Kiedy ból piersi powinien zaniepokoić?

Mastalgia to inaczej ból piersi. Choć może występować u obu płci, to u kobiet zdarza się on zdecydowanie częściej. Główna przyczyna takiego stanu leży w cyklu menstruacyjnym. U kobiet ból piersi zazwyczaj pojawia się co miesiąc przed okresem. Hormony nie są jednak jedynym czynnikiem wywołującym ból piersi. Może on być objawem m.in. stanów zapalnych piersi, nowotworów, a nawet schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego. Co zrobić, gdy pojawia się ból piersi? 

Spis treści:

• Nagły ból piersi – kiedy powinien zaniepokoić?
• Chorobowe przyczyny bólu piersi
• Ból piersi związany z układem mięśniowo-szkieletowym
• Diagnostyka bólu piersi
• Profilaktyka i monitorowanie zdrowia piersi 

Nagły ból piersi – kiedy powinien zaniepokoić?

Na początku należy powiedzieć, że ból piersi dla większości kobiet stanowi typowy objaw pojawiający się przed miesiączką. Dlaczego pierś boli? Jest to wywołane zmianami poziomu hormonów płciowych, jakie zachodzą w cyklu menstruacyjnym. Mastalgia cykliczna najczęściej dotyczy obu piersi, ustaje wraz z pojawieniem się krwawienia miesięcznego. Może mieć różne nasilenie, ból jest rozsiany, kłujący, rwący i przeszywający, może promieniować do barku i pleców.

Towarzyszy mu uczucie ciężkości, zwiększenie wrażliwości na dotyk, twardość i obrzmienie piersi. Ból piersi może się nasilać np. podczas wykonywania gwałtownych ruchów lub w związku z noszeniem obcisłej bielizny i ubrań. Ze względu na to, że dochodzi do obrzęku węzłów chłonnych, może pojawić się ból piersi po bokach.

Oprócz mastalgii cyklicznej wyróżnia się także mastalgię niecykliczną oraz bóle klatki piersiowej. Mastalgia niecykliczna jest charakterystyczna dla kobiet w okresie okołomenopauzalnym i pomenopauzalnym. Przyczyny tej dolegliwości nie są w pełni poznane, możliwe, że wynikają one ze stosowania hormonalnej terapii zastępczej i leków psychotropowych. Ponadto przypuszcza się, że w temacie ból w piersiach a menopauza znaczenie ma silny stres, depresja, zaburzenia lękowe i ucisk piersi.

Mastalgia niecykliczna to zwykle kłujący lub piekący, przewlekły lub nawracający ból jednej piersi, a dokładniej konkretnego miejsca. Ponadto ból piersi związany z hormonami może również występować w ciąży i połogu. Na koniec trzeba wspomnieć o bólach klatki piersiowej. Nie dotyczą one jednak gruczołu piersiowego. W ich przypadku ból jest zlokalizowany w piersi, dlatego że promieniuje tam z innych części ciała. Ten rodzaj dolegliwości może występować zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.

Charakterystyka niepokojącego bólu

Pojawiający się co miesiąc ból piersi nie powinien martwić. Są jednak sytuacje, gdy konieczna jest konsultacja lekarska. W pierwszej kolejności niepokój powinien wzbudzić nagle pojawiający się ból jednej piersi lub obu piersi, a także długo utrzymujący się ból. Do lekarza należy się również zgłosić, gdy wystąpią objawy dodatkowe, m.in. gorączka, nadmierna ciepłota piersi, zmiany skórne na piersiach, obrzęk, zaczerwienienie, powiększenie węzłów pachowych, uczucie tkliwości i bolesności brodawek sutkowych.

Na wizytę u swojego lekarza powinna się zgłosić kobieta, gdy pojawi się u niej ból piersi w ciąży. Choć tu warto zwrócić uwagę na kwestię – ból w piersiach po bokach a ciąża. U kobiet oczekujących na dziecko piersi znacznie powiększają objętość, przez co za mały stanik może wywoływać ucisk powodujący ból. W takiej sytuacji wystarczy po prostu kupić biustonosz w większym rozmiarze.

Objawy wymagające pilnej konsultacji

Niezwłocznie trzeba się zgłosić do lekarza, gdy kobieta wyczuje w piersi guzek lub guzki bądź też zaobserwuje wydzielinę z brodawki sutkowej – wydzielinę krwistą lub ropną. Takie objawy mogą wskazywać na raka piersi, w takiej sytuacji rokowania są najlepsze, gdy leczenie zostanie rozpoczęte jak najszybciej.

Ból lewej piersi to objaw, który zawsze powinien budzić niepokój – zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Ból w klatce piersiowej po lewej stronie nad piersią może zwiastować zawał serca, dlatego jego wystąpienie wraz z takimi dolegliwościami jak np. ucisk w klatce piersiowej, nadmierna potliwość i duszności to wskazanie do wezwania pogotowia.

Ból a zmiany w wyglądzie piersi

Samobadanie to najlepsza profilaktyka chorób piersi. Na co zwracać uwagę podczas takiego badania? Następujące nieprawidłowości w wyglądzie powinny zaniepokoić nawet w sytuacji, gdy nie pojawia się ból piersi: zmiana kształtu lub rozmiaru piersi, zmiana wyglądu skóry na piersiach (tzw. skórka pomarańczowa), wciągnięcie się brodawki sutkowej, owrzodzenie skóry piersi lub brodawki.

Chorobowe przyczyny bólu piersi

Wymienione wcześniej zmiany hormonalne to nie są jedyne przyczyny bólu piersi. Może się on pojawiać także po urazach piersi i po przebytych operacjach w obrębie piersi (również po zabiegach medycyny estetycznej). Ponadto ból częściej mogą odczuwać kobiety z dużymi piersiami. Nierzadko pierś boli przy ucisku, gdy nosimy za mały lub niewygodny stanik. Nie zawsze boląca pierś oznacza problemy zdrowotne, choć trzeba podkreślić, że objaw ten może być związany z różnymi schorzeniami. Jakie zatem mogą być chorobowe przyczyny bólu piersi?

Stany zapalne i infekcje

W okresie laktacji ból piersi może pojawić się w następstwie nawału mlecznego, niedrożności przewodu mlecznego, zastoju pokarmu lub rozwoju zapalenia piersi (infekcji bakteryjnej). Warto podkreślić, że do zakażenia piersi dochodzi nie tylko w okresie karmienia, choć faktycznie w tym czasie ryzyko jego rozwoju jest największe.

Zmiany włóknisto-torbielowate

Mastalgia cykliczna to najczęściej ból w piersi o podłożu hormonalnym, związany z cyklem menstruacyjnym. Trzeba jednak wiedzieć, że mastalgia cykliczna może być też objawem mastopatii. Mastopatia jest łagodną chorobą, w przebiegu której dochodzi do zmian strukturalnych w obrębie gruczołów sutkowych. Może się wtedy pojawić ból jednej piersi (np. tylko ból lewej piersi) lub obu piersi. Ponadto oprócz bólu obserwuje się tkliwe, bolące zgrubienie w piersiach – zgrubienia tkanki nabłonkowej lub łącznej.

Ból piersi może też towarzyszyć obecności ropni, torbieli (cyst) i innych zmian. Silny ból piersi może wskazywać na brodawczaki, które tworzą się w przewodach mlecznych. Zwykle problem ten dotyczy kobiet w wieku od 40. do 50. roku życia. Inne zmiany, np. gruczolakowłókniaki, rzadziej wywołują ból piersi. A czy torbiel w piersiach boli? Torbiel to miękki, ruchomy guzek wypełniony płynem, który czasem może powodować ból i dyskomfort w piersi.

Nowotwory piersi

Czy rak piersi boli? To bardzo dobre pytanie! Okazuje się, że ból w piersi wcale nie musi oznaczać nowotworu, mało tego, zmiany rakowe stosunkowo rzadko wywołują dolegliwości bólowe, szczególnie na wczesnym etapie choroby. Sygnałem alarmowym powinny być natomiast inne objawy: nieruchoma zmiana w piersi wyczuwalna pod palcami, wciągnięcie skóry lub brodawki piersiowej, pomarszczona skóra na piersi, powiększenie węzłów chłonnych pod pachą, wydzielina z brodawki, zmiana w kształcie piersi, a także jednostronnie powiększona i boląca pierś.

Ból piersi związany z układem mięśniowo-szkieletowym

Kłujący ból w piersi czy raczej ból klatki piersiowej może wynikać z chorób, stanów zapalnych lub nadwerężeń. Jako ból w mostku między piersiami mogą się objawiać np. schorzenia układu sercowo-naczyniowego, np. bóle dławicowe lub zapalenie mięśnia sercowego. Ostry, nagły, promieniujący do ramienia ból w klatce piersiowej po lewej stronie nad piersią to częsty objaw zawału mięśnia sercowego, który może stanowić bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia!

Ponadto ból pod lewą piersią może oznaczać kłopoty z trzustką, a ból pod prawą piersią może wynikać np. z chorób wątroby lub z zapalenia pęcherzyka żółciowego. Często jednak ból w piersiach to efekt problemów z układem mięśniowo-szkieletowym, takich jak np.:

Urazy i przeciążenia

Do występowania bólu w klatce piersiowej może przyczynić się fibromialgia lub inne choroby mięśni. Częściej jednak są one związane z urazami i przeciążeniami, np. po intensywnym wysiłku fizycznym, w wyniku pęknięcia, stłuczenia lub złamania żeber. Ostry ból w piersi może pojawić się wskutek naciągnięcia mięśni klatki piersiowej.

Zapalenie żeber i ściany klatki piersiowej

Ból piersi niezwiązany z gruczołem piersiowym może być zlokalizowany w ścianie klatki piersiowej lub w przestrzeniach międzyżebrowych – może być wówczas odczuwany jako ból piersi po bokach. Główną przyczyną takich dolegliwości mogą być choroby stawów mostkowo-żebrowych i mostkowo-obojczykowych, zmiany zwyrodnieniowe w obrębie mostka lub połączeń międzyżebrowych, np. ból w mostku między piersiami, który nasila się podczas kichania, kaszlu lub głębokiego wdechu, może świadczyć o zapaleniu stawów żebrowo-mostkowych.

Neuralgia międzyżebrowa

Neuralgią międzyżebrową nazywa się dolegliwości bólowe w obrębie nerwów międzyżebrowych, wynikające z ich podrażnienia lub uszkodzenia. Typowy dla tego schorzenia jest ostry, gryzący, przeszywający, piekący ból w piersiach. Może być odczuwany wzdłuż żeber, często też promieniuje do pleców. Charakterystyczne jest to, że nasila się podczas ruchu, kaszlu, kichania i śmiechu.

Diagnostyka bólu piersi

Kiedy iść do lekarza z bólem piersi? Wskazaniem może być m.in. silny, kłujący ból w piersiach czy też utrzymujące się przez dłuższy czas objawy dyskomfortu. Prawda jest taka, że w każdej sytuacji, w której dolegliwości budzą nasz niepokój, należy się skonsultować ze specjalistą. Jak powinna wyglądać diagnostyka bólu piersi? Jakie badania trzeba wykonać?

Badanie fizykalne

Na wizycie lekarz powinien przeprowadzić szczegółowy wywiad. Uzyskane w ten sposób informacje stanowią podstawę dla dalszej diagnostyki. Kluczowym etapem są także badania fizykalne. Lekarz powinien dokładnie obejrzeć piersi, jak również wykonać badanie palpacyjne.

Badania obrazowe (USG, mammografia)

Kolejnym etapem procesu diagnostycznego są badania obrazowe – USG, mammografia lub rezonans magnetyczny.

Badania dodatkowe

Konieczne jest także wykonanie badań laboratoryjnych, m.in. morfologii oraz oznaczenia poziomu hormonów płciowych – estradiolu, progesteronu i prolaktyny, a także stężenia białka wiążącego hormony płciowe SHBG. Przy podejrzeniu, że przyczyny bólu piersi są związane z innymi chorobami, np. układu sercowo-naczyniowego, lekarz może zlecić również inne badania.

Profilaktyka i monitorowanie zdrowia piersi

Co zrobić, gdy pojawi się ból piersi? Najlepszym rozwiązaniem jest konsultacja z lekarzem. Zanim jednak nastąpi wizyta, warto zastosować środki, które złagodzą dolegliwości bólowe. W aptekach dostępne są zarówno doustne leki przeciwbólowe, jak i preparaty miejscowe, np. Voltaren emulgel (lek z diklofenakiem), Dolgit 5% krem (lek z ibuprofenem), Viprosal B maść (lek z jadem żmii zygzakowatej, kamforą racemiczną, kwasem salicylowym i olejkiem terpentynowym z sosny nadmorskiej). Należy przy tym pamiętać, że nie wszystkie z tych leków można bezpiecznie stosować w okresie ciąży i karmienia piersią.

Mimo że ból piersi nie musi oznaczać poważnych schorzeń, trzeba zachować czujność. Niezwykle ważna jest profilaktyka, w tym wykonywanie raz do roku lub raz na dwa lata badań profilaktycznych – USG piersi i mammografii. Dodatkowo każda kobieta powinna regularnie samodzielnie badać piersi – raz w miesiącu, 3-5 dni po zakończonej miesiączce. Kobiety, u których w rodzinie występowały przypadki raka piersi, powinny wykonać badania, które pomogą ocenić ryzyko ewentualnego wystąpienia nowotworu, np. badania wykrywające mutacje w obrębie genów BRCA1 i BRCA2.

Czy ból piersi zawsze powinien budzić niepokój? Jeśli pojawia się w określonym czasie w trakcie cyklu menstruacyjnego, to jest to zjawisko fizjologiczne. W sytuacji, gdy jest odczuwany bez związku z okresem, warto się zgłosić do lekarza. Szczególnie jest to ważne, gdy ból piersi jest bardzo nasilony, a także wtedy, gdy zaobserwowano zmiany w wyglądzie piersi lub podczas samobadania wykryto guzek.

Autor wpisu: mgr farm. Jarosław Buczarski Farmaceuta z wykształcenia i zamiłowania, zwolennik rozszerzonej opieki farmaceutycznej. Zainteresowania: medycyna, chemia leków, zdrowie, opieka farmaceutyczna.