Nerwica lękowa - przyczyny, objawy, leczenie

Lekarze nie mają wątpliwości co do tego, że kondycja psychiczna naszego społeczeństwa jest coraz gorsza, a pandemia i związane z nią ograniczenia tylko uwypukliły ten problem. Depresja i nerwica lękowa to poważne schorzenia, z którymi na co dzień mierzy się wielu Polaków! W jaki sposób możemy zadbać o swój stan psychiczny? Czy warto sięgać po dostępne w aptekach bez recepty leki na uspokojenie? Dlaczego warto skorzystać z wizyty u psychologa?

Nerwica lękowa – co to jest?

Termin nerwica lękowa obejmuje tak naprawdę całą grupę zaburzeń lękowych charakteryzujących się odczuwaniem silnego, paraliżującego lęku o nieokreślonym źródle. Wprawdzie strach czy lęk są zupełnie normalnymi ludzkimi emocjami, jednak u niektórych osób reakcja lękowa jest nieadekwatna do sytuacji (lub samego jej wyobrażenia) i utrudnia codzienne funkcjonowanie. Osoby z nerwicą lękową są cały czas „w niebezpieczeństwie”, gdyż napad paniki i uczucie bezradności może pojawić się niemal w każdym momencie, także w sytuacjach dobrze znanych i oswojonych.

Choć zaburzenia lękowe mają podłoże psychiczne, to objawy nerwicy lękowej obejmują zarówno objawy psychiczne, jak i somatyczne! Charakterystycznym zjawiskiem jest również tzw. sprzężenie zwrotne w nerwicy polegające na tym, że pojawiające się objawy somatyczne przyczyniają się do pogłębiania lęku psychicznego, co natomiast wpływa na nasilenie objawów fizjologicznych. Tym samym dochodzi do ciągłego nawarstwiania się objawów i stan ten trwa do momentu, aż to błędne koło nie zostanie przerwane.

Przedłużające się stany lękowe i utrzymujące się objawy somatyczne mogą prowadzić do rozwoju poważnych chorób, w tym do wrzodów żołądka i zawału serca! Jednak nerwica lękowa to nie tylko konsekwencje zdrowotne. Może ona również rzutować na funkcjonowanie chorego w społeczeństwie, utrudniać kontakty międzyludzkie, a w skrajnych przypadkach całkowicie go alienować.

Nerwica może mieć różne oblicza. Zaburzenia lękowe mogą mieć charakter uogólniony lub występować z atakami paniki. Zaburzenia lękowe uogólnione to stan przewlekły z objawami utrzymującymi się przynajmniej przez 6 miesięcy. Ten typ zaburzeń manifestuje się ciągłym poczuciem wewnętrznego niepokoju i napięcia, niemożnością odpoczynku i uzyskania stanu relaksu, ciągłym zamartwianiem się i czarnowidztwem oraz objawami somatycznymi. Zwykle natężenie dolegliwości następuje w stanach silnego stresu.

Zaburzenia lękowe z napadami paniki to nagłe, niezwykle silne i intensywne ataki gwałtownie narastającego lęku występujące w towarzystwie całego spektrum objawów wegetatywnych, a także uczucia depersonalizacji i derealizacji, strachu przed utratą kontroli, przed zbliżającą się śmiercią, a także „lęku przed lękiem”. Sam atak nie trwa długo (zwykle maksymalnie kilkanaście minut) i nie stanowi realnego zagrożenia dla życia, choć sam chory ma wrażenie, że zaraz zwariuje lub umrze!

Przyczyny występowania nerwicy lękowej

Skąd się bierze nerwica lękowa? Lekarze wyróżniają określone przyczyny determinujące skłonność do zaburzeń lękowych. Mowa o czynnikach psychicznych, neurobiologicznych, genetycznych oraz środowiskowych. Nerwica może pojawić się jako efekt przebytych traum w dzieciństwie (m.in. molestowanie, przemoc fizyczna i psychiczna), braku zaspokojenia potrzeb emocjonalnych w wieku dziecięcym, presji i wygórowanych oczekiwań rodziców, niemożności sprostania tym wymaganiom, braku akceptacji ze strony rówieśników.

Ze względu na to, że źródłem nerwicy są wydarzenia wyparte i zapomniane, a także nieoczywiste, kluczem do rozprawienia się z lękiem jest psychoterapia. Zadaniem specjalisty jest rozpoznanie w przeszłości chorego tzw. konfliktu powinności i woli, gdyż to właśnie on jest źródłem silnego napięcia i przyczyną wielu zaburzeń – także nerwicy lękowej.

Negatywnym bodźcem w przypadku zaburzeń lękowych są także różne czynniki środowiskowe – określone sytuacje społeczne, które są silnie związane z takimi emocjami jak uczucie wstydu, upokorzenia, porażki. Mogą to być zarówno nieudane publiczne wystąpienia, jak i sytuacje bardziej intymne jak np. niepowodzenie w sypialni.

W mechanizmie rozwoju zaburzeń lękowych ogromne znaczenie przypisuje się również biologii i genetyce. U niektórych osób nerwica lękowa może być skorelowana z zaburzeniami wydzielania niektórych neuroprzekaźników (m.in. adrenaliny i noradrenaliny). Czasem predyspozycje do zaburzeń lękowych przekazywane są z pokolenia na pokolenie. Niektórzy badacze wskazują zaś, że o skłonności do nerwicy lękowej decyduje typ osobowości (tzw. osobowość lękliwa).

Objawy nerwicy lękowej

Obraz i przebieg nerwicy lękowej jest bardzo indywidualny, nie każdy chory będzie zmagał się z takimi samymi objawami lub z takim samym ich nasileniem. Objawy nerwicy lękowej można podzielić na objawy somatyczne, zaburzenia funkcji poznawczych i zaburzenia emocjonalne. Najbardziej charakterystyczne są oczywiście zaburzenia emocjonalne, czyli odczuwanie nieokreślonego, silnego lęku (m.in. lęku przed utratą kontroli, przed porażką, przed bezradnością, przed odrzuceniem, przed chorobą i śmiercią). Nerwicy mogą towarzyszyć także stany depresyjne, apatia lub irytacja i nadpobudliwość.

Objawami somatycznymi występującymi w nerwicy lękowej są zwykle bóle (głowy, brzucha, stawów, mięśni), zaburzenia zmysłów (np. pogorszenie słuchu lub wzroku), niedowłady, napięcie mięśniowe, problemy z mówieniem, kołatanie serca, przyspieszone bicie serca, ból w klatce piersiowej, zawroty głowy, zaburzenia snu, nadmierne pocenie się, suchość w ustach, dolegliwości żołądkowo-jelitowe (biegunki, wymioty). W zakresie funkcji poznawczych u wielu osób nerwica lękowa przejawia się natrętnymi myśli oraz innymi natręctwami. Pojawia się gonitwa myśli, trudności ze skupieniem uwagi i z koncentracją, a także problemy z pamięcią.

Jak leczyć nerwicę lękową?

Nerwica lękowa nie jest chorobą, którą można łatwo wyleczyć. Mimo że dla wielu osób temat zdrowia psychicznego to tabu, kluczowym elementem terapii jest wizyta u psychologa lub psychiatry i szczera rozmowa! W trakcie sesji specjalista stara się zidentyfikować przyczynę zaburzeń, ułatwia właściwe przepracowanie problemów, umożliwia zmianę postrzegania siebie i świata, uczy rozpoznawać objawy lękowe i pomaga stworzyć mechanizmy obronne. Często wsparciem dla psychoterapii jest farmakologia (leki przeciwlękowe i przeciwdepresyjne). Jednak osoby, które myślą, że wystarczy brać leki na nerwicę lękową, aby poradzić sobie z lękiem, są w dużym błędzie. Farmakologia to tylko leczenie objawowe, aby poprawić swój stan, potrzeba oddziaływać na przyczynę zaburzeń, a w tym celu konieczna jest wizyta u psychiatry!

Oprócz leków przepisywanych przez lekarza w aptekach oferowany jest szeroki wybór leków bez recepty bazujących na roślinnych składnikach, które wykazują działanie uspokajające i redukują napięcie nerwowe. W okresach wzmożonego stresu i napięcia oraz w łagodnych stanach nerwowych warto stosować leki na uspokojenie z kozłkiem lekarskim, rumiankiem i melisą (np. Extraspasmina, Persen Forte, Nervomix Forte, Nervosol płyn, Valerin 200mg, Validol, Valused).

Dobrą praktyką jest też regularne picie naparów ziołowych. Najlepsze herbatki ziołowe na uspokojenie to wysokiej jakości mieszanki ziołowe nie tylko z melisą i rumiankiem, ale także szyszkami chmielu, dziurawcem i lawendą (np. Apteo Natura Herbatka uspokajająca z pomarańczą, Herbatka Kalma, Herbatka fix Nervinex Odprężenie). Oprócz popularnych ziół coraz więcej osób w walce z nerwicą lękową sięga po kannabioidy. Nie powinno to dziwić, gdyż liczne badania potwierdzają terapeutyczne działanie olejków CBD w przypadku nerwicy, stanów lękowych i depresji. Warto podkreślić, że dostępne na rynku olejki CBD (np. Allnutrition Cannabi Oil 10% CBD, Allnutrition Cannabi Oil 30% CBD) nie zawierają substancji psychoaktywnych (THC).

Jakie nawyki warto wprowadzić do codziennej rutyny, aby złagodzić objawy nerwicy?

Osoby, którym nerwica lękowa odebrała pewność siebie i zdestabilizowała życie, aby wygrać z chorobą, muszą walczyć z nią na wielu frontach. Psychoterapia i leki na uspokojenie to kluczowe elementy leczenia, jednak ich skuteczność można zwiększyć, gdy do codziennej rutyny zostaną wprowadzone dodatkowe aktywności mające za zadanie minimalizować poziom stresu, napięcia i lęku. W tym celu warto przyswoić sobie jedną z metod relaksacji, nauczyć się medytacji i technik właściwego oddychania, wypróbować jogę lub muzykoterapię.

Ponadto można zadbać o dobre samopoczucie, wykorzystując moc olejków eterycznych np. olejku lawendowego lub bergamotkowego. Wsparciem może się również okazać aktywność fizyczna oraz zmiany w codziennej diecie. Szczególną uwagę należy zwrócić na produkty będące źródłem magnezu, którego niedobory mogą skutkować pojawianiem się objawów nerwicy. W przypadku diety ubogiej w magnez warto wprowadzić suplementy diety lub leki zawierające ten składnik.

Niezależnie od tego, czy nerwica lękowa ma charakter przewlekły, czy objawia się napadami paniki, jest w stanie całkowicie „zdemolować” codzienne funkcjonowanie. Ponadto narastający miesiącami lęk może doprowadzić do rozwoju poważnych chorób! Czy można wyzwolić się z jego szponów? Można, choć nie jest to łatwe. Najważniejsze jest przerwanie nerwicowego błędnego koła i praca nad sobą. Oprócz obowiązkowych wizyt u psychologa na co dzień można wspierać się technikami relaksacyjnymi. Pomocne będą także ziołowe leki na uspokojenie.

Autor: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl