Mity i fakty dotyczące opalania – co warto wiedzieć przed plażowaniem?
12.08.2024Przez lata w temacie opalania i bezpiecznego korzystania ze słońca wiele się zmieniło. Teraz niemalże z dnia na dzień rośnie świadomość społeczeństwa odnośnie do konieczności stosowania filtrów przeciwsłonecznych. Mimo to nadal się zdarza, że niektóre mity na temat opalania traktowane są jak fakty, a fakty jak mity! Czas, aby się z tym rozprawić!
Spis treści:
- Dlaczego warto znać mity i fakty o opalaniu?
- Najpopularniejsze mity o opalaniu
- Fakty o opalaniu, które musisz znać
- Jak przygotować się do bezpiecznego opalania?
Dlaczego warto znać mity i fakty o opalaniu?
Kwestia „opalanie fakty i mity” potrafi czasem rozpalić atmosferę. Mimo że wiemy coraz więcej, wciąż niektóre tematy budzą kontrowersje. Wiele z nich związanych jest ze stosowaniem filtrów i ich bezpieczeństwem oraz z tym, że filtry hamują syntezę witaminy D w skórze. Dzięki wiedzy i umiejętności rozpoznawania, co jest prawdą, a co fałszem, można się uchronić przed poważnymi konsekwencjami związanymi z nadmierną ekspozycją na promienie słoneczne. Należy też jasno powiedzieć, że niektóre mity są bardzo szkodliwe i mogą się źle skończyć!
Najpopularniejsze mity o opalaniu
Nie da się chyba wymienić wszystkich mitów związanych z opalaniem, warto jednak przytoczyć kilka najpopularniejszych i wytłumaczyć, dlaczego nie mają zbyt wiele wspólnego z prawdą:
Mit 1: Opalanie bez kremu z filtrem jest zdrowe
Już na wstępie trzeba zmierzyć się z bardzo szkodliwym mitem, że możliwe jest bezpieczne opalanie bez kremu z filtrem. Choć słońce jest nam potrzebne do życia, zapewnia nam dawkę witaminy D i ogólnie poprawia samopoczucie, to wcale nie oznacza, że kwestia „opalanie a zdrowie” jest rozstrzygnięta na korzyść kąpieli słonecznych. Trzeba pamiętać, że słońce jest niezwykle groźne, szczególnie gdy korzysta się z niego bez opamiętania i bez odpowiedniego zabezpieczenia! Zasadniczo opalanie nie jest zdrowe, ale ochrona przeciwsłoneczna, sprawia, że nie jest aż tak szkodliwe!
Przy okazji warto obalić kolejny mit, że osoby z ciemną karnacją i osoby, które już się opaliły, nie muszą zabezpieczać skóry preparatami ochronnymi! Melanina wprawdzie stanowi naturalną ochronę przed słońcem, jednak jest absolutnie niewystarczająca. Im ciemniejsza skóra, tym nieco mniejsze ryzyko poparzeń, ale ryzyko przebarwień, fotostarzenia i nowotworów jest tak samo wysokie jak w przypadku skóry o jasnym fototypie! Kremy z filtrem UV są więc obowiązkowe!
Mit 2: Solarium jest bezpieczniejsze od słońca
Przełom XX i XXI wieku można śmiało nazwać złotą erą opalenizny prosto z solarium. Powstawały one wszędzie – nawet w najmniejszych miejscowościach. Każdy chciał się szybko opalić! W tamtych czasach solarium było określane jako zdrowsza alternatywa dla opalania na słońcu. Uważano bowiem, że tylko promienie UVB są groźne dla zdrowia, a w solariach korzystano z lamp emitujących głównie promienie UVA (o natężeniu kilkanaście razy większym niż słońce!). Jednak czas to zweryfikował. Zaobserwowano, że osoby korzystające z solariów szybciej się starzeją, ich skóra traci jędrność i pokryta jest siecią zmarszczek i przebarwień!
Mit 3: Krem z wysokim filtrem blokuje całkowicie opaleniznę
Producenci wprost stają na głowie, aby ulepszać formuły swoich preparatów, jednak mimo to nadal nie stworzono kremu, który w 100% blokowałby promienie słoneczne i tym samym całkowicie uniemożliwiał brązowienie skóry – nie potrafią tego nawet kremy z SPF100! Tym samym nie ma „zagrożenia”, że dostępne na rynku kosmetyki ochronne nie pozwolą się opalić. Jasno trzeba to powiedzieć, kremy z filtrem UV jednie spowalniają proces opalania skóry, ale mu nie zapobiegają!
Błędne jest także myślenie, że filtry całkowicie blokują syntezę witaminy D w skórze! Mamy w tym przypadku podobną sytuację jak z opalaniem. Filtry UV nie są w stanie doprowadzić do niedoboru witaminy D. Prawda jest taka, że dziennie wystarczy 15-30 minut z odsłoniętymi ramionami i nogami, aby zapewnić sobie efektywną dawkę cholekalcyferolu. Nawet warstwa kremu z filtrem tego nie zmieni, co zresztą udowodniły badania naukowe. Osoby, które boją się niedoboru witaminy D, mogą zawsze suplementować ją przez cały rok, a nie tylko w okresie jesienno-zimowym, jak to jest zalecane.
Mit 4: Częste stosowanie kremu z filtrem szkodzi skórze
Nie ma żadnego badania, które potwierdzałoby szkodliwość stosowania filtrów! Niektóre wprawdzie wykazywały potencjalnie negatywny wpływ na gospodarkę hormonalną lub zwracały uwagę na ryzyko przenikania nanocząsteczek do krwiobiegu, jednakże wyniki żadnego z tych badań nie były rozstrzygające! W odróżnieniu od potencjalnej szkodliwości filtrów szkodliwość słońca jest potwierdzona i pewna! Oznacza to, że dla własnego zdrowia lepiej stosować kremy z filtrem UV niż ich nie stosować!
Są też obawy, że kosmetyki do opalania stosowane często i w dużej ilości mogą wpływać na pogorszenie kondycji skóry. Filtry to specyficzne substancje, które mają określone zadanie, mają „siedzieć” na skórze i bronić ją przed promieniami UV – filtry chemiczne pochłaniają promienie, filtry fizyczne je odbijają. Faktycznie, u niektórych osób mogą one obciążać skórę, zatykać pory i powodować wysyp zaskórników i niedoskonałości, ale problemem nie są filtry same w sobie, ale to, że nie są odpowiednio zmywane ze skóry. Wieczorem, a także po przyjściu z plaży należy dokładnie umyć ciało i twarz! W przypadku skóry twarzy rekomendowane jest podwójne oczyszczenie olejkiem i żelem, w ten sposób zyskujemy pewność, że usuniemy wszystko, co trzeba.
Mit 5: Wystarczy jeden rodzaj kremu do całego ciała
Jeszcze 20 lat temu na rynku nie było wyboru, jeśli chodzi o preparaty do ochrony przeciwsłonecznej. W sklepach na półkach stało raptem kilka produktów, w dodatku większość z nich była droga. To w połączeniu z małą wiedzą na temat konieczności dbania o ochronę UV powodowało, że mało kto je stosował. Dziś mamy prawdziwy wysyp filtrów, dzięki czemu możemy odpowiednio dobierać je do naszych potrzeb.
A trzeba pamiętać, że potrzeby skóry ciała i skóry twarzy wcale nie muszą być takie same, tym samym jeden produkt to za mało. Kremy z filtrem UV do twarzy często pełnią funkcję pielęgnacyjno-ochronną, dlatego należy je dobierać do rodzaju skóry. Powinny one zawierać np. składniki matujące lub odżywcze. Dodatkowo preferowane są formuły, które nie zostawiają białego filmu i takie, na których dobrze trzyma się makijaż. Kosmetyki do opalania do ciała przede wszystkim muszą zapewniać ochronę w warunkach plażowania, czyli muszą być łatwe w aplikacji oraz odporne na wodę i pot.
Fakty o opalaniu, które musisz znać
W temacie „opalanie fakty i mity” wiele jest do powiedzenia, jednak najważniejsze do zapamiętania jest to, że nadmierna ekspozycja na promienie słoneczne, zwłaszcza w godzinach od 10 do 15, może mieć bardzo poważne skutki!
Fakty o szkodliwości promieni UV
Zarówno promienie UVB, jak i UVA są dla nas groźne! Główna różnica polega na tym, że skutki promieni UVB są widoczne od razu. Pojawia się rumień i poparzenia, skóra piecze i swędzi. Dzieje się tak dlatego, że ten rodzaj promieniowania uszkadza głównie powierzchniowe warstwy skóry. Jednocześnie trzeba podkreślić, że to UVB w największym stopniu odpowiada za rozwój komórek nowotworowych.
Promienie UVA przenikają do głębszych warstw skóry, gdzie m.in. niszczą włókna kolagenowe i elastynowe oraz uszkadzają struktury DNA skóry. W efekcie prowadzą do jej fotostarzenia, objawia się to spadkiem elastyczności i jędrności oraz przyspieszonym powstawaniem zmarszczek. Ponadto niszczą naczynia włosowate, zaburzają funkcje obronne skóry i przyczyniają się do stresu oksydacyjnego. Początkowo nie widać tych zniszczeń, pojawiają się one po czasie.
Słońce przyczynia się także do przesuszania skóry, nadmiernego rogowacenia naskórka oraz do powstawania przebarwień i utrwalania tych istniejących. Nie można też zapominać, że coraz więcej osób obserwuje u siebie uczulenie na słońce. Po czym poznać uczulenie na słońce? Zwykle objawia się ono zmianami skórnymi w postaci plam, pęcherzyków, pokrzywki, obrzęku i świądu. Warto dodać, że za reakcje fotoalergiczne i fototoksyczne odpowiadają głównie promienie UVA.
Znaczenie stosowania kremów z filtrem UV przez cały rok
Na naszej szerokości geograficznej największe natężenie promieni UVB występuje w okresie od maja do września (przede wszystkim w godzinach od 10 do 15). Nie oznacza to jednak, że tylko w tych miesiącach należy stosować ochronę przeciwsłoneczną. Promienie UVA docierają do Ziemi z takim samym natężeniem przez cały rok, w dodatku przenikają przez chmury i szyby. Jak wcześniej zostało wspomniane, są one tak samo szkodliwe jak UVB. Z tego powodu ochrona przeciwsłoneczna powinna być obowiązkowym etapem w codziennej rutynie pielęgnacyjnej każdego z nas – dziecka, dorosłego – o każdej porze roku, niezależnie od pogody!
Jak prawidłowo aplikować krem przeciwsłoneczny?
Prawidłowa aplikacja kremu z filtrem to warunek konieczny do tego, aby skóra była odpowiednio chroniona! Kluczowa jest ilość preparatu, równomierność rozłożenia oraz reaplikacja. Kosmetyki do opalania nakładamy obficie – na ciało i na twarz. Aby uzyskać równy stopień ochrony, skórę należy pokryć jednolitą warstwą, należy dotrzeć także do miejsc, o których często się zapomina, czyli preparaty stosujemy na uszy, stopy i przedziałek. Na końcu trzeba przypomnieć o konieczności reaplikacji kosmetyków do opalania. Filtry tracą aktywność po jakimś czasie lub ścierają się ze skóry, więc trzeba je dokładać co dwie godziny, a także po kąpieli w morzu lub basenie oraz po wytarciu skóry ręcznikiem.
Jak przygotować się do bezpiecznego opalania?
Osoby, które chcą mieć piękną, zdrową opaleniznę, muszą wiedzieć, jak przygotować skórę do opalania. Należy zacząć od tego, że skórę ciała należy oczyścić z martwych komórek naskórka. Zaleca się wykonać peeling i zaaplikować balsam nawilżający, który dodatkowo wzmacnia barierę hydrolipidową skóry. Trzeba pamiętać, że odpowiednie przygotowanie do opalania skóry zwiększa jej odporność na czynniki zewnętrzne – na podrażnienia i przesuszenie związane z nadmierną ekspozycją na słońce. Ponadto na zadbanej skórze ładniej prezentuje się opalenizna! Co jeszcze warto zrobić przed opalaniem?
Wybór odpowiednich kosmetyków do opalania
Sporo już zostało powiedziane o zaletach stosowania filtrów. Przypomnijmy tylko, że na rynku jest mnóstwo preparatów różniących się doborem filtrów, zawartością dodatkowych substancji pielęgnacyjnych, konsystencją oraz formą aplikacji. Do ciała najlepiej sprawdzą się mleczka i emulsje, spraye i olejki, a do twarzy – kremy i fluidy. Dla dzieci i alergików polecane są filtry fizyczne (mineralne). Dla skóry suchej sprawdzą się preparaty o bogatszej konsystencji, dla skóry tłustej – lekkie, niemal wodniste formuły.
Nawadnianie organizmu i ochrona przed odwodnieniem
Podczas opalania trzeba pamiętać nie tylko o ochronie przeciwsłonecznej, ale również o ochronie przed odwodnieniem. Wysokie temperatury i bezpośrednia ekspozycja na słońce powodują nasilone pocenie, organizm traci wodę i elektrolity. Stan ten może być niebezpieczny szczególnie dla dzieci i osób starszych. Kluczowe jest prawidłowe nawadnianie organizmu. Należy pić więcej wody niż zwykle, regularnie w mniejszych porcjach, a nie całą butelkę naraz. Wskazana jest woda niegazowana, odradzane – napoje gazowane oraz alkohol.
Inne metody ochrony przed słońcem – kapelusze, okulary, odzież
Kremy z filtrem UV to nie są jedyne sposoby na bezpieczne opalanie. Ochrona przeciwsłoneczna wykracza poza kosmetyki. Jej uzupełnieniem są okulary przeciwsłoneczne z certyfikowanymi filtrami, które zabezpieczają oczy przed promieniowaniem UV oraz przewiewny kapelusz, który zabezpieczy głowę i pomoże uniknąć udaru cieplnego. Dodatkowo jego rondo rzuca cień na twarz i kark. Podczas upałów nie zawsze najlepszym rozwiązaniem jest odsłonięcie jak największej powierzchni ciała. Korzystniejsze jest założenie ubrań z długimi rękawami i nogawkami, ale luźnych i przewiewnych. Warto też wypróbować specjalną odzież ochronną, podczas zakupów należy zwrócić uwagę na wskaźnik UPF – im wyższy, tym lepiej.
Kiedyś nie poruszało się kwestii „opalanie a zdrowie”. Nie było aż tylu informacji i wiarygodnych badań wskazujących, że promienie UVA i UVB w nadmiarze są szkodliwe dla zdrowia i urody. Teraz to wiemy! Na szczęście ochrona przeciwsłoneczna pozwala w dużym stopniu zminimalizować negatywne skutki zbyt długiej i intensywnej ekspozycji na słońce. Należy jednak pamiętać, że kosmetyki do opalania to nie jest typowo wakacyjny etap w pielęgnacji skóry. Osoby, które chcą zapobiegać przedwczesnemu starzeniu się skóry, przebarwieniom i nowotworom powinny stosować kremy z filtrem UV na twarz każdego dnia!
