Denga – przyczyny, objawy i leczenie
11.09.2024Gorączka denga to choroba tropikalna wywoływana przez wirus dengi. Chorobę przenoszą komary z rodzaju Aedes. Endemicznie choroba występuje m.in. w Azji Południowo-Wschodniej oraz w Afryce Subsaharyjskiej. Nie każde zakażenie wirusem dengi jest niebezpieczne, często choroba przebiega bezobjawowo. Jednakże w rzadkich przypadkach może dojść do wystąpienia gorączki krwotocznej denga, która jest częstą przyczyną zgonów – głównie wśród dzieci.
Spis treści:
- Czym jest denga?
- Obszary występowania dengi
- Jak dochodzi do zakażenia wirusem denga?
- Jakie są objawy gorączki denga?
- Jak diagnozuje się dengę?
- Jak leczyć gorączkę denga?
- Zapobieganie gorączce denga
Czym jest denga?
Gorączka denga jest chorobą zakaźną, którą wywołuje wirus dengi. Jest ona zaliczana do wirusowych gorączek krwotocznych. Wirus dengi należy do rodziny Flaviviridae, z rodzaju Flavivirus. Rezerwuarem wirusa jest człowiek, natomiast wektorem zakażenia komary. Wyróżnia się cztery serologiczne typy wirusa dengi – od tego, którym typem zostaliśmy zarażeni, zależy przebieg choroby.
Gorączkę krwotoczną wywołuje serotyp 3 (DENV-3) i serotyp 4 (DENV-4). Należy wyraźnie podkreślić, że przebycie zakażenia chroni przed ponownym zakażeniem tym samym typem wirusa, nie chroni natomiast przed zakażeniem innym typami. Mówiąc inaczej, na dengę można zachorować kilka razy! Dodatkowo z każdym kolejnym zakażeniem wzrasta prawdopodobieństwo tego, że wystąpią objawy krwotoczne.
Obszary występowania dengi
Na szczęście ryzyko zachorowania na dengę nie występuje wszędzie. Obszar ten jest zawężony do stref tropikalnych i subtropikalnych, endemicznie denga występuje w Azji Południowo-Wschodniej (m.in. w Malezji, Indonezji, Tajlandii, na Filipinach), a ponadto w Afryce Subsaharyjskiej, Ameryce Środkowej i Południowej (m.in. w Kolumbii, Brazylii, Meksyku) oraz na wyspach Oceanii. Na zakażenie narażony jest każdy, kto podróżuje w te rejony. Na szczęście nawet, jeśli chory wróci do miejsca zamieszkania, nie jest zakaźny dla otoczenia.
Warto jednak zauważyć, że niektóre choroby tropikalne zaczynają powoli pojawiać się także w Europie (głównie na południu), co ma związek ze zmianami klimatycznymi i rozprzestrzenianiem się na naszym kontynencie gatunków komarów, które są nosicielami takich patogenów jak np. wirus dengi.
Jak dochodzi do zakażenia wirusem denga?
Jako przyczyny dengi wymienia się ukąszenie komarów – wirusa roznoszą komary z gatunku Aedes aegypti, rzadziej inne komary z rodzaju Aedes (np. Aedes albopictus). Bezpośrednie przeniesienie zakażenia z człowieka na człowieka nie jest możliwe, wirus nie przenosi się drogą kropelkową. Aby doszło do zakażenia, konieczny jest wektor, w przypadku dengi – określone gatunki komarów. Trzeba jednak zaznaczyć, że istnieje pewne ryzyko, iż do transmisji wirusa może dojść w wyniku przetoczenia krwi lub przeszczepienia narządu od osoby zakażonej.
Jakie są objawy gorączki denga?
Okres wylęgania choroby wynosi 3-14 dni od ukąszenia przez zakażonego komara, choć objawy dengi pojawiają się zwykle już po 4-7 dniach. Mimo że denga jest jedną z gorączek krwotocznych, najczęściej nie jest aż tak groźna. W 80% przypadków choroba ma przebieg bezobjawowy, u około 10-15% zakażonych pojawiają się łagodne objawy. W rzadkich przypadkach denga ma ciężki przebieg, wówczas może bezpośrednio zagrażać życiu.
Denga to choroba tropikalna, która może mieć trzy główne postaci kliniczne – ostry stan gorączkowy, gorączkę denga, gorączkę krwotoczną denga. Jakie są objawy dengi typowe dla ostrego stanu gorączkowego? Jest to wysoka gorączka, osłabienie, wysypka plamisto-grudkowa, a nierzadko także nieżyt górnych dróg oddechowych.
Natomiast gorączka denga objawia się wysoką gorączką, bólem głowy (zlokalizowanym za oczami), bólami kości i stawów (choroba zajmuje stawy kolanowe, co utrudnia chodzenie) oraz powiększeniem węzłów chłonnych. Po 2-4 dniach temperatura ciała spada, następnie po kilku lub kilkudziesięciu godzinach ponownie wzrasta. Taki stan utrzymuje się przez 1-2 dni, pojawia się też kolejny objaw dengi, czyli wysypka plamisto-grudkowa. Niestety po ustąpieniu wysypki na skórze zostają przebarwienia lub pojawia się łuszczenie naskórka.
Najcięższą postacią jest gorączka krwotoczna denga. Jest ona charakterystyczna dla obszarów Azji Południowo-Wschodniej. Początkowo występują nasilone nudności i wymioty. W 2-3 dobie chory zaczyna odczuwać bóle brzucha, pojawiają się objawy skazy krwotocznej, wybroczyny, podbiegnięcia krwawe na kończynach, w okolicy lędźwiowo-krzyżowej i na twarzy, dodatkowo dochodzi do powiększenia wątroby. Może się zdarzyć, że chory zapadnie w śpiączkę.
W 4-5 dobie pojawiają się krwawienia do jam ciała, dochodzi do wstrząsu i utraty przytomności. W sytuacji, gdy leczenie dengi nie zostało wcześniej rozpoczęte, już po 4-6 godzinach od wystąpienia objawów wstrząsowych chory może umrzeć. Najwyższe ryzyko zgonu występuje u dzieci! Jak już wcześniej zostało wspomniane, tak ciężki przebieg z objawami gorączki krwotocznej oraz zespołem wstrząsowym zwykle występuje u osób, które wcześniej przechorowały dengę wywołaną innym serotypem wirusa.
Jak diagnozuje się dengę?
W rejonach endemicznego występowania dengi zazwyczaj rozpoznanie choroby nie stwarza problemów, choć trzeba pamiętać, że różne choroby tropikalne mogą mieć dość podobny przebieg. Z tego względu podczas stawiania diagnozy dengę różnicuje się np. z wirusem Zika i chorobą chikungunya. Jeśli są jakiekolwiek wątpliwości, przeprowadza się badania polegające na izolowaniu wirusa i oznaczeniu swoistych przeciwciał.
Charakterystyczne dla osób zarażonych wirusem dengi są nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych. Wyniki mogą wskazywać na leukopenię z limfocytazą, małopłytkowość, hipoalbuminemię, ponadto na wzrost poziomu transaminaz i mocznika we krwi, wydłużenie czasu protrombinowego oraz spadek stężenia czynników krzepnięcia: II, V, VI, IX i XI.
Jak leczyć gorączkę denga?
Jak leczyć dengę? Leczenie dengi ma charakter objawowy. Nie ma dostępnego leczenia przyczynowego. Zazwyczaj podaje się chorym leki przeciwgorączkowe. Niezwykle ważne jest odpowiednie nawadnianie, a także monitorowanie stanu pacjenta.
Zapobieganie gorączce denga
Denga nie jest groźna na terenach, gdzie nie występują gatunki komarów, które roznoszą wirusa dengi. Dopiero wyjazd w regiony tropikalne i subtropikalne wymusza na podróżujących zapoznanie się z zaleceniami odnośnie do tego, jak zapobiegać zakażeniu dengą. Jak zatem wygląda w praktyce zapobieganie dendze? Najskuteczniejszą ochroną przed ukąszeniem jest stosowanie repelentów. Oprócz tego zaleca się nosić ubrania z długimi rękawami i nogawkami, a także pełne obuwie i nakrycia głowy. Dodatkowo ważne jest zabezpieczanie mieszkań poprzez zakładanie siatek ochronnych w oknach oraz moskitier na łóżkach.
Zapobieganie dendze, czy raczej zapobieganie ciężkiej postaci choroby, jest możliwe także dzięki szczepieniom ochronnym. Obecnie na rynku są dwie szczepionki przeciw dendze, są to szczepionki żywe skierowane przeciw czterem serotypom. Pierwszym preparatem, który Europejska Agencja Leków (EMA) dopuściła do użycia, jest szczepionka Dengvaxia. Jest ona przeznaczona dla osób od 9. do 45. roku życia z udokumentowanym wcześniejszym zakażeniem wirusem dengi. W 2022 roku EMA zarejestrowała natomiast szczepionkę Qdenga, która może być stosowana od 4. do 60. roku życia, także u osób, które wcześniej nie miały dengi.
Nie zawsze denga ma ciężki przebieg, jednakże nie można ignorować zagrożenia. Każda osoba, która planuje wyjazd do krajów endemicznego występowania tej choroby, musi koniecznie zgłosić się do lekarza medycyny podróży lub lekarza medycyny tropikalnej, aby dowiedzieć się wszystkiego na temat choroby – jakie są objawy dengi, jak leczyć dengę, a przede wszystkim jak zapobiegać zakażeniu dengą!
