Jak zmienić opatrunek po szyciu? Poradnik krok po kroku

mgr farm. Jarosław Buczarski

Rany pooperacyjne lub pourazowe wymagają szycia. Taka rana zaś musi być odpowiednio pielęgnowana, aby dobrze się goiła i nie zmieniła w brzydką bliznę. Podczas pobytu w szpitalu zmianą opatrunku zajmuje się personel medyczny, jednak po powrocie do domu należy się tym zająć samodzielnie. Jak prawidłowo zmienić opatrunek po szyciu? Jakie produkty będą potrzebne?

Spis treści:

• Kiedy i jak często zmieniać opatrunek po szyciu?
• Przygotowanie do zmiany opatrunku
• Krok po kroku – jak prawidłowo zmienić opatrunek?
• Czego unikać podczas pielęgnacji szwów?
• Pielęgnacja rany po usunięciu szwów
  

Kiedy i jak często zmieniać opatrunek po szyciu?

Jednym z najczęstszych pytań dotyczących pielęgnacji ran jest to, jak często zmieniać opatrunek po szyciu. Mogłoby się wydawać, że powinno się to robić codziennie, ale nie, dla prawidłowego procesu gojenia się ran wskazane jest zmienianie opatrunku wtedy, gdy jest to konieczne. Co więcej, opatrunek na szwach powinien być zmieniany tak rzadko, jak to tylko możliwe. Kiedy i co ile powinna się odbywać zmiana opatrunku na ranie szytej?

Zalecane terminy pierwszej zmiany opatrunku

Kiedy zdejmować opatrunek po szyciu? Zazwyczaj pierwsza zmiana opatrunku po operacji powinna mieć miejsce po 24-48 godzinach. W niektórych przypadkach dopiero po 72 godzinach. Oczywiście lekarz (lub pielęgniarka) powinien dokładnie określić pacjentowi, kiedy powinien to zrobić, a także wytłumaczyć, jak zmienić opatrunek na szwach.

Jak rozpoznać, że opatrunek wymaga zmiany?

Zwykle wskazane jest zmienianie opatrunku co 2-3 dni. Jednakże są czynniki, które przyspieszają tę procedurę. Kiedy zmienić opatrunek po szyciu? Częściej trzeba zmieniać opatrunki na ranach z dużą ilością wysięku, a także na ranach z objawami infekcji. Niezwykle ważne jest obserwowanie stanu opatrunku. Jeśli widać, że przesiąkł krwią lub wydzieliną, należy go zmienić. Jest to konieczne także w sytuacji, gdy doszło do ubrudzenia lub zamoczenia opatrunku.

Różnice w pielęgnacji różnych typów szwów

Wyróżnia się dwa podstawowe typy szwów – rozpuszczalne i tradycyjne (nierozpuszczalne). Szwy rozpuszczalne ulegają wchłonięciu, nie jest wymagane ich zdejmowanie. W przypadku szwów nierozpuszczalnych zgodnie z zaleceniem lekarza w odpowiednim terminie należy się zgłosić na ich zdjęcie.

Czy pielęgnacja rany w zależności od użytego szwu się czymś różni? Zasadniczo nie. W obu przypadkach trzeba dbać o czystość i suchość rany oraz zapewniać jej swobodne oddychanie. W wyjątkowych przypadkach lekarz powinien poinformować pacjenta o szczególnych zaleceniach.

Przygotowanie do zmiany opatrunku

Zmiana opatrunku wcale nie musi być trudna, sama procedura nie wymaga żadnego przeszkolenia. Jednak warto pamiętać o kilku podstawowych zasadach. Dobrą praktyką, gdy czeka nas domowa zmiana opatrunku po szyciu, jest przygotowanie sobie wszystkich potrzebnych produktów. Można stworzyć sobie specjalne miejsce, gdzie będzie leżał zestaw materiałów opatrunkowych, środków antyseptycznych i innych akcesoriów. To zdecydowanie ułatwi i przyspieszy pracę.

Niezbędne materiały i akcesoria

Stanowisko do zmiany opatrunku powinno być wyposażone w artykuły, które będą potrzebne do oczyszczenia, zdezynfekowania, osuszenia i opatrzenia rany. Jest tego trochę, ale większość z tych rzeczy, jeśli nie zostanie zużyta, może spokojnie trafić do apteczki domowej lub samochodowej. Co będzie potrzebne?

• jałowe gaziki do ran

• opatrunki – antybakteryjne opatrunki na szwy, plastry z opatrunkiem

• bandaż elastyczny

• opaska dziana

• płyny do dezynfekcji

• roztwór do płukania rany, sól fizjologiczna

• nożyczki

• rękawiczki jednorazowe

• worek na odpady medyczne

Warto to wszystko odpowiednio pogrupować i przechowywać np. w woreczkach strunowych.

Higiena rąk i otoczenia

Odpowiednie przygotowanie to również dbanie o higienę. Po pierwsze koniecznie trzeba dokładnie umyć dłonie wodą i mydłem, a następnie je zdezynfekować i osuszyć. Zalecane jest też założenie rękawiczek jednorazowych (np. nitrylowych). Nie można zapominać, że miejsce, w którym będzie zmieniany opatrunek także trzeba zabezpieczyć, np. blat stołu należy umyć i zdezynfekować, a w przypadku łóżka można położyć np. podkład higieniczny.

Bezpieczne usunięcie starego opatrunku

Zanim przejdziemy do tego, jak zmienić opatrunek po szyciu, należy powiedzieć, w jaki sposób zdjąć ten stary. Zwykle usunięcie starego opatrunku nie jest trudne, zdarzają się jednak sytuacje, że przyklei się on do rany lub przyschnie. Aby uniknąć bólu, a przede wszystkim naruszenia integralności rany i uszkodzenia tkanek, należy zadbać o to, aby zdejmować opatrunek ostrożnie i powoli bez szarpania i naciągania skóry, a najlepiej po uprzednim zmoczeniu go specjalnym roztworem do płukania ran lub solą fizjologiczną. Zużyty opatrunek należy wrzucić do worka na odpady medyczne.

Krok po kroku – jak prawidłowo zmienić opatrunek?

Gdy rana została już odsłonięta, można przejść do zmiany opatrunku. Oczywiście przed jego założeniem należy dokładnie obejrzeć ranę, aby sprawdzić, czy nie pojawiły się żadne objawy zakażenia szwów. Jeśli wszystko wygląda w porządku, można przystąpić do pracy. Jak prawidłowo zmienić opatrunek po szyciu?

Oczyszczanie i dezynfekcja rany

Jak oczyścić ranę przed zmianą opatrunku? Najpierw należy usunąć z niej ewentualne zanieczyszczania i wydzieliny. Służy do tego sól fizjologiczna lub roztwór do płukania ran. Jeśli lekarz wydał takie zalecenie, ranę należy zdezynfekować. W tym celu zwykle zalecane są płyny do dezynfekcji z oktenidyną lub poliheksanidem. Przed ich użyciem zaleca się przeczytać szczegółową instrukcję ich stosowania! Na zakończenie ranę należy delikatnie osuszyć, wykorzystując kompresy jałowe.

Prawidłowe nakładanie nowego opatrunku

Gdy rana zostało już odpowiednio przygotowana, można ją opatrzyć. Jaki opatrunek na ranę szytą? Najczęściej lekarz (lub pielęgniarka) mówi, jakie opatrunki są zalecane. Oprócz rodzaju ważne jest też dopasowanie opatrunku pod kątem wielkości i kształtu rany. W aptece można kupić samoprzylepny plaster opatrunkowy na ranę, który nie wymaga dodatkowych mocowań. Jeśli mocowanie jest potrzebne, można użyć przylepca lub bandaża.

Zabezpieczenie opatrunku przed przemoczeniem

Czy można moczyć szwy? Zazwyczaj po 24-48 godzinach, czyli wtedy, gdy zaleca się zdjąć pierwszy opatrunek po zabiegu, można już delikatnie moczyć ranę. Czy można kąpać się ze szwami? Można wziąć szybki prysznic, ale już kąpiel jest zakazana. Niemniej jednak sam opatrunek zaleca się zabezpieczyć przed przemoczeniem. Jest to związane z tym, że po zmoczeniu opatrunek traci swoje właściwości, ponadto rośnie ryzyko rozwoju infekcji. Można też kupić specjalny opatrunek wodoodporny na szwy.

Czego unikać podczas pielęgnacji szwów?

Jak widać, zmiana opatrunku na ranie jest całkiem prosta. Mimo to zdarzają się błędy, które mogą doprowadzić do zakażenia, rozejścia się szwów lub do zaburzenia procesu gojenia i zwiększenia ryzyka nieprawidłowego bliznowacenia.

Najczęstsze błędy przy zmianie opatrunku

Niewłaściwym postępowaniem jest używanie nieodpowiednich preparatów do dezynfekcji. W tym celu nie można stosować m.in. alkoholu lub wody utlenionej. Ponadto nieprzestrzeganie zasad aseptyki również może się źle skończyć.

Błędem jest zarówno zbyt częste, jak i zbyt rzadkie zmienianie opatrunków. Nowoczesne opatrunki mogą pozostawać na ranie przez kilka dni, jednak wszelkie oznaki przesiąknięcia lub zabrudzenia opatrunku są sygnałem do jego wymiany.

Na końcu trzeba jeszcze powiedzieć, że niewłaściwe jest ignorowanie objawów infekcji. Jeśli zostanie zaobserwowane zaczerwienienie, obrzęk lub zwiększona ilość wydzieliny, należy zgłosić się do lekarza. Zakażenie samo nie przejdzie, może się jedynie nasilić!

Aktywności mogące uszkodzić szwy

Zdecydowanie największym błędem, jaki można popełnić, jest manipulowanie szwami, np. pociąganie za nie może zaburzyć proces zrastania się skóry. Nie należy też pocierać rany, np. ręcznikiem lub jej drapać. Rana szyta wymaga pewnych ograniczeń w zakresie aktywności fizycznej. Części ciała, na której jest rana, nie należy forsować, nie należy nią energicznie i gwałtownie poruszać. Do uszkodzenia szwów może dojść, gdy zakładana jest zbyt obcisła odzież, która uciska lub obciera ranę.

Kiedy należy skontaktować się z lekarzem?

Gojenie się szwów nie zawsze przebiega prawidłowo. W niektórych sytuacjach nie objedzie się bez wizyty u lekarza. Po pierwsze wskazaniem do konsultacji są objawy zakażenia szwów. Zalicza się do nich:

• zaczerwienienie, obrzęk i ocieplenie skóry w okolicy rany

• powiększenie obszaru zranienia

• wydzielinę ropną (zwykle o nieprzyjemnym zapachu)

• ból, pieczenie, pulsowanie w obrębie rany

• powiększenie węzłów chłonnych i gorączkę

Po drugie do lekarza trzeba się zgłosić, gdy dojdzie do rozejścia się szwów. Jest wiele przyczyn, z powodu których może się to przydarzyć, np. wskutek nadmiernego napięcia na szwach lub nieprawidłowej pielęgnacji rany.

Pielęgnacja rany po usunięciu szwów

Zdjęcie szwów lub ich rozpuszczenie się nie oznacza, że można przestać dbać o ranę. Nadal trzeba utrzymywać ją w czystości i suchości, dodatkowo można stopniowo wprowadzać specjalne preparaty, które pomagają zapobiegać tworzeniu się nieestetycznej blizny. Jak powinna wyglądać pielęgnacja ran po szwach?

Ochrona świeżej blizny

Po zdjęciu szwów nadal należy ostrożnie oczyszczać ranę za pomocą soli fizjologicznej lub wody z mydłem. Jeśli to konieczne można także stosować preparaty do dezynfekcji. Trzeba też pamiętać o dokładnym osuszeniu jej jałowym gazikiem. Czy opatrunek po szwach jest konieczny? Nie ma żadnych przeciwwskazań, aby nadal zabezpieczać ranę sterylnym opatrunkiem. Oczywiście należy też sprawdzać stan rany i ewentualnie zgłosić się do lekarza, jeśli pojawią się jakieś niepokojące objawy.

Preparaty przyspieszające gojenie

W aptekach dostępne są różnego rodzaju preparaty, które przyspieszają procesy gojenia i regeneracji, natłuszczają, łagodzą podrażnienia i świąd. Może to być zwykła maść z witaminą A, maść z alantoiną, specjalistyczne preparaty z kwasem hialuronowym lub żele hydrokoloidowe.

Długoterminowa pielęgnacja blizny

Gdy rana jest całkowicie zagojona, można zacząć stosować preparaty zapobiegające nieprawidłowemu bliznowaceniu i rozjaśniające bliznę. Najpopularniejsze są preparaty z silikonami. Alternatywą są środki na bazie wyciągu z cebuli. Należy pamiętać, że najlepsze efekty można uzyskać, gdy rozpocznie się ich stosowanie na świeżej bliźnie. Im jest ona starsza, tym dłużej może potrwać proces jej rozjaśniania.

Zmiana opatrunku na ranie nie musi wzbudzać paniki. Wystarczy dobrze się przygotować, kupić wszystkie niezbędne artykuły i przestrzegać zaleceń lekarza. Podstawową kwestią jest dbanie o higienę zarówno rąk, jak i rany. Dzięki temu można uniknąć komplikacji w postaci infekcji.

Autor wpisu: mgr farm. Jarosław Buczarski Farmaceuta z wykształcenia i zamiłowania, zwolennik rozszerzonej opieki farmaceutycznej. Zainteresowania: medycyna, chemia leków, zdrowie, opieka farmaceutyczna.