Eozynofilia – przyczyny, objawy i leczenie

Eozynofilia to inaczej wzrost liczby eozynofili we krwi obwodowej. Eozynofilami nazywany granulocyty kwasochłonne, czyli rodzaj białych krwinek. Liczba eozynofili to jeden z parametrów badanych podczas morfologii z rozmazem. Jeśli ich liczba przekracza normę, wskazane jest rozpoczęcie diagnostyki w kierunku rozpoznania przyczyny tego stanu? O czym świadczą podwyższone eozynofile? Jak wygląda leczenie eozynofilii? 

Spis treści:

• Co to jest eozynofilia?
• Przyczyny eozynofilii
• Objawy eozynofilii
• Diagnostyka eozynofilii
• Powikłania nieleczonej eozynofilii
• Leczenie eozynofilii 

Co to jest eozynofilia? 

Eozynofile (eozynocyty, granulocyty kwasochłonne) to rodzaj białych krwinek (leukocytów). Granulocyty kwasochłonne stanowią element układu odpornościowego, produkują cytokiny, które wywołują i utrzymują stan zapalny, unieszkodliwiają obce komórki oraz patogeny, które wniknęły do organizmu, a także pochłaniają komórki nowotworowe. Głównym zadaniem eozynofili jest zwalczanie infekcji pasożytniczych. Ponadto uczestniczą one w reakcjach alergicznych i w procesach odpowiedzi immunologicznej na choroby bakteryjne i wirusowe. Badaniem, które pozwala zmierzyć liczbę eozynofili we krwi, jest morfologia z rozmazem. 

Jaka jest prawidłowa liczba eozynocytów we krwi obwodowej? Norma jest zależna od wieku, przy czym uznaje się, że powinny one stanowić 2-4% wszystkich białych krwinek. Należy dodać, że poszczególne laboratoria mogą podawać jako normę nieco inne wartości, jednakże są to nieznaczne różnice. Jeśli wyniki badań są nieprawidłowe, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, wyników nie powinno się interpretować samodzielnie. 

Czym jest eozynofilia? Jest to stan, gdy we krwi obwodowej liczba eozynofili przekracza normę. Gdy wynosi ona 500-1500/uL, wtedy mówi się o łagodnej eozynofili. W sytuacji, gdy wynosi 1500-5000/uL mamy do czynienia z umiarkowaną eozynofilią. Ciężka eozynofilia występuje wówczas, gdy liczba granulocytów kwasochłonnych we krwi przekracza 5000/uL. Warto też dodać, że nadmierny spadek eozynofili określa się jako eozynopenia. Może ona świadczyć m.in. o stanach obniżonej odporności organizmu, niedokrwistości aplastycznej, nadczynności kory nadnerczy, urazach, zatruciu alkoholem lub lekami. 

Wyróżnia się eozynofilię pierwotną i wtórną. Eozynofilia może mieć charakter idiopatyczny, ma to miejsce wtedy, gdy nie da się ustalić jej przyczyny. Trzeba też wspomnieć o takich terminach jak hipereozynofilia, zespół hipereozynofilowy i przewlekła białaczka eozynofilowa. Hipereozynofilia to stan, gdy liczba eozynofili przekracza 1500/uL lub w tkankach stwierdzono nacieki eozynofilowe. O zespole hipereozynofilowym mówi się, gdy podwyższone eozynofile (powyżej 1500/uL) utrzymują się przez 6 miesięcy bez wyraźnej przyczyny i dodatkowo nacieki eozynofilowe spowodowały uszkodzenia tkanek i narządów. Przewlekła białaczka eozynofilowa to choroba nowotworowa wynikająca z mutacji dotyczących komórek krwiotwórczych i klonalnego namnażania się granulocytów kwasochłonnych.

Przyczyny eozynofilii 

Nie ma jednej przyczyny eozynofilii, wśród nich są zarówno łagodne choroby, jak i poważne schorzenia. Podwyższone eozynofile są wykrywane m.in. u osób, które zmagają się z chorobą nowotworową, w tym m.in. z nowotworami mieloproliferacyjnymi (np. przewlekła białaczka eozynofilowa, mastocytoza) i chłoniakiem Hodgkina. Do przyczyn wzrostu granulocytów kwasochłonnych zalicza się również m.in. histiocytozę z komórek Langerhansa, choroby zakaźne, przewlekłe choroby zapalne (np. nieswoiste choroby zapalne jelit), choroby autoimmunologiczne (np. toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów), infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze. 

Liczba eozynofili we krwi rośnie również wskutek stosowania niektórych leków. Zwykle dzieje się tak podczas przyjmowania antybiotyków, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, leków przeciwpadaczkowych, leków na dnę moczanową, leków obniżających apetyt i leków przeczyszczających. Jednakże jako najczęstsze przyczyny eozynofilii zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych uznaje się alergie i infekcje pasożytnicze. 

Eozynofilia a alergie 

Aktywne alergie i eozynofilia to często występująca para. W wyniku reakcji na alergen wziewny lub pokarmowy liczba eozynocytów może znacząco przekroczyć normę. Podwyższone granulocyty kwasochłonne towarzyszą m.in. alergicznemu nieżytowi nosa, alergicznemu zapaleniu spojówek, astmie oskrzelowej, pokrzywce, atopowemu zapaleniu skóry, alergiom pokarmowym oraz reakcjom polekowym. 

Eozynofilia a infekcje pasożytnicze 

Bardzo często eozynofilia jest związana z zakażeniami pasożytniczymi. Dotyczy to infekcji wywoływanych m.in. przez tasiemca, bąblowca, włośnie, glistę ludzką, przywry, a także owsiki (zakażenie owsikami zazwyczaj występuje u dzieci w wieku przedszkolnym). 

Objawy eozynofilii 

Jak wyglądają objawy eozynofilii? Występujące dolegliwości są zależne od przyczyny eozynofilii oraz stopnia jej nasilenia. Eozynofilia wynikająca z chorób alergicznych będzie objawiać się inaczej niż ta wywołana przez pasożyty, choroby autoimmunologiczne lub choroby nowotworowe. Co więcej, im cięższa eozynofilia, tym poważniejsze objawy mogą występować, w tym te, które są efektem uszkodzeń narządów wewnętrznych. Natomiast nieznaczne przekroczenie normy zwykle nie daje żadnych objawów. Nie u każdego widoczne są objawy eozynofilii, a gdy już się pojawią, to nie zawsze są specyficzne. Wymienić można tu gorączkę, zmęczenie, nadmierne pocenie się, brak apetytu i spadek wagi. 

Objawy skórne 

Eozynofilia często manifestuje się w postaci objawów skórnych. Zaobserwować można np. wysypkę, pokrzywkę, zaczerwienienie, grudki oraz obrzęki, w tym obrzęk naczynioruchowy. Pojawia się też nasilony świąd. Zazwyczaj objawy skórne wskazują na to, że podwyższone eozynofile są związane z zaburzeniami alergicznymi. Ponadto eozynofilia z towarzyszącymi zmianami skórnymi może wskazywać na zespół DRESS, czyli rzadką reakcją polekową. 

Objawy związane z uszkodzeniami narządów 

Podwyższone granulocyty kwasochłonne mogą prowadzić do uszkadzania narządów wewnętrznych. Narażony na to jest właściwie każdy organ, jednakże najczęściej dochodzi do uszkodzeń tkanek serca, płuc, nerek, wątroby, żołądka, skóry, a także układu krwionośnego i nerwowego. Objawy eozynofilii związane z tymi uszkodzeniami mogą obejmować m.in. zmiany zachowania, zaburzenia pamięci, objawy polineuropatii obwodowej, przewlekły, suchy kaszel, duszność, męczliwość, kołatanie serca, ból brzucha, biegunki, bóle mięśni i stawów. 

Diagnostyka eozynofilii 

Jak wygląda diagnostyka eozynofilii? Jak już zostało wspomniane wcześniej, do rozpoznania wykorzystuje się proste i tanie badanie, jakim jest morfologia z rozmazem z próbki krwi żylnej. Bada ona różne parametry krwi, w tym liczbę eozynofili. Na badanie należy się zgłosić rano na czczo. Jeśli wynik morfologii wykaże podwyższone eozynofile, należy się skonsultować z lekarzem. 

Przeprowadzi on wywiad i na jego podstawie zleci powtórzenie morfologii lub wykonanie badania poziomu eozynofili w wydzielinie z nosa, plwocinie, popłuczynach z drzewa oskrzelowego. Ponadto może skierować na dodatkowe badania jak np. OB, CRP, badania funkcji wątroby i nerek, stężenie witaminy B12, stężenie LDH (dehydrogenaza mleczanowa), stężenie swoistych IgE w surowicy krwi, testy skórne i próby prowokacyjne, badania kału w kierunku zakażeń pasożytniczych, badanie moczu, prześwietlenie klatki piersiowej. 

Powikłania nieleczonej eozynofilii 

Podwyższone eozynofile nie zawsze oznaczają poważne problemy, należy jednak wiedzieć, że stan ten może negatywnie wpływać na funkcjonowanie całego organizmu, czego konsekwencją może być rozwój astmy oskrzelowej, zapalenia przełyku, sarkoidozy, kolagenozy, zapalenia żołądka lub jelit, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, miażdżycy i nadciśnienia. Jeśli pacjent nie podejmie leczenia, długotrwale utrzymująca się eozynofilia może doprowadzić do całkowitego uszkodzenia narządów, skutkującego śmiercią chorego.

Leczenie eozynofilii 

Gdy diagnostyka eozynofilii zostanie zakończona, a jej przyczyna rozpoznana, lekarz zleci odpowiednią terapię. Leczenie eozynofilii zależy od przyczyny, a także stopnia zaburzenia. Jeśli eozynofilia jest ciężka, to ze względu na wysokie ryzyko powikłań narządowych, należy jak najszybciej rozpocząć podawanie glikokortykosteroidów. Jak wygląda leczenie eozynofilii? Przede wszystkim powinno polegać na eliminacji przyczyny. W przypadku gdy eozynofilia jest związana z jakimś schorzeniem, to podjęcie leczenia danej jednostki chorobowej poskutkuje unormowaniem liczby granulocytów kwasochłonnych we krwi. 

Czy można zapobiec eozynofilii? Najczęstsze przyczyny eozynofilii to alergia i infekcje pasożytnicze, co oznacza, że trzeba się skupiać na tym, aby unikać ekspozycji na alergeny i stosować leki na alergie oraz unikać zakażenia pasożytami – w tym celu należy m.in. dbać o higienę, myć owoce i warzywa, nie spożywać wody i jedzenia z niewiadomych źródeł. 

Niezwykle ważne jest również kompleksowe dbanie o organizm. Należy m.in. utrzymywać zdrową, zbilansowaną dietę, stosować suplementy diety na odporność i preparaty probiotyczne. Osoby z chorobami przewlekłymi muszą monitorować stan zdrowia, np. diabetycy powinni regularnie stosować glukometry do mierzenia poziomu cukru we krwi. Trzeba mieć jednak świadomość, że eozynofilia może być objawem chorób, na których rozwój nie mamy wpływu, a to oznacza, że nie w każdym przypadku można się przed nią uchronić. 

W większości eozynofilia jest rozpoznawana przypadkowo w rutynowych badaniach krwi, a nie na podstawie objawów. Z tego powodu należy regularnie wykonywać badania profilaktyczne – najlepiej raz w roku. Pozwoli to uniknąć ewentualnych powikłań związanych z podwyższonym poziomem eozynofili.

Autor wpisu: mgr farm. Katarzyna Borowiec, i-Apteka.pl Farmaceutka z niemałym już doświadczeniem. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia, opieka farmaceutyczna.