Menopauza - pierwsze objawy i etapy klimakterium

Nie ma na świecie kobiety, która nie dostawałaby gęsiej skórki, słysząc słowo „menopauza”. Wszystko przez to, że klimakterium często utożsamiane jest z końcem kobiecości. I choć faktycznie kobieta traci płodność, nadal może się cieszyć pełnią życia! Oto najważniejsze rzeczy, które trzeba wiedzieć o menopauzie!

Spis treści:

• Czym jest menopauza?
• W jakim wieku można spodziewać się menopauzy?
• Jakie są pierwsze objawy menopauzy?
• Jakie etapy menopauzy wyróżniamy?
• Ile zazwyczaj trwa menopauza?
• Jak złagodzić objawy menopauzy?

Czym jest menopauza?

Menopauza (klimakterium, przekwitanie) to czas, gdy organizm dojrzałej kobiety stopniowo wchodzi w stan bezpłodności. Ma to związek ze zmianami hormonalnymi i wygaszaniem czynności jajników. Każda kobieta wcześniej czy później będzie musiała przejść przez menopauzę, to zupełnie normalny proces. Oczywiście u niektórych zacznie się wcześniej, u innych później. Ponadto wachlarz pojawiających się objawów i ich nasilenie oraz to, ile trwa menopauza, także ma bardzo indywidualny charakter.

Podczas menopauzy dochodzi do trwałego ustania cyklu miesiączkowego i owulacji oraz zakończenia produkcji progesteronu i estrogenu. Dokładna definicja klimakterium oznacza ostatnią miesiączkę, po której przez przynajmniej 12 miesięcy nie wystąpiło kolejne krwawienie miesięczne. Gdy kobieta przez rok nie miesiączkuje, jest już po menopauzie! Należy zaznaczyć, że ustanie miesiączkowania w przypadku naturalnej menopauzy wynika zawsze z fizjologicznych zmian zachodzących w organizmie kobiety.

Warto rozliczyć się też z kilkoma mitami dotyczącymi menopauzy! Przede wszystkim to, kiedy się ona zaczyna, nie ma związku z tym, czy kobieta rodziła i kiedy rodziła. Ponadto długie karmienie piersią nie powoduje opóźnienia klimakterium. Prawdą jest natomiast, że przedwczesna menopauza może być związana z predyspozycjami genetycznymi. Jeśli babcia i mama wcześnie weszły w okres przekwitania, wówczas kolejne pokolenia także muszą być na to przygotowane. Nie jest też mitem to, że przedwczesna menopauza może być spowodowana niezdrowym trybem życia, paleniem papierosów, wysokokaloryczną i bogatą w tłuszcze pochodzenia zwierzęcego dietą oraz przewlekłym stresem. Ponadto może ona wystąpić u kobiet, które wcześnie zaczęły miesiączkować, a także kobiet, które mają krótkie cykle (krótsze niż 28 dni).

W jakim wieku można spodziewać się menopauzy?

W większości przypadków naturalna menopauza pojawia się u kobiet w wieku od 45. do 55. roku życia, u Polek najczęściej ma to miejsce między 50. a 52. rokiem życia. Fizjologicznie normalne jest ustanie miesiączkowania między 40. a 60. rokiem życia. Gdy okres przekwitania następuje między 40. a 45. rokiem życia, mówi się wówczas o wczesnej menopauzie. Natomiast przedwczesna menopauza to ta, która występuje przed 40. rokiem życia, nie jest ona uznawana za normę. Do przedwczesnej menopauzy prowadzić może zarówno naturalne ustąpienie czynności jajników i pierwotna niewydolność jajników, jak również m.in. operacyjne usunięcie jajników lub ich uszkodzenie wynikające z radio- lub chemioterapii, ponadto choroby tarczycy, choroby nowotworowe i autoimmunologiczne.

Jakie są pierwsze objawy menopauzy?

Jak rozpoznać objawy menopauzy? Niestety obraz kobiety przechodzącej klimakterium przedstawiany jest zwykle w bardzo negatywnym świetle. No cóż, menopauza faktycznie może dać kobiecie w kość, ale często okazuje się, że nie jest tak źle, jak wszyscy mówią! Warto zacząć od tego, że początki klimakterium są niepozorne. Najpierw obserwuje się zmiany w cyklu menstruacyjnym, miesiączki są nieregularne, mogą trwać dłużej lub krócej niż dotychczas, są bardziej obfite lub wręcz przeciwnie bardzo skąpe (przypominające plamienia).

Z czasem oprócz nieregularnych okresów pojawiają się uderzenia gorąca. Każda kobieta z pewnością wskaże uderzenia gorąca jako najbardziej charakterystyczny objaw przekwitania! Są one związane ze zmieniającym się poziomem estrogenu. Nie da się ich pomylić z niczym innym, kobieta nagle czuje falę gorąca, której może towarzyszyć zaczerwienienie twarzy i szyi, czerwone plamy na ramionach i klatce piersiowej oraz kołatanie serca, ponadto zaczyna się ona pocić, a następnie czuje dreszcze. Zwykle trwa to od 30 sekund do 10 minut.

Menopauza to również wahania nastroju i pogorszenie samopoczucia, płaczliwość, drażliwość, niepokój, zmęczenie, osłabienie koncentracji i pamięci, problemy ze snem i nocne poty! Wszystkie te symptomy są pokłosiem spadku stężenia progesteronu i estrogenu. Kobiety często nie radzą sobie z huśtawką nastrojów, do tego dochodzi stres związany z zachodzącymi zmianami w ciele, lękiem przed tym, co nastąpi, zwłaszcza przed starością. Kumulacja negatywnych uczuć może prowadzić nawet do depresji!

To jednak nie wszystko, wraz ze spadkiem poziomu estrogenu i progesteronu kobieta odczuwa suchość pochwy, to natomiast powoduje dyskomfort podczas stosunku i zwiększa ryzyko infekcji pochwy i dróg moczowych. Mało tego, może się również obniżyć libido. Ze względu na osłabienie mięśni dna miednicy kobiety w okresie menopauzy zaczynają mieć problem z trzymaniem moczu. Zwykle jest to tzw. wysiłkowe nietrzymanie moczu, oznacza to, że podczas kichania, kaszlu lub śmiechu dochodzi do mimowolnego wycieku moczu.

Konsekwencjami spadku poziomu estrogenu mogą być choroby układu sercowo-naczyniowego (m.in. miażdżyca, nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca i udar mózgu), cukrzyca typu 2, choroby nowotworowe oraz osteoporoza. Kobiety w okresie menopauzy bardzo często zmagają się z osłabieniem kości i zwiększoną skłonnością do złamań, co jest bezpośrednio związane z utratą masy kostnej. Często zwykłe uderzenie, nagłe napięcie lub upadek od razu skutkuje u nich złamaniem kości lub zapadnięciem się kręgu, które objawia się m.in. bólami pleców i deformacją kręgosłupa.

Jakie etapy menopauzy wyróżniamy?

Menopauza nie jest jednorodnym procesem, przebiega w kilku etapach. Dzieli się ją na premenopauzę, perimenopauzę i postmenopauzę. Premenopauza to okres przed menopauzą, może się on rozpocząć kilka, a nawet kilkanaście lat przed klimakterium, czyli już między 35. a 40. rokiem życia. Objawy na tym etapie obejmują zaburzenia miesiączkowania i pojawianie się cyklów bezowulacyjnych. Okres przedmenopauzalny może trwać od 4 do 10 lat! Warto dodać, że w tym czasie kobieta nadal może zajść w ciążę, jest to trudniejsze, ale nie niemożliwe! Jeśli natomiast kobieta nie planuje dziecka, musi pamiętać o antykoncepcji. Ze względu na to, że początkowo nie ma żadnych oczywistych sygnałów, że rozpoczęła się premenopauza, kobieta może nawet o tym nie wiedzieć!

Perimenopauza bezpośrednio poprzedza menopauzę właściwą. Okres ten trwać może 4-5 lat, to właśnie wtedy następuje apogeum natężenia i nasilenia objawów. Postmenopauza, czyli okres pomenopauzalny, trwa do końca życia. Takie objawy jak uderzenia gorąca, nocne poty i wahania nastroju stopniowo ustają, natomiast nasilają się objawy związane z suchością pochwy i nietrzymaniem moczu. Obserwuje się zwiększony przyrost tkanki tłuszczowej, utratę jędrności skóry i zwiększone ryzyko rozwoju m.in. osteoporozy.

Ile zazwyczaj trwa menopauza?

Ile trwa menopauza? To pytanie zadają sobie wszystkie kobiety. Niestety nie ma na nie jednej odpowiedzi, gdyż jest to bardzo indywidualna kwestia. Zwykle klimakterium trwa około 10 lat, chociaż proces wygasania czynności jajników może trwać dłużej – nawet 12-14 lat!

Jak złagodzić objawy menopauzy?

Choć menopauza jest całkowicie normalnym etapem w życiu kobiety, nie oznacza to, że trzeba się jej poddać i z pokorą znosić wszystkie nieprzyjemności z nią związane. Nie, nie i jeszcze raz nie! Jest wiele sposobów na to, aby łagodzić objawy menopauzy i zmniejszać towarzyszący zmianom hormonalnym dyskomfort. Kobieta wchodząca w okres okołomenopauzalny powinna być pod opieką swojego lekarza ginekologa. Pomoże on przetrwać jej ten trudny czas i dobierze odpowiednie leczenie.

Bardzo często zlecana jest hormonalna terapia zastępcza (estrogenowa lub estrogenowo-progesteronowa), choć trzeba pamiętać, że nie jest to rozwiązanie odpowiednie m.in. dla kobiet z zakrzepicą żył głębokich, rakiem piersi lub rakiem endometrium. Terapia hormonalna zwiększa poziom estrogenu i progesteronu, tym samym łagodzi takie objawy jak m.in. suchość pochwy, uderzenia gorąca, nocne poty, drażliwość, wahania nastroju oraz ogranicza ryzyko rozwoju osteoporozy.

Jeśli objawy menopauzy są łagodne, nie trzeba stosować hormonów. Wystarczy zmiana diety, aktywność fizyczna i unikanie czynników wyzwalających uderzenia gorąca (głównie kofeiny oraz pikantnych potraw). Do codziennej diety warto wprowadzić produkty będące źródłami roślinnych estrogenów, czyli soję i ciecierzycę. Aktywność fizyczna powinna być dobrana do indywidualnych możliwości i preferencji. Dodatkowo bardzo ważne są ćwiczenia mięśni Kegla, które zmniejszają dolegliwości związane z nietrzymaniem moczu. Należy też zadbać o higienę snu, wypoczynek i ograniczenie stresu. Ze względu na suchość pochwy zalecane są preparaty nawilżające, a w przypadku zmian zanikowych w obrębie układu moczowo-płciowego – globulki dopochwowe lub kremy z estrogenami.

Wskazane jest także stosowanie preparatów łagodzących objawy menopauzy bazujących na fitoestrogenach (np. z soi, koniczyny czerwonej, siemienia lnianego) i roślinnych wyciągach (np. z niepokalanka, pluskwicy groniastej). Dodatkowo istotne jest uzupełnianie niedoborów składników mineralnych i witamin, szczególnie ważna jest witamina D i wapń, a także witamina B, witamina C i witamina E. Kobiety powinny także regularnie wykonywać badania, m.in. monitorować poziom cholesterolu i glukozy we krwi, ciśnienie krwi i stopień gęstości kości, wykonywać cytologię i mammografię.

Menopauza wcale nie oznacza, że kobieta „traci termin przydatności”! Czas skończyć z demonizowaniem klimakterium, przecież to całkowicie normalny proces! Każda kobieta na własnej skórze przekona się, czym jest menopauza, dlatego powinna się do tego psychicznie przygotować. A gdy przyjdzie jej czas, musi odpowiednio zadbać o swoje ciało i umysł.

Autor wpisu: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa. Redaktor bloga jestemmama.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.