Osłabienie mięśni dna miednicy – z czego wynika, jak je rozpoznać i leczyć?
07.02.2023Mięśnie dna miednicy to niezwykle ważna partia mięśniowa, która odpowiada m.in. za sprawne oddawanie moczu i stolca. Niestety przez większość osób są one zaniedbywane, ponadto wiele czynników prowadzi do ich osłabienia, a to natomiast może skutkować nietrzymaniem moczu. Jak dbać o mięśnie dna miednicy?
Z naszego artykułu dowiesz się m.in.:
- Z czego może wynikać osłabienie mięśni dna miednicy?
- Jak rozpoznać osłabienie mięśni dna miednicy?
- Jakie leczenie należy wdrożyć w przypadku osłabienia mięśni dna miednicy?
Spis treści:
- Za co odpowiadają mięśnie dna miednicy i jakie pełnią funkcje?
- Jakie mogą być przyczyny osłabienia mięśni dna miednicy?
- Jakie są objawy osłabienia mięśnia dna miednicy?
- Jak diagnozować osłabienie mięśni dna miednicy?
- Jak leczyć osłabione mięśnie dna miednicy?
Za co odpowiadają mięśnie dna miednicy i jakie pełnią funkcje?
Mięśnie dna miednicy, inaczej mięśnie Kegla, zlokalizowane są w okolicy krocza – zarówno u kobiet (między kością łonową a guziczną, otaczają ujście pęcherza, pochwy i odbytnicy), jak i u mężczyzn (między nasadą penisa a odbytem). Na co dzień nikt nie zastanawia się nad ich funkcją, o tym, że trzeba o nie zadbać, myśli się dopiero, gdy pojawią się objawy świadczące o ich osłabieniu.
Jaką rolę odgrywają mięśnie dna miednicy? Po pierwsze pełnią funkcję podtrzymującą. Dzięki nim narządy miednicy mniejszej (cewka moczowa, pęcherz moczowy, macica, odbytnica) pozostają na właściwym miejscu. Dodatkowo wraz z mięśniami tułowia oraz przeponą pomagają w utrzymaniu wyprostowanej, stabilnej postawy. Po drugie mięśnie dna miednicy odpowiadają za świadome oddawanie moczu, wypróżnianie i wypuszczanie gazów. Mają także istotny wpływ na odbywanie stosunku seksualnego i na odczuwanie z niego przyjemności. Jeśli u kobiet mięśnie są zbyt napięte, pojawia się ból w trakcie współżycia, jeśli są osłabione, zbliżenie nie jest tak satysfakcjonujące. U mężczyzn mięśnie dna miednicy umożliwiają kontrolę erekcji i wytrysku, wpływają też na intensywność orgazmu.
W przypadku kobiet rodzących naturalnie mocne mięśnie Kegla usprawniają poród i w znaczący sposób ograniczają prawdopodobieństwo pęknięcia krocza. Dzięki dobrej kondycji mięśni dna miednicy spada także ryzyko poporodowego wysiłkowego nietrzymania moczu.
Jakie mogą być przyczyny osłabienia mięśni dna miednicy?
Choć u mężczyzn również dochodzi do osłabienia mięśni dna miednicy, to u kobiet czynników, które do tego prowadzą, jest zdecydowanie więcej. Chodzi tu mianowicie o obciążenia podczas ciąży i porodu. Teoretycznie każda ciąża i poród osłabiają mięśnie dna miednicy, szczególne ryzyko jednak występuje przy ciążach mnogich, dużej masie urodzeniowej dziecka, dużym obwodzie główki dziecka, bardzo szybkiej akcji porodowej. Czynnikiem zwiększającym negatywny wpływ ciąży i porodu na mięśnie dna miednicy jest również brak aktywności przed zajściem w ciążę i w trakcie jej trwania oraz zaniedbania w okresie połogu. U kobiet osłabienie mięśni dna miednicy może mieć też związek z zaburzeniami hormonalnymi, w tym ze zmianami zachodzącymi w okresie okołomenopauzalnym.
Osłabienie mięśni dna miednicy może być spowodowane przewlekłymi zaparciami oraz chorobami jelit, a także przewlekłymi chorobami układu oddechowego, w przebiegu których występuje nasilony kaszel (m.in. przewlekła obturacyjna choroba płuc, astma). Na tę uciążliwą dolegliwość mogą również cierpieć osoby uprawiające takie dyscypliny sportu jak dźwiganie ciężarów i skoki na trampolinie, a także osoby ciężko pracujące fizycznie. Nie tylko obciążający wysiłek fizyczny osłabia mięśnie Kegla, ale również brak aktywności i siedzący tryb życia. Problemy mogą być związane z nadwagą i otyłością, cukrzycą oraz paleniem papierosów, mogą też być uwarunkowane genetycznie. Do osłabienia mięśni dna miednicy może dojść jako skutek uboczny operacji ginekologicznych i operacji w obrębie brzucha. Nasilenie objawów następuje wraz z wiekiem. Osoby, które chcą, aby dno miednicy było w dobrej kondycji, muszą mieć na uwadze, że nawet złe nawyki toaletowe (np. oddawanie moczu w półprzysiadzie) mogą mieć negatywny wpływ na zlokalizowane tam mięśnie.
Jakie są objawy osłabienia mięśnia dna miednicy?
O tym, jak bardzo zaniedbywane są mięśnie dna miednicy, świadczy fakt, że nawet co trzecia kobieta zmaga się z problemem inkontynencji moczowej o różnym stopniu nasilenia. Nietrzymanie moczu i kału to główne objawy osłabienia mięśni dna miednicy, dotyczą one nie tylko kobiet, ale i mężczyzn. Na szczęście początkowo dolegliwość jest bardzo łagodna, nietrzymanie moczu ma postać kropelkową. Niekontrolowany wyciek następuje podczas dużego wysiłku, kaszlu, kichania lub śmiania się. Bez jakichkolwiek działań stan mięśni dna miednicy będzie się pogarszał, a objawy będą się nasilać na tyle, że konieczne będzie noszenie produktów chłonnych takich jak pieluchy dla dorosłych.
Innymi objawami osłabienia mięśni Kegla mogą być chroniczne bóle odcinka lędźwiowego, dolegliwości bólowe miednicy mniejszej, niemożność wstrzymania gazów, zaparcia, hemoroidy. Osłabienie mięśni dna miednicy przyczynia się także do utraty satysfakcji ze stosunków seksualnych. Kobiety mogą odczuwać uczucie zalegania ciała obcego w pochwie, a także obserwować obniżenie lub wypadanie narządów moczowo-płciowych – macicy, pochwy, pęcherza moczowego. Wystąpić też mogą trudności z zajściem w ciąży. Objawy osłabienia mięśni dna miednicy z czasem stają się coraz bardziej uciążliwe i zaburzają normalne codzienne funkcjonowanie, obniżają komfort życia i negatywnie wpływają na psychikę.
Jak diagnozować osłabienie mięśni dna miednicy?
Objawy osłabienia mięśni dna miednicy trudno przeoczyć, jednak gdy nie są zbyt nasilone, często się je bagatelizuje. Kiedy zgłosić się do specjalisty? Powinno do tego skłonić zaobserwowanie nawet sporadycznych epizodów wycieku moczu podczas dźwigania, śmiania się, kichania i kaszlu, a także częste parcie na mocz (minimum 8 razy w ciągu doby) lub bolesne, silne parcie na mocz oraz nietrzymanie stolca. Do lekarza kobieta powinna się udać w przypadku uczucia, że coś wypada jej z pochwy.
Co zrobić, gdy takie objawy się pojawią? Osłabienie mięśni dna miednicy to dolegliwość, z którą należy się zgłosić do ginekologa, urologa lub do fizjoterapeuty uroginekologicznego. Specjalista postawi diagnozę między innymi na podstawie wywiadu i badania fizykalnego.
Jak leczyć osłabione mięśnie dna miednicy?
Specjalista po przeprowadzeniu badań zleci odpowiednio dobraną terapię. W zależności od nasilenia dolegliwości rekomendowane są zabiegi fizjoterapeutyczne, w tym elektrostymulacja. Podstawą leczenia są jednak samodzielnie wykonywane ćwiczenia wzmacniające mięśnie dna miednicy, także z użyciem specjalnych akcesoriów (m.in. kulek gejszy). Ze względu na to, że mięśnie Kegla są połączone z innymi partiami mięśniowymi, istotne jest dbanie nie tylko o dno miednicy, ale i o całe ciało – głównie mięśnie core oraz o techniki prawidłowego oddychania.
Jak prawidłowo wykonywać ćwiczenia mięśni dna miednicy? Aby to robić, trzeba je najpierw zlokalizować. Podczas sikania należy zatrzymać strumień moczu, odpowiedzialne za to mięśnie to właśnie mięśnie, które wymagają wsparcia. Ważne jest to, że wstrzymywanie moczu nie jest ćwiczeniem, w ten sposób można jedynie sprawdzić, gdzie są mięśnie dna miednicy. Regularne wstrzymywanie moczu może prowadzić do jego zalegania w pęcherzu!
Ćwiczenia mięśni Kegla trzeba wykonywać prawidłowo i systematycznie – codziennie lub kilka razy dziennie. Częstotliwość treningu jest uzależniona od tego, czy jest częścią terapii, czy też tylko codzienną profilaktyką. Ćwiczenie polega na naprzemiennym kilkusekundowym napinaniu i rozluźnianiu mięśni Kegla, można to robić w każdej wygodnej pozycji, np. na stojąco lub na leżąco. Należy je wykonywać w kilku seriach po 5-25 powtórzeń. Ważne, aby podczas napinania mięśni nie wstrzymywać oddechu, napięcie powinno nastąpić podczas wydechu. Prawidłowo wykonywane ćwiczenia spowodują wzmocnienie mięśni, wraz z postępami konieczne jest zwiększanie liczby powtórzeń i czasu utrzymywania zacisku mięśni.
To, czy dno miednicy i jego mięśnie są w dobrej kondycji, zależy od nas samych. Nawet gdy nie ma żadnych objawów osłabienia mięśni Kegla, należy wykonywać odpowiednie ćwiczenia. Trening nie wymaga żadnych przygotowań lub stroju sportowego. Ćwiczenia mięśni dna miednicy można wykonywać o każdej porze dnia i nocy, niezależnie od miejsca.
