Onycholiza paznokci. Co to jest, jak wygląda i w jaki sposób ją leczyć?

Onycholiza to inaczej odstający paznokieć. Jest to stan chorobowy, o którym mówimy, gdy płytka paznokciowa samoistnie odkleja się od łożyska. Nie ma jednej przyczyny onycholizy paznokci, mogą do niej prowadzić m.in. urazy mechaniczne, niewłaściwa pielęgnacja i niektóre choroby. Wprawdzie nie jest to bolesna dolegliwość, jednakże nie należy jej bagatelizować, nieleczona może prowadzić do poważnych powikłań.

Spis treści:

• Co to jest onycholiza paznokci?
• Jakie rodzaje onycholizy można wyróżnić?
• Jak wygląda onycholiza paznokci?
• Jakie mogą być przyczyny wystąpienia onycholizy na paznokciach?
• Jak powinno przebiegać leczenie onycholizy?
• Jak zapobiegać onycholizie?
• Onycholiza paznokci a grzybica paznokci

Co to jest onycholiza paznokci? 

Onycholiza (odstający paznokieć) definiowana jest jako oddzielenie się płytki paznokcia od łożyska. Co ciekawe, onycholiza paznokci występuje stosunkowo często – zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, choć u pań częściej. Dotyka paznokci u rąk i stóp. Najczęściej do odklejenia dochodzi w części dystalnej paznokcia, czyli wzdłuż jego wolnego brzegu. Rzadziej spotyka się przypadki, gdy odwarstwienie pojawia się w części bocznej (od strony bocznych wałów paznokciowych).
 
Czy onycholiza łączy się z bólem i dyskomfortem? Nie, jest to bezbolesna dolegliwość, przez co często bywa bagatelizowana. Stanowi natomiast defekt estetyczny. Należy od razu powiedzieć, że objawy onycholizy paznokci wymagają leczenia! Jeśli nie zostaną podjęte żadne działania, stan paznokcia będzie się pogarszał. W miejscach jego odklejenia od łożyska powstają bowiem puste przestrzenie, w których gromadzą się zanieczyszczenia i złuszczona keratyna, tworzą się też warunki sprzyjające rozwojowi drobnoustrojów – bakterii, grzybów, wirusów. Pojawia się stan zapalny, zmienia się wygląd płytki paznokcia, z czasem może dojść do jego utraty. 

Jakie rodzaje onycholizy można wyróżnić? 

Wyróżnia się kilka rodzajów onycholizy. Ze względu na czynniki powodujące odwarstwianie się płytki paznokciowej wymienia się onycholizę pierwotną, wtórną i polekową. Onycholiza paznokci pierwotna pojawia się zwykle u osób, które często poddają się zabiegom kosmetycznym i stylizacyjnym jak pedicure lub manicure (klasyczny, hybrydowy, żelowy, akrylowy) i u osób, które używają kosmetyków pielęgnacyjnych (np. odżywek) zawierających formaldehyd lub inne szkodliwe substancje. Pierwotna onycholiza wywoływana jest także przez urazy mechaniczne paznokci. Onycholiza wtórna stanowi objaw chorobowy. Może występować u osób ze schorzeniami dermatologicznymi, ogólnoustrojowymi i autoimmunologicznymi. Onycholiza polekowa jest skutkiem ubocznym stosowania niektórych leków. 

Jak wygląda onycholiza paznokci? 

Zdecydowanie objawy onycholizy paznokci nie wyglądają estetycznie, zwłaszcza gdy dochodzi do rozwoju infekcji. Początkowo w miejscach, gdzie płytka nie przylega do łożyska, paznokieć robi się biały (nie prześwitują tam naczynia krwionośne). Im dłużej utrzymuje się taki stan, tym bardziej rośnie ryzyko namnażania się na odklejonym obszarze chorobotwórczych drobnoustrojów. Infekcja przyczynia się do tego, że objawy onycholizy paznokci stają się dużo bardziej widoczne. Płytka ulega przebarwieniom, może się na niej pojawić feeria kolorów – od żółtego i szarego, aż po zielonkawy i brązowy. Zaawansowane zakażenie może również wiązać się z pojawieniem podrażnienia, zaczerwienienia, bólu, ropni i nieprzyjemnego zapachu. Konsekwencją onycholizy może być też hiperkeratoza łożyska, czyli jego pogrubienie i zrogowacenie. 

Jakie mogą być przyczyny wystąpienia onycholizy na paznokciach? 

Nie ma jednej przyczyny onycholizy paznokci, czynników prowadzących do odklejania się płytki od łożyska jest cała masa. Zacząć należy od głównego powodu odklejania się paznokcia, jakim są wszelkiego rodzaju urazy mechaniczne. Może to być jednorazowe mocne uderzenie, zmiażdżenie lub naderwanie, jak również długotrwały ucisk spowodowany noszeniem źle dobranego obuwia lub butów na wysokim obcasie. Na urazy są szczególnie narażone osoby, które noszą długie paznokcie u rąk lub nie obcinają regularnie paznokci u stóp! 

Jako mechaniczne uszkodzenia zalicza się również mikrourazy powstające w wyniku źle przeprowadzonych zabiegów na paznokciach, np. zbyt mocne obcięcie lub opiłowanie paznokcia, podważenie płytki podczas usuwania zanieczyszczeń, uszkodzenie płytki frezarką. I tu trzeba zwrócić uwagę na to, że coraz częściej diagnozowana jest onycholiza po hybrydzie, a także po innych typach manicure jak akryl lub żel. Zwykle jako przyczynę wskazuje się nieprawidłowy sposób wykonania manicure i powstające w efekcie mikrourazy. 

Ponadto na pojawienie się onycholizy po hybrydzie wpływa kontakt z substancjami drażniącymi zawartymi w preparatach, których używa się podczas zabiegu. Szczególnie niekorzystne działanie ma toluen, ftalan dibutylu, nitroceluloza, kamfora, ksylen, fosforan trifenylu i formaldehyd. Ten ostatni dodawany jest nie tylko do lakierów, ale i do odżywek pielęgnacyjnych, dlatego przed użyciem jakiegokolwiek produktu do paznokci warto sprawdzić, czy nie zawiera on szkodliwych składników! Czynnikami mogącymi osłabiać płytkę i prowadzić do tego, że staje się ona podatna na odwarstwienie, są środki chemiczne, nadpotliwość stóp, niedobór żelaza i witamin. 

Onycholiza może się rozwijać u osób z deformacjami w budowie paznokci i palców oraz wadami anatomicznymi stopy, jak również jako objaw chorób. Onycholiza paznokci może pojawiać się w przebiegu łuszczycy, atopowego zapalenia skóry, pęcherzycy zwykłej, liszaja płaskiego, łysienia plackowatego, infekcji różnego pochodzenia – bakteryjnego, wirusowego i grzybiczego. Chorobowe przyczyny onycholizy paznokci to także cukrzyca, nadczynność tarczycy, niedokrwistość, toczeń rumieniowaty, kolagenoza, porfiria, choroby zaburzające krążenie obwodowe. Ryzyko wystąpienia onycholizy związane jest ze stosowaniem niektórych leków, np. antybiotyków z grupy tetracyklin, psoralenów, leków moczopędnych, doustnych retinoidów, chemioterapeutyków. 

Jak powinno przebiegać leczenie onycholizy? 

Trzeba mieć na uwadze, że onycholiza paznokci może być mylona z innymi schorzeniami, np. infekcją grzybiczą, dlatego po zaobserwowaniu niepokojących objawów, należy się skonsultować z lekarzem, najlepiej od razu dermatologiem lub podologiem. Jeśli lekarz zdiagnozuje onycholizę, kolejnym krokiem jest znalezienie jej przyczyny. Bez tego leczenie onycholizy nie będzie skuteczne, poza tym istnieje duże ryzyko nawrotu. Osoby, u których przyczyny onycholizy paznokci są związane z chorobami dermatologicznymi lub ogólnoustrojowymi, muszą przede wszystkim rozpocząć leczenie schorzenia pierwotnego. Onycholiza po hybrydzie lub po stosowaniu różnych odżywek oznacza, że trzeba zaprzestać takich zabiegów. 

Wyeliminowanie przyczyny to tylko jeden z etapów terapii. Właściwe leczenie onycholizy wymaga zabiegu oczyszczania, który przeprowadza lekarz. Najpierw należy usunąć odklejoną od łożyska płytkę (ewentualnie cały zmieniony chorobowo paznokieć), następnie miejsce to trzeba dokładnie oczyścić ze zrogowaciałych komórek i z zanieczyszczeń oraz zabezpieczyć. Ważne w przebiegu leczenia jest regularne stosowanie preparatów, które odżywiają łożysko oraz pobudzają procesy regeneracji paznokcia oraz jego wzrostu. Przy objawach wskazujących na zakażenie konieczne są dodatkowe leki, w zależności od przyczyny infekcji mogą to być antybiotyki, leki przeciwgrzybicze lub przeciwwirusowe. 

Oprócz leków przepisanych przez specjalistę (zwykle kremów i maści do stosowania miejscowego) warto stosować leki i suplementy diety na paznokcie z biotyną (np. Biotebal). Leczenie onycholizy nie przynosi natychmiastowych efektów, nie da się po prostu na nowo przymocować płytki do łożyska. Należy pamiętać, że cały proces odbudowy paznokcia trwa dość długo, u rąk – około 4-6 miesięcy, a u nóg jeszcze dłużej. 

Po konsultacji z lekarzem można wprowadzić równolegle leczenie uzupełniające domowymi metodami. Szczególnie polecane jest stosowanie antybakteryjnego olejku herbacianego oraz wcieranie w płytkę odżywczego oleju rycynowego. Na czas leczenia trzeba szczególnie dbać o higienę rąk i stóp, paznokcie należy regularnie przycinać, należy je chronić przed uszkodzeniami i urazami oraz przed ekspozycją na nadmierną wilgoć, środki chemiczne i detergenty. Gdy onycholiza pojawi się na paznokciach, należy też unikać zabiegów stylizacyjnych oraz nakładania lakierów. 

Jak zapobiegać onycholizie? 

Przyczyny onycholizy paznokci są bardzo różne, oznacza to, że choroba ta może się przytrafić każdemu. Jednakże działania profilaktyczne oraz unikanie sytuacji, które mogą doprowadzić do odklejania się paznokcia od łożyska, dają naprawdę dobre rezultaty. Zapobieganie onycholizie paznokci stóp to przede wszystkim noszenie prawidłowo dopasowanych do stopy butów, zapewniających odpowiednią wentylację oraz dobranych do aktywności – jest to szczególnie ważne w przypadku sportowców i osób aktywnych fizycznie. Zaleca się także korzystać ze specjalnych wkładek chroniących przed nadmiernym naciskiem. Paznokcie zarówno u stóp, jak i dłoni należy regularnie obcinać. Ponadto należy je nawilżać i odżywiać. Zalecane są odżywki bazujące na olejach i olejkach eterycznych oraz suplementy diety na paznokcie z takimi składnikami jak biotyna, witaminy A i C, cynk, żelazo, krzem, kolagen. 

Onycholiza paznokci a grzybica paznokci 

Onycholiza paznokci to nie jest to samo co grzybica paznokci. Oddzielanie się płytki od łożyska może następować w wyniku przeróżnych przyczyn. Grzybica związana jest wyłącznie z nadmiernym rozwojem chorobotwórczych grzybów. Objawy onycholizy paznokci i grzybicy są nieco podobne, poza tym choroby te często występują razem. Onycholiza może być jednym z objawów grzybicy, równocześnie grzybica może się rozwinąć w wyniku zaniedbania onycholizy paznokci. Więcej na temat infekcji grzybiczych można przeczytać w naszym artykule „Grzybica paznokci - co możemy zastosować bez recepty?”. 

Odrastanie odklejonego paznokcia trwa bardzo długo, dlatego zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest zapobieganie onycholizie! W tym celu należy dbać o paznokcie, utrzymywać je w czystości, krótko obcinać i odpowiednio pielęgnować. Należy też unikać czynników drażniących i powodujących mechaniczne urazy. Jedną z kluczowych kwestii jest noszenie właściwie dobranego obuwia!

Autor wpisu: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa. Redaktor bloga jestemmama.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.