Jakie środki antykoncepcyjne można kupić bez recepty?
07.07.2023Na rynku dostępne są różne środki antykoncepcyjne bez recepty przeznaczone zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. Dzięki temu można dobrać antykoncepcję do własnych potrzeb bez konieczności umawiania się na konsultację lekarską. Czy takie metody są równie skuteczne co środki przepisywane przez lekarza?
Spis treści:
Rodzaje antykoncepcji bez recepty
Pierwszym skojarzeniem z antykoncepcją są środki hormonalne na bazie syntetycznych pochodnych żeńskich hormonów płciowych, które są przepisywane przez lekarza i dostępne wyłącznie na receptę. Antykoncepcja hormonalna może mieć postać tabletek jedno- lub dwuskładnikowych, wkładek domacicznych, implantów podskórnych, krążków dopochwowych i plastrów (ponadto do tej kategorii zalicza się antykoncepcję awaryjną, czyli tzw. tabletkę „po”). Zasada działania środków hormonalnych polega głównie na hamowaniu owulacji, w wyniku czego komórki jajowe nie dojrzewają i nie są uwalniane z pęcherzyków Graafa oraz na zagęszczaniu śluzu szyjki macicy. Niestety apteczne środki antykoncepcyjne z hormonami są bardzo inwazyjne, w końcu zmieniają działanie układu hormonalnego, ponadto mają różne skutki uboczne, np. zwiększają ryzyko zakrzepów.
Ale okazuje się, że metody antykoncepcyjne się na tym nie kończą! Kobiety i mężczyźni mają do wyboru całkiem szeroki wachlarz środków zapobiegających ciąży – mechanicznych, chemicznych i naturalnych. Najpopularniejsze środki antykoncepcyjne bez recepty dla mężczyzn to oczywiście prezerwatywy. Oprócz tego, że zapobiegają zajściu w ciążę (zatrzymują nasienie i blokują jego przedostawanie się do organizmu kobiety), to także zabezpieczają przed chorobami przenoszonymi drogą płciową (wirusem HIV, kiłą, opryszczką, rzeżączką). Obecnie prezerwatywy pełnią także różne funkcje wspomagające doznania seksualne. Niektóre są prążkowane, inne mają wypustki. Znaleźć można ultracienkie prezerwatywy i takie, które są smakowe lub pokryte żelem stymulującym. Do wyboru, do koloru! W dodatku są one dość tanie i można je kupić właściwie wszędzie.
Wśród metod mechanicznych można również znaleźć środki antykoncepcyjne bez recepty dla kobiet. Są to tzw. femidomy, czyli prezerwatywy dla kobiet. Femidom z wyglądu jest troszkę podobny do prezerwatywy męskiej, choć jest dłuższy i oba końce ma zakończone pierścieniami. Początkowo jego założenie może być problematyczne (zamknięty koniec należy umieścić w pochwie, a otwarty powinien z niej wystawać na około 2cm), z czasem można jednak nabrać wprawy. Podobnie jak tradycyjne prezerwatywy dla mężczyzn femidomy są produktem jednorazowym. Warto podkreślić, że są to jedyne środki antykoncepcyjne bez recepty dla kobiet, które chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Alternatywą dla femidomów jest kapturek naszyjkowy i błona dopochwowa (diafragma). Choć kapturek i diafragma nieco różnią się od siebie wyglądem, to działają podobnie – tworzą mechaniczną barierę dla nasienia. Umieszcza się je głęboko w pochwie, mają bowiem zakrywać ujście szyjki macicy. W odróżnieniu od femidomów są one wielorazowego użytku (należy je dokładnie umyć po użyciu). Na rynku dostępne są różne rozmiary kapturków i diafragm, dobranie odpowiedniej wielkości stanowi gwarancję ich skuteczności, dlatego przed zakupem zaleca się skonsultować z lekarzem. Ogromną zaletą jest to, że można je zakładać nawet kilka godzin przed planowaną aktywnością seksualną. Niestety nie chronią one przed chorobami wenerycznymi.
Oprócz wymienionych wyżej metod mechanicznych dostępne są także chemiczne środki antykoncepcyjne bez recepty. Są to globulki dopochwowe, kremy, żele i pianki zawierające substancje plemnikobójcze. Zwykle są one rekomendowane do stosowania jednocześnie z innymi rodzajami antykoncepcji, np. kapturkiem naszyjkowym, diafragmą, prezerwatywą. Na rynku dostępne są również gąbki dopochwowe, które łączą antykoncepcję mechaniczną i chemiczną. Nasączoną spermicydem gąbkę umieszcza się w pochwie, tuż przed ujściem zewnętrznym szyjki macicy. Aplikuje się ją bezpośrednio przed stosunkiem. Można ją pozostawić nawet na 30 godzin, wystarczy na odbycie kilku stosunków, następnie należy ją wyjąć (ułatwia to doczepiony do niej sznureczek) i wyrzucić.
Wkładki domaciczne niehormonalne to apteczne środki antykoncepcyjne, które można kupić bez recepty, jednak nie można ich założyć samemu. Powinien to zrobić lekarz lub położna. Wkładka domaciczna miedziana (tzw. spirala) jest rodzajem antykoncepcji długoterminowej – jedna wkładka wystarcza na 5-10 lat. Jest to plastikowy przedmiot przypominający literę T, który owinięty jest miedzianym drucikiem. Spirala na kilka sposobów zabezpiecza przed zajściem w ciążę, m.in. jony miedzi działają plemnikobójczo i zagęszczają śluz w szyjce macicy. Jest to bardzo skuteczny sposób zapobiegania ciąży, jednak nie sprawdzi się u wszystkich kobiet, warto więc omówić tę metodę antykoncepcji ze swoim lekarzem.
Opisane wyżej środki antykoncepcyjne bez recepty nie wyczerpują tematu. Są jeszcze naturalne metody zapobiegania ciąży (tzw. metody oceny płodności). Zalicza się do nich metodę termiczną, metodę Billingsa oraz kalendarzyk, zasadniczo wszystkie mają na celu określenie dni płodnych. Ich niewątpliwą zaletą jest fakt, że w żaden sposób nie ingerują w organizm, mało tego, obserwowanie zmian zachodzących w trakcie cyklu pozwala kobiecie lepiej poznać swój organizm. Metody te polegają m.in. na mierzeniu temperatury ciała (pomiar w ustach lub w pochwie) i obserwacji śluzu z szyjki macicy. Niestety są one pracochłonne i wymagają dyscypliny, a przy tym nie są zbyt skuteczne.
Jaka jest skuteczność antykoncepcji bez recepty?
Wiele kobiet nie może stosować antykoncepcji hormonalnej, więc pozostają im środki antykoncepcyjne bez recepty. Pytanie jednak, czy antykoncepcja bez recepty jest równie skuteczna? Prawidłowe stosowanie antykoncepcji ma kluczowe znaczenie w kwestii efektywności ochrony w przypadku wszystkich metod, niezależnie, czy są to hormony, czy środki antykoncepcyjne bez recepty dla mężczyzn lub dla kobiet. Jednakże trzeba mieć świadomość, że żadna metoda antykoncepcji nie jest w 100% pewna. Jako najskuteczniejszą metodę wymienia się antykoncepcję hormonalną – nawet 99,8% skuteczności. Należy jednak pamiętać, że nie chroni ona przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, co oznacza, że i tak wymaga dodatkowego zabezpieczenia w postaci prezerwatywy (zwłaszcza gdy jest to stosunek seksualny z przypadkowym partnerem). W dodatku tabletki antykoncepcyjne trzeba stosować regularnie, każdego dnia o tej samej porze. Każde odstępstwo zwiększa ryzyko niechcianej ciąży.
A jak w porównaniu ze środkami hormonalnymi wypada antykoncepcja bez recepty? Cóż, bardzo dobrze! Według badań prezerwatywa ma aż 98% skuteczności w zapobieganiu ciąży. Oczywiście tylko wtedy, gdy jest dobrze założona i nie jest w żaden sposób uszkodzona. Ponad 98% skuteczności ma wkładka domaciczna (spirala). Preparaty plemnikobójcze, kapturki naszyjkowe, diafragmy i gąbki dopochwowe cechują się skutecznością na poziomie 70-90%. Należy przy tym wspomnieć, że niekorzystnie na skuteczność kapturków i diafragm może wpływać źle dobrany rozmiar, natomiast w przypadku spermicydów znaczenie ma moment i precyzja aplikacji. Dodatkowo kapturek, błonę dopochwową i gąbkę można wyjąć dopiero po upływie minimum 10 godzin od stosunku! Zdecydowanie najbardziej zawodne są naturalne metody antykoncepcji bez recepty!
Metod zapobiegania ciąży jest bardzo dużo, każda ma swoje zalety i wady, niektóre są mniej skuteczne, niektóre bardziej. Najważniejsze jest to, aby dobrać antykoncepcję do własnych potrzeb i zgodnie z preferencjami. Antykoncepcja bez recepty daje osobom aktywnym seksualnie wiele możliwości często przy zachowaniu skuteczności na poziomie antykoncepcji hormonalnej. Dodatkowo prezerwatywy męskie i damskie jako jedyne zapewniają ochronę przed chorobami przenoszonymi drogą płciową!
