Jak zapobiegać rwie kulszowej — najlepsze praktyki i wskazówki

Czy wiesz, że nawet 85-95% ludzi co najmniej raz w życiu doświadczy bólu dolnej części kręgosłupa[1]? Jedną z jego częstych przyczyn jest rwa kulszowa. Czytaj dalej i dowiedz się, czym dokładnie jest ta dolegliwość, jakie są jej objawy oraz w jaki sposób pacjent może zmniejszyć ryzyko wystąpienia tej przypadłości.

Czym jest rwa kulszowa?

Rwa kulszowa to określenie stosowane w odniesieniu do bólu dolnej części kręgosłupa. Występuje on u od 2 do 43% populacji, w zależności od grupy zawodowej. Rozciąga się on na odcinki lędźwiowy oraz krzyżowy, a jednocześnie często promieniuje przez pośladek i podudzie aż do stopy.[2]. Jego bezpośrednią przyczyną jest ucisk na jeden z korzeni nerwu kulszowego lub na sam nerw, do którego dochodzi po powstaniu przepukliny krążka międzykręgowego[2]. Dlaczego?

Krążki międzykręgowe pozwalają na ruch kręgosłupa, a jednocześnie go amortyzują. Te elementy wyróżniają się naturalną elastycznością, którą tracą wraz z wiekiem czy pod wpływem dużych obciążeń. Kiedy do tego dojdzie, stają się bardziej podatne na przesunięcie, czego konsekwencją jest właśnie nacisk na nerw kulszowy. Wtedy pojawiają się charakterystyczne, przykre objawy.

Jakie są objawy rwy kulszowej?

Rozpoznanie rwy kulszowej nie należy do trudnych zadań, ponieważ jej objawy są charakterystyczne. Gdy nastąpi atak rwy kulszowej pojawiają się[2], [3]:

• przede wszystkim ból w dolnym obszarze kręgosłupa: pacjent będzie go odczuwać zazwyczaj od pośladka, przez tylną część uda, podudzia, aż do stopy; będzie się on nasilać przy poruszaniu; najczęściej rozpoczyna się w obszarze krzyżowym, a potem się rozszerza;
• zaburzenia czucia,  mrowienie i drętwienie;
• rzadziej — osłabienie siły mięśniowej i problemy ze zginaniem oraz prostowaniem stopy; może być to objaw znacznego uszkodzenia korzenia nerwowego.

Jak leczyć rwę kulszową?

Leczenie rwy kulszowej zazwyczaj ma charakter objawowy. W większości przypadków pacjent może sobie poradzić z problemem w warunkach domowych[3]. Zaleca się leżenie przez kilka dni w łóżku, w jednej z dwóch pozycji leżących:

• na boku, z nogami ugiętymi w kolanach i biodrach;
• na plecach, z poduszką pod kolanami.

W tym czasie stosuje się też leki przeciwbólowe. W przypadku rwy kulszowej zalecane są zarówno te doustne (np. metamizol czy ibuprofen), jak również aplikowane zewnętrznie. Najczęściej to niesteroidowe leki przeciwzapalne zawierające diklofenak. Ta substancja znajduje się np. w sprayu DIKY, w maksymalnej dawce do podania miejscowości (stężenie 4%)[4]. Stosowane są także okłady chłodzące oraz rozgrzewające[3].

Kiedy ustąpi ostra faza rwy kulszowej, zalecane są najczęściej fizykoterapia i rehabilitacja — np. zabiegi TENS, ultradźwięki czy krioterapia, a także ćwiczenia oraz masaże[3].

Jak zapobiec atakowi rwy kulszowej?

Chcesz uniknąć leczenia rwy kulszowej i nieprzyjemnego zespołu objawów? Pamiętaj o profilaktyce tego schorzenia. Jej podstawą jest dbanie o zdrowy kręgosłup[2]. Ważne jest, aby:

• regularnie uprawiać sport, dbając o włączenie do aktywności ćwiczeń wzmacniających mięśnie przykręgosłupowe;
• dbać o zachowanie prawidłowej sylwetki, szczególnie jeżeli wykonujesz pracę siedzącą; istotne będzie więc np. odpowiednie ustawienie krzesła i biurka; przy pracy fizycznej unikaj natomiast gwałtownego pochylania się i podnoszenia ciężkich przedmiotów na wyprostowanych kolanach;
• wykonywać regularnie ćwiczenia rozciągające, np. z obszaru jogi;
• zadbać o zachowanie prawidłowej masy ciała; dodatkowe kilogramy obciążają Twój kręgosłup, a co za tym idzie nerw kulszowy[2].

Gdy natomiast doświadczysz niepokojących objawów, np. dolegliwości bólowych w okolicy lędźwiowej, nie wahaj się skonsultować z lekarzem. Być może zaleci on dodatkową diagnostykę, np. RTG, rezonans magnetyczny czy tomografię komputerową, aby wykluczyć obecność innych schorzeń. Jeżeli okaże się, że to nie rwa kulszowa, a inny problem z kręgosłupem, leczenie może wyglądać inaczej. Warto o tym pamiętać.

Bibliografia:

[1] Domżał T.M., Neurologiczne postępowanie w bólach krzyża - standardy i zalecenia, w: Polski Przegląd Neurologiczny, 2010, t.6 nr 2, s. 59-69.

[2] Zajkowska A., Rwa kulszowa, w: Neurologia po dyplomie, dostęp online 28.11.2023 r.: https://podyplomie.pl/neurologia/31142,rwa-kulszowa

[3] Pietraszko W.m Rwa kulszowa (pot. korzonki): przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna Praktyczna, dostęp online 28.11.2023 r.: https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/choroby/150605,rwa-kulszowa

[4] https://www.dikyspray.pl/, dostęp online: 28.11.2023 r.

Na zlecenie marki Diky