Jesienne choroby - jak zadbać o zdrowie w sezonie przeziębień?

Jesień zwyczajowo uznawana jest za początek sezonu infekcyjnego. Stopniowo pogarsza się pogoda, jest chłodniej i wilgotniej, przez co jesteśmy bardziej narażeni na przemoczenie i przewianie. A w takiej sytuacji organizm jest podatny na ataki wirusów i bakterii. Ale jesienne choroby to nie tylko infekcje, o tej porze roku mogą również doskwierać alergie, choroby reumatyczne, a nawet depresja sezonowa! Czy można jakość ich uniknąć? Jak wzmocnić odporność jesienią? 

Spis treści:

• Jesień – czas wzmożonych infekcji
• Najczęstsze jesienne choroby
• Jak wzmocnić odporność jesienią?
• Domowe sposoby na jesienne choroby
• Kiedy udać się do lekarza? 

Jesień – czas wzmożonych infekcji 

Wraz z końcem lata wiele osób doświadcza objawów przesilenia jesiennego. Jest to związane z tym, że zmienia się pogoda. Mimo że początkowo w ciągu dnia może nadal być ciepło, to noce są już dużo chłodniejsze. Z czasem również dni robią się zimne, a na dodatek deszczowe i wietrzne. Największym problemem jest jednak to, że jesienią dni stają się krótsze. Wszystko to może negatywnie wpływać na kondycję organizmu. Dużo osób odczuwa rozdrażnienie i pogorszenie nastroju, a także zmaga się z brakiem energii, problemami z koncentracją i brakiem motywacji. 

Dodatkowo mogą pojawiać się bóle i zawroty głowy. Zwiększa się też apetyt, jednak zamiast świeżych warzyw i owoców w menu dominują tłustsze posiłki, a także więcej słodyczy, przez co zmniejsza się podaż witamin i minerałów. Coraz krótszy dzień i ograniczona ilość światła słonecznego powodują wzrost produkcji melatoniny, czyli hormonu snu, przez co pojawia się apatia i senność. Kolejnym skutkiem mniejszej ilości promieni UV jest niedobór witaminy D, a to przekłada się m.in. na słabszą odporność i nie najlepsze samopoczucie! Gdy pogoda jest brzydka, wiele osób nie ma ochoty wychodzić z domu, rezygnuje też z aktywności fizycznej, co tylko pogarsza odporność jesienią. 

Czynniki, z którymi w okresie jesiennym mierzy się organizm, negatywnie wpływają na odporność i zwiększają podatność na sezonowe infekcje. Do tego dochodzi także to, że ze względu na duże wahania temperatur w ciągu dnia trudniej jest ubrać się odpowiednio do pogody, a to sprzyja przemoczeniu lub przewianiu. W takim stanie organizm staje się łatwym celem dla chorobotwórczych drobnoustrojów. Jeśli układ odpornościowy nie potrafi się obronić, ryzyko, że rozwinie się grypa jesienią, jest bardzo duże.

Najczęstsze jesienne choroby

Choroby jesienią stanowią dla wielu osób niemalże codzienność, a takie objawy jesiennych chorób jak katar i kaszel słychać wszędzie – w autobusie, w szkole i na ulicy. Czynniki prowadzące do tego, że tak się dzieje, zostały już wcześniej pokrótce omówione, teraz skupmy się na konkretnych zagrożeniach, na które jesteśmy narażeni w sezonie jesiennym. Zalicza się do nich zarówno infekcje wirusowe oraz infekcje bakteryjne, jak i zaburzenia nastroju oraz zaostrzenia chorób przewlekłych.

Przeziębienie i grypa

Chorobotwórcze wirusy i bakterie są bardziej aktywne, gdy na zewnątrz pogarsza się pogoda. Jeśli chodzi o infekcje wirusowe, w przychodniach dominują osoby zmagające się z przeziębieniem i grypą. Ponadto powszechne są zakażenia wirusem RSV i Covid-19. Przeziębienie jesienią objawia się m.in. katarem, kaszlem, bólem gardła i osłabieniem. Typowe jest, że te dolegliwości narastają stopniowo, tym m.in. przeziębienie odróżnia się od grypy. Jednakże różnic jest więcej. Grypa jesienią rozwija się nagle, pojawia się wysoka gorączka, bóle głowy, mięśni i stawów. Ze względu na to, że zarówno przeziębienie, jak i grypa są infekcjami wirusowymi, leczy się je objawowo. 

Wirusy rozprzestrzeniają się drogą kropelkową, aby zapobiec zakażeniu, należy unikać kontaktu z osobami chorymi, trzeba również często myć ręce. Kluczowe jest wspomaganie mechanizmów obronnych organizmu. Jak wzmocnić odporność jesienią? Należy jeść zdrowo, uzupełniając zapasy minerałów, witamin i antyoksydantów. Ważna jest aktywność fizyczna, odpowiednia ilość snu oraz unikanie używek. 

Najczęstsze choroby układu oddechowego jesienią to zdecydowanie zakażenia o podłożu wirusowym, jednakże o tej porze roku diagnozuje się też sporo infekcji bakteryjnych. Do takich chorób zalicza się np. anginę oraz bakteryjne zapalenie zatok, płuc lub ucha środkowego. Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów infekcji bakteryjnych jest wysoka gorączka. W przypadku jej wystąpienia należy się zgłosić do lekarza. 

Astma i alergie 

Zwykło się uważać, że szczyt alergii następuje wiosną, ale to nie do końca jest prawdą. Pyłki wielu roślin są aktywne mimo pogarszającej się pogody, np. pyłki pokrzywy, babki lancetowatej, komosy, bylicy i ambrozji. Ponadto w powietrzu pojawiają się zarodniki grzybów pleśniowych. Alergia jesienna nie tylko związana jest z sezonem pylenia, ale również z całorocznymi alergenami domowymi. Należą do nich roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt, a także grzyby, które namnażają się w słabo wentylowanych pomieszczeniach, w których jest ciepło i wilgotno. Alergia jesienna objawia się m.in. nieżytem nosa i zapaleniem spojówek. 

Jesienią szczególną ostrożność muszą zachować nie tylko alergicy, ale i astmatycy. Wahania temperatur, duża wilgotność, a także obecność alergenów w powietrzu nie działają korzystnie na drogi oddechowe, powodują nasilenie takich objawów jak trudności w oddychaniu i napady astmy. Zarówno alergicy, jak i astmatycy muszą regularnie przyjmować swoje leki oraz unikać alergenów i czynników drażniących. Warto dodać, że jesienią może się też nasilać atopowe zapalenie skóry. 

Choroby stawów i bóle reumatyczne 

Chłód i wilgoć w powietrzu są czynnikami zaostrzającymi objawy chorób reumatycznych stawów. Bardziej dokuczliwe stają się dolegliwości bólowe oraz sztywność stawów – zwłaszcza rano. Ból i ograniczenie ruchomości stawów mogą znacząco utrudniać normalne funkcjonowanie. Dodatkowo gorsza kondycja kości i stawów jest związana z tym, że wiele osób cierpi w okresie jesienno-zimowym na niedobór witaminy D. Aby zmniejszyć nasilenie dolegliwości, należy dbać o dietę, regularnie ćwiczyć i suplementować cholekalcyferol. Zaleca się ponadto skonsultować z lekarzem – reumatologiem lub ortopedą, aby przepisał leki lub zlecił rehabilitację. 

Jesienna depresja sezonowa 

Mimo że kiedyś depresja sezonowa nie była traktowana jako jednostka chorobowa, obecnie lekarze nie mają wątpliwości, że jest to poważne schorzenie. Ze względu na coraz krótsze dni i zmniejszającą się ekspozycję na naturalne światło słoneczne dochodzi do zaburzenia dobowego rytmu organizmu i zaburzenia równowagi neuroprzekaźników w mózgu, co u niektórych osób prowadzi do znacznego pogorszenia stanu psychicznego. Nie należy jednak mylić jesiennego spadku formy z chorobą określaną jako jesienna depresja sezonowa (zaburzenie afektywne sezonowe – SAD, ang. seasonal affective disorder). 

Choć ich objawy są podobne, to można wskazać między nimi wyraźne różnice, np. czas trwania objawów. Większość osób jesienią miewa gorsze dni, jednak jeśli ten stan utrzymuje się nieprzerwanie przez kilka tygodni, w dodatku smutek, przygnębienie i uczucie beznadziejności są bardzo nasilone, to nie jest to zwykła chandra. O depresji sezonowej może świadczyć obecność takich objawów jak wycofanie, unikanie kontaktów z ludźmi, obniżona samoocena, anhedonia, bezsenność lub nadmierna senność, napady lęku, a nawet myśli samobójcze. 

Jak wzmocnić odporność jesienią? 

Jak unikać przeziębienia jesienią? W tej kwestii naprawdę można wiele zrobić! Kluczem jest prawidłowo funkcjonujący układ odpornościowy! Silna odporność jesienią stanowi najlepszą barierę przed wirusami, bakteriami i alergenami. Jakie są najskuteczniejsze sposoby na zapobieganie grypie jesienią i na wzmacnianie odporności? 

Dieta bogata w witaminy i minerały 

Codzienna dieta to najlepszy sposób na to, jak wzmocnić odporność jesienią. Dieta musi być zróżnicowana i zbilansowana, w ten sposób dostarczy wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Mimo że jesienią mamy mniejszy wybór owoców i warzyw, to te, które są dostępne, są równie cenne i bogate w witaminy, minerały, antyoksydanty i inne substancje biologicznie czynne. Dodatkowo oprócz kolorowych, świeżych warzyw i owoców warto jak najczęściej sięgać po kiszonki i zakwasy, które są źródłem naturalnych probiotyków. 

Aktywność fizyczna i odpoczynek 

Oprócz diety podstawą utrzymania organizmu w dobrej formie jest aktywność fizyczna oraz odpoczynek. Szczególnie zalecany jest ruch na świeżym powietrzu. Aktywność nie musi być intensywna, wskazany jest umiarkowany wysiłek, np. bieganie, jazda na rowerze, nordic walking, a także zwykłe spacery. W deszczowe i wietrzne dni można natomiast wybrać się na siłownię lub poćwiczyć we własnym mieszkaniu. 

Sen to czas, gdy organizm najlepiej regeneruje swoje siły. Ważna jest zarówno odpowiednia ilość, jak i jakość snu. Zaleca się spać przynajmniej 7 godzin na dobę. Ponadto przed pójściem spać należy unikać przebodźcowania i ekspozycji na światło niebieskie, które emitują ekrany tabletów i smartfonów, czas ten warto poświęcić na wyciszenie się. Dodatkowo trzeba zadbać o dobre warunki spania – należy przewietrzyć sypialnię i ustawić optymalną temperaturę około 20st. C. Czynnikiem, który bardzo negatywnie wpływa na kondycję organizmu, jest stres. Niestety nie zawsze można unikać stresujących sytuacji, dlatego warto wypracować nawyki, które pomagają się rozluźnić i odprężyć. Polecane są ćwiczenia oddechowe i medytacja.

Domowe sposoby na jesienne choroby 

Jak sobie radzić, gdy dopadną nas jesienne choroby? Nie zawsze trzeba biec do lekarza, gdy rozwinie się przeziębienie jesienią lub nasilą się objawy alergii. Zwykle wystarczą leki dostępne w aptece bez recepty. Jeśli doskwiera alergia jesienna, trzeba sięgnąć po tabletki na alergię, a w przypadku dzieci – po syropy na alergię. Na infekcje wirusowe wskazane są leki na grypę bez recepty. Pomogą one łagodzić takie objawy jesiennych chorób jak gorączka, ból, katar i kaszel. Ponadto nie zaszkodzi skorzystać z domowych sposobów na jesienne choroby: 

Zioła i suplementy diety 

Wsparciem w leczeniu choroby jesienią są zioła oraz suplementy diety. Ich głównym zadaniem jest łagodzenie objawów infekcji. Oprócz tego pomagają wzmocnić odporność jesienią. Odpowiednio dobrane preparaty zaleca się stosować wtedy, gdy pojawiły się objawy jesiennych chorób, a także wtedy, gdy szukamy sposobów na zapobieganie grypie jesienią. W takich sytuacjach polecane są suplementy diety i leki na odporność. Należy wybierać te, które zawierają witaminy na jesień, czyli witaminę A, C, D, witaminy z grupy B (głównie B12), składniki mineralne – selen, cynk, wapń i magnez lub tran i olej z wątroby rekina. 

Doskonałym rozwiązaniem na to, jak wzmocnić odporność jesienią, są zioła, np. rumianek, lipa, czystek, pokrzywa, czarny bez, jeżówka. Można je stosować w postaci naparów lub w tabletkach. Na jesienne choroby warto też stosować naturalne antybiotyki, czyli czosnek, cebulę, miód, propolis, goździki, imbir, owoce dzikiej róży, chrzan, żurawinę, kurkumę, tymianek i oregano.

Kiedy udać się do lekarza? 

Choć przeziębienie i grypa to najczęstsze choroby układu oddechowego jesienią, to trzeba pamiętać, że w tym okresie groźne są także infekcje bakteryjne. Jeśli pojawiają się jakiekolwiek wątpliwości, co do podłoża choroby, należy się skonsultować z lekarzem, który w razie potrzeby zleci antybiotykoterapię. Do specjalisty powinny się wybrać również osoby ze schorzeniami, które najczęściej ulegają zaostrzeniu jesienią, czyli astmatycy i osoby ze zwyrodnieniową chorobą stawów. Trzeba pamiętać, że leczenia wymaga też jesienna depresja sezonowa. Jej leczenie najczęściej polega na psychoterapii, fototerapii i stosowaniu antydepresantów. 

Jak unikać przeziębienia jesienią? Najlepszym sposobem na to, aby nie zachorować na przeziębienie jesienią lub na inne sezonowe infekcje jest wzmacnianie odporności. Jednakże jesienią trzeba dbać nie tylko o ciało, ale i o psychikę. Jesienna depresja sezonowa z roku na rok staje się coraz powszechniejszym problemem, nie można więc ignorować żadnych sygnałów wskazujących na objawy zaburzeń nastroju.

Autor wpisu: mgr farm. Katarzyna Borowiec, i-Apteka.pl Farmaceutka z niemałym już doświadczeniem. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia, opieka farmaceutyczna.