Krwiomocz - przyczyny, objawy, leczenie krwi w moczu

Czym jest krwiomocz? To stan, gdy w moczu są obecne erytrocyty. Jeśli jest ich dużo, mogą zabarwić mocz na czerwono lub brunatno. Jeśli jest ich niewiele, wówczas ich obecność można stwierdzić jedynie w badaniach laboratoryjnych. Czasem krew w moczu nie zwiastuje żadnych poważnych problemów zdrowotnych, bywa też tak, że jest objawem m.in. zakażeń układu moczowego lub naprawdę ciężkich schorzeń jak nowotwory nerek. Jak zahamować krwiomocz?

Spis treści:

• Krwiomocz – co to jest?
• Jakie mogą być przyczyny występowania krwi w moczu?
• Jakie są objawy krwiomoczu?
• Jak leczyć krwiomocz?

Krwiomocz – co to jest?

Krwiomocz (hematuria) definiuje się jako obecność erytrocytów (czerwonych krwinek) w moczu. Stan patologiczny występuje, gdy w polu widzenia mikroskopu widoczne są więcej niż 3 krwinki. W zależności od liczby erytrocytów w moczu wyróżnia się dwa rodzaje hematurii. Pierwszy to mikrohematuria (krwinkomocz), czyli stan, gdy liczba erytrocytów w moczu jest niewielka. Można ją stwierdzić tylko w badaniach laboratoryjnych, nie jest widoczna gołym okiem.

Makrohematuria występuje, gdy czerwonych krwinek jest na tyle dużo, że zabarwiają mocz. Jego kolor może się zmienić na różowy, czerwony lub brunatny, dodatkowo w moczu można zaobserwować skrzepy krwi. Wymienia się ponadto krwiomocz kłębuszkowy, gdy krwinki przedostają się do moczu na poziomie kłębuszków nerkowych oraz krwiomocz pozakłębuszkowy, gdy erytrocyty dostają się do moczu w dalszych odcinkach układu moczowego.

Jakie mogą być przyczyny występowania krwi w moczu?

Sam krwiomocz nie jest chorobą, jest natomiast objawem, który występuje w przebiegu wielu schorzeń, głównie chorób nerek, zakażeń dróg moczowych (cewki moczowej, pęcherza moczowego i moczowodów) oraz nowotworów układu moczowego. Rozpoznanie przyczyny krwiomoczu jest niezbędne do rozpoczęcia leczenia i uniknięcia powikłań. Hematuria może być związana z kamicą nerkową. W jej przebiegu w drogach moczowych powstają kamienie nerkowe, oprócz krwiomoczu pojawiają się ataki kolki w okolicy lędźwiowej, gorączka, osłabienie, nudności i wymioty.

Krwiomocz jest też jednym z głównych objawów nowotworów układu moczowego (rak nerek, rak moczowodów i pęcherza moczowego, rak prostaty), mogą mu towarzyszyć bóle w okolicy lędźwiowej, pieczenie w cewce, częstomocz, potrzeba oddawania moczu w nocy. Choć warto wiedzieć, że najczęstszym objawem raka pęcherza moczowego jest bezbolesny krwiomocz. Krew w moczu może pojawiać się w przebiegu kłębuszkowego zapalenia nerek, które rozwija się m.in. wskutek infekcji wirusowej lub bakteryjnej bądź stosowania niektórych leków. Krwiomocz nie jest wtedy jedynym objawem, obserwuje się też pienisty mocz, ból w okolicy lędźwiowej, gorączkę, brak apetytu, obrzęk kostek i twarzy.

Jako przyczyny krwiomoczu wymienia się zakażenia dróg moczowych wywoływane przez patogeny namnażające się w cewce moczowej, pęcherzu, moczowodach i nerkach. Krwiomocz w przebiegu np. zapalenia pęcherza moczowego pojawia się wraz z częstomoczem, parciem na pęcherz, bólem i pieczeniem przy oddawaniu moczu, nudnościami i gorączką. Częstą przyczyną krwiomoczu są urazy jak np. stłuczenie nerek, uderzenie w krocze, urazy po cewnikowaniu. Pojawia się wówczas mocz w ciemnobrunatnym kolorze. Jeśli uraz jest niewielki, objawy mijają samoistnie w ciągu kilku dni. Do pojawienia się erytrocytów w moczu może doprowadzić ciało obce w cewce lub pęcherzu moczowym.

Ponadto krew w moczu może być skutkiem zaburzeń naczyniowych jak zawał nerki lub zakrzepica naczyń nerkowych, wad anatomicznych (np. zespół dziadka do orzechów – ucisk lewej żyły nerkowej przez aortę i tętnicę krezkową górną), zaburzeń krzepnięcia krwi jak hemofilia lub choroba von Willebranda, przyjmowania leków przeciwkrzepliwych, stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, gruźlicy nerek, odmiedniczkowego zapalenia nerek, nefropatii, syndromu Alporta, polipów, torbieli, chorób autoimmunologicznych jak toczeń rumieniowaty układowy. Krew w moczu u mężczyzny związana jest przede wszystkim z chorobami prostaty lub ze złamaniem prącia.

Krew w moczu u kobiety może świadczyć o endometriozie, raku pochwy lub szyjki macicy. Zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn można zaobserwować krew w moczu po stosunku. Najczęściej jest to wówczas objaw infekcji układu moczowo-płciowego. Ponadto u kobiety krwiomocz po stosunku może wynikać z uszkodzenia śluzówki pochwy, natomiast u mężczyzny może być skutkiem urazu powstałego podczas aktu seksualnego. Wspomnieć też trzeba o możliwości wystąpienia krwi w moczu u kobiet w okresie ciąży. Przyczyniają się do tego nie tylko infekcje dróg moczowych lub odmiedniczkowe zapalenie nerek, ale i zmiany hormonalne, które mają wpływ na pracę nerek i całego układu moczowego.

Czasem krew w moczu mylnie interpretowana jest jako krwiomocz, a wcale nim nie jest. Jeśli zmieniona barwa moczu jest jedynym objawem, należy się zastanowić, czy powodem tego stanu nie jest przypadkiem zmiana diety lub stosowanie niektórych leków. Przecież wystarczy najeść się buraków, rabarbaru lub jagód, by kolor moczu zabarwił się na różowo. Mogą na to wpłynąć też takie leki jak metronidazol, rifampicyna, lewodopa, chlorpromazyna, fenazopirydyna, fenoloftaleina, senes, preparaty żelaza. Niechorobową przyczyną krwi w moczu może być też mocno obciążający wysiłek fizyczny, zwykle wtedy obserwuje się jednodniowy krwiomocz. Gdy nie da się ustalić przyczyny krwiomoczu, mówi się o krwiomoczu idiopatycznym.

Krwiomocz to nie jest tylko przypadłość osób dorosłych! Krew w moczu u dziecka stwierdza się m.in. w przebiegu infekcji pęcherza moczowego, kłębuszkowego zapalenia nerek, kamicy nerkowej. Do innych przyczyn zalicza się wrodzone zaburzenia krzepnięcia krwi, wady wrodzone układu moczowego i urazy w obrębie układu moczowego. Najpoważniejszą przyczyną obecności krwi w moczu u dziecka jest guz Wilmsa, czyli złośliwy nowotwór nerek.

Jakie są objawy krwiomoczu?

Jak wygląda krwiomocz? Jest to charakterystyczna zmiana koloru moczu, której nie da się przeoczyć. Hematuria może występować jako samodzielny objaw, choć z reguły towarzyszy jej szereg symptomów, które ułatwiają rozpoznanie przyczyny krwiomoczu. Najczęściej pojawiają się takie dolegliwości jak: częstomocz, skąpomocz, zmętnienie moczu, skrzepy krwi w moczu, uczucie parcia na pęcherz, ból w podbrzuszu lub w okolicy lędźwiowej, pieczenie i ból podczas oddawania moczu, podwyższona temperatura ciała, obrzęki, osłabienie, biegunki (również krew w stolcu). Warto pamiętać, że nawet gdy występuje bezbolesny krwiomocz, należy zgłosić się do lekarza.

Jak leczyć krwiomocz?

Po pojawieniu się objawów krwiomoczu zaleca się umówić na wizytę u lekarza POZ, na podstawie wywiadu i badania fizykalnego zleci on dodatkowe badania laboratoryjne, a w razie potrzeby wypisze skierowanie do poradni urologicznej. W pierwszej kolejności wykonuje się badanie ogólne moczu, posiew moczu, badania krwi (m.in. morfologia, kreatynina, CRP), USG jamy brzusznej, urografię, a ponadto tomografię komputerową, cytoskopię, badanie cytologiczne moczu, biopsję nerki (przy podejrzeniu choroby kłębuszków nerkowych). Krew w moczu u kobiety wymaga dodatkowo badań ginekologicznych. Należy pamiętać, że krwiomocz nie zawsze da się stwierdzić gołym okiem, dlatego zaleca się regularnie wykonywać badania moczu – albo w laboratorium, albo samodzielnie w domu przy wykorzystaniu testów domowych dostępnych w aptekach.

Jak zahamować krwiomocz? Jest to możliwe po wyeliminowaniu jego przyczyny. Leczenie polega na stosowaniu zleconych przez lekarza leków lub wykonaniu niezbędnego zabiegu. Na przykład antybiotyki oraz leki przeciwbakteryjne (np. Urofuraginum) stosuje się przy infekcjach bakteryjnych dróg moczowych, a zabieg urologiczny może być konieczny przy kamicy nerkowej. Specjalistyczne leczenie jest wymagane m.in. w przypadku nowotworów oraz kłębuszkowego zapalenia nerek.

Widok krwi w moczu może wywołać panikę. Na szczęście nie zawsze krwiomocz oznacza bardzo poważne schorzenia. Jeśli jednak krew w moczu utrzymuje się przez dłuższy czas, a do tego pojawiają się też inne objawy, nie należy zwlekać z wizytą u lekarza. Po rozpoznaniu przyczyny krwiomoczu trzeba poddać się leczeniu.

Autor wpisu: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa. Redaktor bloga jestemmama.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.