Jakie właściwości ma melisa lekarska? Poznaj 7 zastosowań tej rośliny!
13.03.2024Każdy wie, że melisa lekarska to jeden z najlepszych naturalnych sposobów na uspokojenie i sen, a przecież ta niezwykła roślina wykazuje o wiele szersze działanie. Wykorzystuje się ją nie tylko w ziołolecznictwie, ale i w kosmetyce, i w kuchni. Jak działa melisa lekarska, jakie korzyści można osiągnąć z regularnego picia naparu z jej liści?
Spis treści:
- Czym jest melisa lekarska?
- Jak prawidłowo zaparzyć melisę?
- Jakie właściwości ma melisa lekarska?
- Jakie są przeciwwskazania do stosowania melisy?
Czym jest melisa lekarska?
Melisa lekarska (Melissa Officinalis L.) to wieloletnia roślina z rodziny jasnowatych, która naturalnie występuje w Europie Południowej, w Azji oraz w Afryce Północnej, jednakże uprawiana jest na całym świecie, także w Polsce. Melisa nazywana jest rojnikiem lub pszczelnikiem, a także cytrynowym zielem. Skąd skojarzenie z cytrusami? No cóż, wystarczy potrzeć liść melisy, a uwolni on swój delikatny, cytrynowy aromat. Napary przygotowywane z tego surowca mają przyjemny, odświeżający, subtelnie ziołowy smak. Co ważne, melisa lekarska jest bezpieczna do stosowania właściwie dla każdego – również dla kobiet w ciąży i dla matek karmiących piersią.
Największą wartość leczniczą i prozdrowotną ma liść melisy (Melissae folium), zwłaszcza pozyskiwany z niego olejek eteryczny. Jest on źródłem m.in. cytralu, cytronellalu, geraniolu, β-pinenu, α-pinenu, β-kariofilenu, kumenu. Melisa lekarska dostarcza ponadto takich składników aktywnych jak garbniki, gorycze, kwasy fenolowe (kwas ferulowy, rozmarynowy, kawowy i p-kumarowy), flawonoidy, karotenoidy, chlorofil, śluzy, żywice, związki triterpenowe, miedź, mangan, cynk, żelazo oraz witamina C. Takie bogactwo sprawia, że właściwości melisy lekarskiej są niezwykle cenione w ziołolecznictwie. W preparatach dostępnych w aptekach melisa lekarska występuje samodzielnie lub w połączeniu z innymi ziołami. Można ją znaleźć w postaci suszu (np. melisa w saszetkach), tabletek, syropu, kropli oraz olejku eterycznego.
Ponadto świeży liść melisy często stosowany jest w kuchni jako dodatek do sałatek i dań warzywnych, przyprawa do marynowania mięs i ryb oraz składnik nalewek i likierów. Również w kosmetyce melisa lekarska odgrywa ważną rolę. Doskonale sprawdza się w pielęgnacji przeciwstarzeniowej i przeciwzmarszczkowej, co wynika z jej silnych właściwości zwalczających wolne rodniki. Działanie melisy wykorzystywane jest też w produkcji kosmetyków do skóry trądzikowej i tłustej, która boryka się z nadprodukcją sebum. W pielęgnacji skóry głowy i włosów warto ją stosować w przypadku łupieżu i nadmiernego przetłuszczania się włosów. Polecana jest nie tylko jako dodatek do szamponów i odżywek, ale również jako płukanka.
Jak prawidłowo zaparzyć melisę?
Parzenie melisy jest całkiem proste. Najłatwiejsza w użyciu jest melisa w saszetkach. Wystarczy jedną saszetkę zalać szklanką wrzącej wody i zaparzać pod przykryciem przez 10-15 minut. Jeśli mamy zioła sypkie, wówczas na szklankę wrzątku potrzeba jedną łyżeczkę melisy. Do przygotowania naparu można również użyć świeżych ziół w ilości około 2 łyżek poszarpanych liści. Taką herbatkę można pić 2-3 razy dziennie. Warto też dodać, że zwykle już po około 30 minutach można odczuć wyciszające działanie melisy.
Jakie właściwości ma melisa lekarska?
Melisa na sen i uspokojenie to najczęstszy sposób wykorzystania tego niesamowitego zioła. Oprócz tego chętnie stosuje się ją ze względu na działanie antyoksydacyjne, przeciwwirusowe, grzybobójcze, bakteriobójcze, przeciwzapalne, rozkurczające i przeciwnowotworowe. Ponadto substancje zawarte w melisie wspierają zdrowie wątroby, pomagają stabilizować poziom cukru i obniżać poziom cholesterolu we krwi oraz neutralizują szkodliwą aktywność wolnych rodników, tym samym melisa regularnie stosowana może stanowić element profilaktyki takich chorób jak cukrzyca, choroby neurodegeneracyjne oraz choroby układu sercowo-naczyniowego (jak np. miażdżyca).
Melisa lekarska hamuje także rozwój bakterii Helicobacter pylori, co może zmniejszać ryzyko choroby wrzodowej żołądka. Zaś olejek melisowy stosowany na skórę wspomaga leczenie opryszczki wargowej. Z właściwości melisy lekarskiej mogą korzystać kobiety w ciąży. Rekomendowana jest ona szczególnie w pierwszym trymestrze jako środek łagodzący poranne mdłości. Trzeba natomiast na nią uważać w trzecim trymestrze, a zwłaszcza niedługo przed porodem. Zastosowanie melisy w tym okresie może przyczynić się do opóźnienia porodu wskutek osłabienia skurczów porodowych. W kwestii melisa a karmienie piersią wskazuje się nie tylko na uspokajające działanie melisy, ale również na fakt, że może ona korzystnie wpływać na laktację. Dlaczego jeszcze warto stosować melisę?
1. Działa uspokajająco
Osoby, które zmagają się ze stresem, rozdrażnieniem, stanami lękowymi i kołataniem serca na tle nerwowym, powinny wiedzieć, że melisa lekarska to skuteczny naturalny środek uspokajający i wyciszający. Zawarte w nim aldehydy terpenowe działają antydepresyjnie i koją nerwy. Melisa lekarska obniża poziom stresu i lęku, działa odprężająco i rozluźniająco. Z uspokajających właściwości melisy lekarskiej można korzystać, nie tylko pijąc napar, ale i stosując olejek z melisy do aromaterapii. Bardzo chętnie stosowana jest też melisa na sen, pomaga zwłaszcza przy problemach z zasypianiem.
2. Łagodzi wzdęcia i niestrawność
Zdecydowanie liść melisy sprawdzi się przy problemach trawiennych. Olejki eteryczne zawarte w melisie działają rozkurczająco (spazmolitycznie) na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, jak również wspomagają proces wydzielania soków żołądkowych i żółci. Dzięki nim melisa lekarska łagodzi niestrawność oraz wspiera procesy trawienne, zmniejsza też dyskomfort związany ze wzdęciami.
3. Pomaga w redukcji stanów zapalnych
Melisa lekarska będzie przydatna w przypadku stanów zapalnych na skórze. Zawarte w niej fenolokwasy wykazują właściwości przeciwzapalne. Szczególnie polecane jest stosowanie olejku melisowego na skórę w miejscu ugryzienia owadów.
4. Poprawia pamięć i koncentrację
Uważa się, że melisa lekarska korzystnie wpływa na koncentrację i skupienie oraz poprawia pamięć. Badania prowadzone na osobach z chorobą Alzheimera wskazały, że regularne picie naparu z melisy przyczynia się do poprawy funkcji poznawczych i zmniejsza objawy demencji!
5. Łagodzi objawy menopauzy
Menopauza to dla kobiety bardzo stresujący okres, dlatego preparaty z melisą będą dla nich jak najbardziej wskazane. Zastosowanie melisy pomoże się uspokoić i złagodzi kołatanie serca, przywróci dobre samopoczucie i zmniejszy problemy z zasypianiem.
6. Wspiera układ odpornościowy
Takie składniki jak np. aldehydy i ketony monoterpenowe zapewniają przeciwzapalne, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze działanie melisy. Zawiera ona także witaminę C, więc picie naparu melisowego w okresach obniżonej odporności oraz w trakcie infekcji bakteryjnych i wirusowych stanowi duże wsparcie dla organizmu.
7. Łagodzi ból głowy i menstruacyjny
Preparaty z melisą docenią kobiety, które cierpią z powodu bolesnych miesiączek. Rozkurczające (spazmolityczne) działanie melisy pomaga zmniejszać ból menstruacyjny. Melisa może również łagodzić bóle głowy, w tym bóle migrenowe i napięciowy ból głowy.
Jakie są przeciwwskazania do stosowania melisy?
Przeciwwskazania do stosowania melisy nie są częste. Jest to zioło uznawane za bardzo bezpieczne. Z pewnością jednak nie mogą jej stosować osoby uczulone na ten składnik. Uspokajające i nasenne działanie melisy jest dość silne, wpływa więc na zdolność prowadzenia pojazdów, dlatego też nie powinni jej pić kierowcy bezpośrednio przed jazdą samochodem. Mimo wysokiego profilu bezpieczeństwa melisa lekarska nie powinna być nadużywana. Nadmierne spożycie może wywoływać nudności, bóle brzucha, ból głowy, senność, otępienie, zaburzenia oddychania, a zbyt długie stosowanie melisy na skórę może się skończyć obrzękami, zaczerwienieniem, podrażnieniem i świądem.
Na melisę muszą także uważać osoby stosujące leki (głównie leki uspokajające i nasenne), gdyż może ona wchodzić w interakcje z niektórymi substancjami leczniczymi. Z tego powodu nie jest także wskazane zastosowanie melisy w okresie dwóch tygodni przed oraz po zabiegach chirurgicznych. Warto też przypomnieć, że wprawdzie ciąża i laktacja to nie są przeciwwskazania do stosowania melisy, to jednak przed jej użyciem warto się najpierw skonsultować z lekarzem.
Czy warto pić melisę? Tak, jak najbardziej. Pomoże się uspokoić w stresujących sytuacjach i złagodzi objawy problemów trawiennych. Ponadto wzmocni odporność i ochronę antyoksydacyjną organizmu. Parzenie melisy jest proste, więc nic nie stoi na przeszkodzie, aby każdego dnia przygotowywać sobie ten pyszny napar.
