Jak działają tabletki na alergię, czyli działanie leków antyhistaminowych

Różnego rodzaju alergie są coraz powszechniejszym zjawiskiem, świadczy o tym choćby rosnąca z roku na rok popularność leków o działaniu przeciwhistaminowym. Są one chętnie stosowane, ponieważ skutecznie łagodzą objawy alergii, m.in. napadowe kichanie, swędzenie oczu i bąble pokrzywkowe. Jak działają tabletki na alergię? Czy wszystkie leki antyhistaminowe powodują skutki uboczne?

Spis treści:

• Czym są leki antyhistaminowe?
• Jak działają leki antyhistaminowe?
• Rodzaje leków antyhistaminowych
• Kiedy stosować tabletki na alergię?
• Możliwe skutki uboczne leków antyhistaminowych

Czym są leki antyhistaminowe?

Leki antyhistaminowe (przeciwhistaminowe) to dość szeroka grupa substancji leczniczych, której mechanizm działania polega na blokowaniu działania histaminy. A czym właściwie jest histamina? Jest to związek pełniący m.in. funkcję neuroprzekaźnika. Ponadto histamina jest mediatorem stanu zapalnego, kontroluje produkcję kwasu żołądkowego, zwiększa napięcie mięśni gładkich i przyspiesza gojenie się ran. W organizmie istnieją cztery receptory histaminowe H1, H2, H3 i H4 znajdują się one w ośrodkowym układzie nerwowym, drogach oddechowych, skórze, układzie pokarmowym oraz drogach moczowych.

Kontakt z alergenem lub z innymi czynnikami (np. wysoką temperaturą) powoduje uwolnienie histaminy z komórek tucznych i bazofili. W przebiegu reakcji alergicznych główną rolę odgrywa pobudzenie receptorów H1, co przyczynia się do skurczu mięśni gładkich, w tym do skurczu oskrzeli, do rozszerzenia naczyń krwionośnych i wzrostu ich przepuszczalności, co powoduje obrzęki, bąble, krosty, zaczerwienienie skóry i spadek ciśnienia tętniczego, do wzrostu wydzielania gruczołów błon śluzowych w drogach oddechowych, co skutkuje nadmierną ilością wydzieliny z nosa i łzawieniem oczu, a także do pobudzenia włókien nerwowych czuciowych, co wywołuje świąd, kichanie i ból.

Tabletki na alergię powodują to, że komórki ludzkiego organizmu nie reagują na działanie histaminy lub blokują przekazywane przez nią informacje. Dzięki hamowaniu aktywności histaminy, leki hamują reakcję zapalną, zmniejszają opuchliznę, wysypkę, swędzenie i łzawienie oczu oraz katar. Leki na alergię sprawiają, że w kontakcie z alergenem nie dochodzi m.in. do poszerzania i zwiększania przepuszczalności naczyń krwionośnych, czyli nie pojawiają się uciążliwe objawy alergiczne.

Jak działają leki antyhistaminowe?

Dla alergika ważna jest skuteczność, nie zastanawia się on za bardzo nad tym, jak działają tabletki na alergię? Warto to jednak wiedzieć! Działanie leków antyhistaminowych polega na hamowaniu uwalniania histaminy. Jeśli chodzi o leki na alergię, to kluczowe jest blokowanie receptorów H1. Leki antyhistaminowe w sposób odwracalny blokują swoiste receptory histaminowe, a gdy histamina jest zablokowana, to nie jest w stanie się połączyć z receptorem H1, czyli nie może wywołać objawów zapalnych. Jak już wcześniej zostało wspomniane – leki na alergię m.in. hamują rozwój stanu zapalnego i zmniejszają przepuszczalność naczyń krwionośnych. Mówiąc prościej, łagodzą i zwalczają dolegliwości alergiczne. Należy podkreślić, że tabletki antyalergiczne działają tylko na objawy alergii, nie eliminują jej przyczyny!

Rodzaje leków antyhistaminowych

Obecnie na rynku mamy do wyboru różne rodzaje leków przeciwhistaminowych. Dzieli się je m.in. według sposobu podania. Leki antyhistaminowe występują w kilku postaciach, nie są to tylko tabletki na alergię. Mogą to być także syropy, krople do oczu i spraye do nosa, preparaty stosowane miejscowo na skórę, dożylnie lub domięśniowo. Warto wiedzieć, że większość z tych leków można dostać w aptece bez recepty!

Przede wszystkim jednak leki antyhistaminowe dzieli się na leki przeciwhistaminowe I, II i III generacji. Pierwsza generacja leków antyhistaminowych cechuje się niską selektywnością w łączeniu się z receptorami (blokują nie tylko receptory H1) oraz wysokim ryzykiem działań niepożądanych. Głównie kojarzone są z silnym działaniem sedatywnym. Oznacza to, że skutkiem ubocznym ich stosowania jest upośledzenie sprawności psychoruchowej, otępienie, zmęczenie i senność. Z powodu tych działań niepożądanych są one obecnie coraz rzadziej stosowane. Lekami pierwszej generacji są takie substancje jak hydroksyzyna, antazolina, ketotifen, difenhydramin, prometazyna, klemastyna, dimetinden, chlorfeniramina, feniramina.

Druga generacja leków przeciwhistaminowych charakteryzuje się wysoką skutecznością w zapobieganiu alergii oraz niskim ryzykiem działań niepożądanych. Substancje lecznicze z tej grupy – loratadyna, mizolastyna, cetyryzyna, bilastyna, azelastyna, rupatadyna, olopatadyna – działają bardziej wybiórczo niż leki I generacji, dlatego dają mniej działań niepożądanych. Działają szybciej i dłużej, nie przenikają do ośrodkowego układu nerwowego. Są dobrze tolerowane przez organizm.

Leki antyhistaminowe trzeciej generacji to aktywne metabolity leków II generacji. Do tej grupy zaliczana jest desloratadyna (np. tabletki na alergię Hitaxa Fast), feksofenadyna (np. tabletki na alergię Allegra) i lewocetyryzyna. Działają one silniej na receptory H1 niż leki starszych generacji. Co najważniejsze, praktycznie nie powodują skutków ubocznych i nie wchodzą w interakcje z większością leków, z suplementami diety i produktami spożywczymi.

Kiedy stosować tabletki na alergię?

Leki na alergię mają szerokie spektrum zastosowania. Wskazaniem są alergie wziewne (np. alergiczny nieżyt nosa, alergiczne zapalenie spojówek), alergie kontaktowe (np. uczulenie na kosmetyki, perfumy, nikiel), alergie pokarmowe (których objawem może być pokrzywka, atopowe zapalenie skóry), astma oskrzelowa i wstrząs anafilaktyczny.

Tabletki antyalergiczne można stosować do łagodzenia takich objawów jak m.in. obrzęk, świąd, pokrzywka i inne zmiany skórne, kichanie i lejąca wydzielina z nosa, łzawienie, swędzenie i zaczerwienienie oczu, kaszel, duszności. Można je podawać w przypadku wystąpienia objawów obrzęku naczynioruchowego. Warto wiedzieć, że leki antyhistaminowe znajdują zastosowanie również w wielu innych sytuacjach, np. ze względu na działanie uspokajające i powodujące senność niektóre leki przeciwhistaminowe pierwszej generacji stosuje się w krótkotrwałym leczeniu bezsenności, a także jako środki przeciwwymiotne przy chorobie lokomocyjnej.

Co zrobić, gdy pojawiły się objawy wskazujące na alergię? Przed zastosowaniem leków antyhistaminowych warto wykonać domowe testy na alergię, a najlepiej skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Specjalista doradzi, jakie tabletki na alergię wybrać. Trzeba mieć jednak na uwadze, że choć działanie tabletek antyalergicznych jest podobne, to reakcja organizmu na daną substancję leczniczą nie musi być taka sama. U niektórych osób lepiej sprawdzą się leki drugiej generacji, u innych – leki trzeciej generacji. Zdarza się więc, że znalezienie najskuteczniejszego leku wymaga czasu.

Możliwe skutki uboczne leków antyhistaminowych

Wiele osób nadal obawia się, że stosowane przez nich tabletki na alergię będą powodować uciążliwe działania niepożądane. Faktycznie lista skutków ubocznych związanych ze stosowaniem leków przeciwhistaminowych jest dość długa. Zalicza się do nich m.in. zmęczenie, upośledzenie sprawności psychoruchowej, otępienie, senność i zawroty głowy, zaburzenia widzenia, zaburzenia rytmu serca, suchość w jamie ustnej, zwiększenie apetytu, zaparcia i problemy z oddawaniem moczu.

Dobrą wiadomością jest to, że wyżej wymienione objawy dotyczą właściwie tylko leków pierwszej generacji, a te są przepisywane alergikom coraz rzadziej. Leki antyhistaminowe drugiej generacji zwykle nie powodują działań niepożądanych, tylko sporadycznie może wystąpić senność lub zaburzenia pracy serca. Jeśli chodzi o leki trzeciej generacji, to są one praktycznie wolne od skutków ubocznych.

Trzeba jednak wiedzieć, że leki przeciwhistaminowe mogą wchodzić w interakcje z niektórymi substancjami. Ponadto nie każdy może je stosować. Z tego względu zawsze przed zastosowaniem leku najpierw należy się zapoznać z informacjami na ulotce lub skonsultować z lekarzem bądź farmaceutą. Pokrótce można powiedzieć, że leki na alergię I generacji nie są wskazane w przypadku osób z jaskrą, osób z uszkodzeniem szpiku i osób z przerostem gruczołu krokowego. Natomiast leki II generacji są przeciwwskazane dla osób cierpiących na zaburzenia pracy serca. Oczywiście podstawowym przeciwwskazaniem jest zawsze nadwrażliwość na substancję leczniczą i substancje pomocnicze danego leku.

Obecnie alergicy mają do wyboru wiele różnych substancji leczniczych wskazanych do stosowania w łagodzeniu objawów alergii. Wszystkie działają podobnie, czyli hamują uwalnianie histaminy. Jednakże nie u każdego ten sam lek będzie dawał takie same efekty, dlatego trudno jest jednoznacznie powiedzieć, który lek jest lepszy. Czy będą to np. tabletki na alergię Allegra, czy też tabletki na alergię Hitaxa Fast, to wszystko zależy od indywidualnych reakcji organizmu! Jedno jest pewne, mając pod ręką leki przeciwhistaminowe, da się normalnie funkcjonować z alergią.

Autor wpisu: mgr farm. Katarzyna Borowiec, i-Apteka.pl Farmaceutka z niemałym już doświadczeniem. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia, opieka farmaceutyczna.