalista zleca badania funkcji tarczycy, nerek i wątroby, a nawet USG serca lub jamy brzusznej.

Różnicowanie przyczyn

Białe prążki lub białe kropki na paznokciu mogą oznaczać wiele chorób, dlatego lekarz podczas diagnostyki musi brać pod uwagę różne schorzenia, a ponadto przyczyny niechorobowe. Dokładne ustalenie przyczyny pozwoli odpowiedzieć na pytanie, jak pozbyć się białych plam na paznokciach!

Jak pozbyć się białych plam?

Leczenie leukonychii może różnie przebiegać, wiele zależy od tego, co ją spowodowało. Odpowiednie leki, np. na łuszczycę lub grzybicę bądź choroby ogólnoustrojowe, musi zlecić lekarz. Ponadto należy utrzymywać paznokcie w czystości, a także trzeba dbać o ich prawidłową pielęgnację. W leczeniu, a także w profilaktyce różnych problemów związanych z paznokciami ważna jest zbilansowana dieta oraz suplementacja. Gdy do leukonychii doprowadził uraz, należy po prostu odczekać, aż paznokieć odrośnie i będzie można obciąć zmienioną część płytki.

Suplementacja witaminowo-mineralna

Bardzo często się zdarza, że białe plamy na paznokciach to brak witamin i minerałów, dlatego należy zadbać o odpowiednią podaż takich składników jak cynk, żelazo, wapń, krzem, witaminy z grupy B (m.in. biotyna i kwas foliowy), witamina A i witamina D. Suplementy na paznokcie sprawią, że białe kropki znikną, a nowe przestaną się pojawiać. Dodatkowo odżywią i wzmocnią paznokcie.

Choć suplementy na paznokcie są istotnym elementem leczenia, to nie można zapominać, że wiele z potrzebnych składników z powodzeniem dostarczamy w diecie. Co jeść przy białych plamach na paznokciach? Aby dostarczyć wapń, należy spożywać nabiał, strączki oraz zielone warzywa, kasze i sezam. Cynk znajduje się w wątróbce, owocach morza, pestkach dyni i nasionach słonecznika, a krzem – w zbożach i strączkach. Produktami bogatymi w żelazo są zielone warzywa liściaste, rośliny strączkowe, orzechy, nasiona dyni, a przede wszystkim mięso.

Jedząc ryby, produkty zbożowe, warzywa, orzechy, jajka i nabiał, dostarczymy organizmowi różne witaminy z grupy B. Witamina A znajduje się w jajkach, nabiale, podrobach, rybach i szpinaku, a witamina D w tłustych rybach morskich (choć najlepszym sposobem na uzupełnianie zapasów witaminy D jest ekspozycja skóry na promienie słoneczne). Dodatkowo do codziennej diety należy dodać więcej produktów bogatych w białko – zwierzęce i roślinne.

Odpowiednia pielęgnacja

Paznokcie należy utrzymywać w czystości, w tym celu nie należy jednak używać silnych, drażniących, wysuszających detergentów. Trzeba dbać o nawilżenie i odżywienie skóry dłoni i stóp oraz paznokci. Zaleca się aplikować na paznokcie odżywki wzmacniające z keratyną i witaminami, a także olejki pielęgnacyjne. Kluczowe jest unikanie ekspozycji na substancje chemiczne lub toksyny, obowiązkowo trzeba nosić rękawiczki ochronne. Ponadto należy zachowywać ostrożność podczas wykonywania czynności, które mogłyby doprowadzić do urazu.

Profilaktyka i zapobieganie

W jaki sposób można zapobiegać powstawaniu białych plam na paznokciach? Zazwyczaj białe przebarwienia na paznokciach pojawiają się wskutek urazów, ekspozycji na chemikalia oraz niedoborów pokarmowych. Profilaktyka powinna więc polegać na unikaniu tych czynników. Należy się skupić na diecie, suplementacji, pielęgnacji oraz ochronie paznokci. Zaleca się przyjmować suplementy diety zawierające minerały i witaminy na paznokcie. Ze względu na to, że mogą pojawiać się także białe plamy na paznokciach u nóg, należy nosić wygodne i dobrze dopasowane buty.

Białe kropki na paznokciach nie wyglądają estetycznie, choć na szczęście zwykle nie są też groźne. Gdy się pojawią, należy wprowadzić kilka zmian w życiu – warto zadbać o dietę i stosować suplementy na paznokcie, zaleca się także stosować wzmacniające odżywki i nawilżające kremy. Jeśli to nie pomoże, nie ma co czekać, trzeba się umówić na konsultację do lekarza!

Autor wpisu: mgr farm. Jarosław Buczarski Farmaceuta z wykształcenia i zamiłowania, zwolennik rozszerzonej opieki farmaceutycznej. Zainteresowania: medycyna, chemia leków, zdrowie, opieka farmaceutyczna.