Czym jest kwas mlekowy, jakie ma właściwości i gdzie jest wykorzystywany?

Kwas mlekowy to organiczny związek chemiczny zaliczany do grupy hydroksykwasów. Nazwę kwas mlekowy najczęściej kojarzymy z zakwasami, kiszonkami i kefirem, są to jak najbardziej właściwe skojarzenia, jednak kwas mlekowy to zdecydowanie coś więcej. To składnik, który nawilża skórę i wspiera leczenie infekcji intymnych. Jakie są właściwości kwasu mlekowego? Jak i kiedy warto go stosować?

Spis treści:

• Czym jest kwas mlekowy?
• Jak powstaje kwas mlekowy?
• Jakie właściwości ma kwas mlekowy?
• Gdzie najczęściej wykorzystuje się kwas mlekowy?
• Kto powinien sięgnąć po kwas mlekowy?
• Kto powinien unikać kwasu mlekowego?

Czym jest kwas mlekowy?

Kwas mlekowy (łac. Acidum lacticum, ang. Lactic acid) jest hydroksykwasem, a dokładniej alfa-hydroksykwasem (AHA). Ma on postać gęstego, bezbarwnego płynu o charakterystycznym kwaśnym zapachu i smaku. Jest to organiczny związek chemiczny naturalnie występujący m.in. w warstwie rogowej naskórka oraz w mięśniach po intensywnym wysiłku fizycznym, a także w fermentowanych produktach mlecznych (np. w zsiadłym mleku, maślance), w kiszonkach, winie i innych fermentowanych napojach. Trzeba wiedzieć, że kwas mlekowy wyróżnia się licznymi właściwościami, które wykorzystuje się m.in. w przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym i spożywczym!

Jak powstaje kwas mlekowy?

Kwas mlekowy jest produktem pośrednim w metabolizmie cukru. Po intensywnym wysiłku fizycznym powstaje w mięśniach w zachodzącym w warunkach niedostatecznej podaży tlenu procesie spalania glukozy. Kwas mlekowy znajdujący się w produktach spożywczych powstaje w procesie, który określa się jako fermentacja mlekowa. Zachodzi ona z udziałem kultur bakterii z rodzaju Lactobacillus i Lactococcus. Fermentacja mlekowa polega na rozkładzie cukru mlecznego, czyli laktozy. Jeśli chodzi o kwas mlekowy, który jest dodawany m.in. do produktów kosmetycznych, to jest on wytwarzany w warunkach laboratoryjnych w procesie fermentacji słodkich roztworów z pomocą bakterii fermentacji mlekowej.

Jakie właściwości ma kwas mlekowy?

Mimo że kwas mlekowy wykazuje wszechstronne działanie, stosunkowo rzadko się o nim mówi. A przecież właściwości kwasu mlekowego pozwalają wykorzystywać go na wiele różnych sposobów. Dlaczego kwas mlekowy jest tak wyjątkowy? Cechuje się on właściwościami antybakteryjnymi i przeciwgrzybiczymi, zapewnia działanie odkażające i dezynfekujące, czyli skutecznie zwalcza różne drobnoustroje. Ponadto może pełnić funkcję substancji konserwującej, pomaga utrzymać jakość produktu, poprawia jego smak i także przedłuża trwałość – ma to związek m.in. z działaniem bakteriobójczym i bakteriostatycznym kwasu mlekowego. Wykazuje również działanie przeciwzapalne, głównie pomaga zmniejszać stany zapalne w obrębie układu pokarmowego.

Kwas mlekowy ma też właściwości probiotyczne. Niektóre szczepy bakterii kwasu mlekowego pomagają utrzymać równowagę flory jelitowej i poprawiają procesy trawienne. Preparaty z bakteriami kwasu mlekowego oraz naturalne źródła kwasu mlekowego można traktować jako naturalne leki na zaparcia. Dzięki temu, że probiotyki wspierają mikrobiom jelitowy, wzmacniają też odporność organizmu. Dodatkowo przeciwdziałają namnażaniu chorobotwórczych drobnoustrojów, czyli chronią przed infekcjami (m.in. bakteryjnymi) oraz przed biegunkami infekcyjnymi. W trakcie antybiotykoterapii działają osłonowo na jelita. Kwas mlekowy w medycynie jest również wykorzystywany w preparatach ginekologicznych stosowanych wspomagająco w leczeniu m.in. grzybicy pochwy oraz stanów zapalnych pochwy, a także preparatach łagodzących objawy związane z menopauzą.

Jeśli chodzi o właściwości kwasu mlekowego wykorzystywane w kosmetyce, to są one naprawdę imponujące. Kwas mlekowy działa keratolitycznie, czyli złuszczająco (usuwa martwy naskórek), zwiększa produkcję kolagenu i stymuluje odnowę komórkową, co przekłada się na poprawę elastyczności i jędrności skóry, zmniejsza widoczność plam pigmentacyjnych i przebarwień, spłyca blizny, redukuje podrażnienia i zaczerwienienia skóry, rozjaśnia i ujednolica koloryt, reguluje produkcję sebum, przeciwdziała powstawaniu zaskórników oraz oczyszcza pory, ponadto działa nawilżająco, antyoksydacyjnie i regeneracyjnie oraz wzmacnia barierę ochronną skóry.

Gdzie najczęściej wykorzystuje się kwas mlekowy?

Zastosowanie kwasu mlekowego jest bardzo szerokie, poczynając od przemysłu kosmetycznego przez farmaceutyczny aż do spożywczego. Kwas mlekowy w kosmetyce najczęściej jest wykorzystywany w produktach złuszczających zarówno do użytku profesjonalnego w gabinetach kosmetycznych, jak i w takich, które można stosować w domu. Kosmetyki z kwasem mlekowym świetnie nawilżają, kwas mlekowy wspomaga produkcję naturalnych czynników nawilżających i ceramidów, które uszczelniają barierę hydrolipidową, tym samym poprawia nawodnienie skóry, a także ją zmiękcza i wygładza.

Kwas mlekowy doskonale łączy się z innymi kwasami, dzięki czemu zapewnia jeszcze lepsze efekty. Warto więc szukać kosmetyków zawierających kompozycje kwasów, takie produkty znajdziemy m.in. w ofercie marki Iwostin. Ponadto kwas mlekowy sprawdzi się w specjalistycznej pielęgnacji mocno przesuszonej skóry, np. na dłoniach, łokciach, kolanach i stopach, a także w pielęgnacji problematycznej skóry głowy – zawierają go preparaty na łupież, np. peelingi enzymatyczne i szampony.

Warto pamiętać, że działanie kwasu mlekowego jest zależne od stężenia. Niższe zapewnia działanie nawilżające i rozjaśniające, jest odpowiednie dla cer normalnych z lekkimi przebarwieniami. Dla skór problematycznych z większymi przebarwieniami, bliznami i zmarszczkami polecane są wyższe stężenia. Preparaty o najwyższej mocy, czyli peelingi chemiczne, które wykazują bardzo silne działanie złuszczające, powinny być stosowane przede wszystkim w gabinetach kosmetycznych i dermatologicznych. Takie działanie keratolityczne kwasu mlekowego znajduje także zastosowanie w preparatach na brodawki oraz na nagniotki na podeszwach i palcach stóp.

Kwas mlekowy zawierają niemal wszystkie dostępne na rynku płyny do higieny intymnej. Świadczy to o tym, jak ważny dla stref intymnych jest ten składnik. Obniża pH i wspiera naturalną mikroflorę pochwy, zmniejsza tym samym ryzyko rozwoju infekcji. Zawierają go też żele intymne stosowane m.in. do nawilżania i regeneracji śluzówki pochwy i do jej ochrony przed otarciami podczas stosunków. Ze względu na antybakteryjne właściwości kwasu mlekowego stanowi on składnik preparatów do dezynfekcji skóry oraz preparatów do oczyszczania i odkażania różnych powierzchni.

Kwas mlekowy w przemyśle spożywczym wykorzystywany jest jako naturalny konserwant, a także jako regulator kwasowości (w składzie produktów znajduje się pod oznaczeniem E270). Jest to także popularny składnik suplementów diety. Korzyści zdrowotne ze stosowania kwasu mlekowego obejmują głównie wsparcie dla odporności i poprawę procesów trawiennych. Probiotyki z bakteriami kwasu mlekowego stosuje się osłonowo podczas antybiotykoterapii, a także po chorobach i po biegunce.

Kto powinien sięgnąć po kwas mlekowy?

Właściwości kwasu mlekowego docenią cery tłuste, mieszane, trądzikowe, zanieczyszczone, poszarzałe, suche i odwodnione, a także dojrzałe. Jest to składnik polecany dla wszystkich osób, które po prostu chcą poprawić wygląd swojej skóry. Ponadto preparaty z wyższym stężeniem kwasu mlekowego będą odpowiednie dla osób, które zmagają się z nadmierną suchością, szorstkością i rogowaceniem niektórych obszarów ciała, np. łokci i pięt, dla osób z atopowym zapaleniem skóry i innymi problemami skórnymi oraz osób, które zmagają się z przebarwieniami i bliznami. Po produkty spożywcze z kwasem mlekowym (kiszonki, fermentowane produkty mleczne) oraz po suplementy diety z bakteriami kwasu mlekowego powinny sięgać osoby, które chcą wspomóc utrzymanie równowagi mikroflory jelitowej i zdrowia układu pokarmowego.

Kto powinien unikać kwasu mlekowego?

Kwas mlekowy naturalnie występuje w ludzkim organizmie, dzięki czemu jest przez niego bardzo dobrze tolerowany. Bezpieczeństwo stosowania kwasu mlekowego jest wysokie, rzadko kiedy powoduje występowanie skutków ubocznych. Mimo to można wymienić kilka sytuacji, gdy jego stosowanie jest przeciwwskazane. Na skórę nie powinno się go nakładać w przypadku: nadwrażliwości i uczulenia na kwas mlekowy, a także w przypadku aktywnych infekcji oraz chorób dermatologicznych, stanów zapalnych, uszkodzonego naskórka, oparzeń, skaleczeń i ran.

Ostrożność trzeba zachować, gdy są stosowane inne składniki aktywne o działaniu złuszczającym, np. retinol. Co więcej, kwas mlekowy zwiększa wrażliwość skóry na słońce, dlatego obowiązkowo trzeba nakładać kosmetyki z filtrami UV (najlepiej SPF50), szeroką ofertę kremów z filtrami ma marka Iwostin. Warto dodać, że u osób wrażliwych kwas mlekowy może podrażniać skórę, nie należy więc stosować go w wysokim stężeniu, zaleca się zacząć od łagodniejszych preparatów.

Kwas mlekowy może nie jest najpopularniejszym składnikiem kosmetycznym, ale z pewnością jest jedną z najwszechstronniejszych substancji, jaką można wprowadzić do swojej codziennej pielęgnacji. Złuszcza, wygładza, nawilża i zmniejsza wydzielanie sebum, poprawiając komfort i kondycję skórę. Najważniejsze jest to, że bezpieczeństwo stosowania kwasu mlekowego jest wysokie, właściwie nic nie stoi na przeszkodzie, aby zacząć go stosować.

Autor wpisu: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa. Redaktor bloga jestemmama.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.