Pierwsza pomoc: odmrożenia

Temperatura spadająca poniżej zera oznacza, że nasze nosy, policzki, uszy, dłonie i stopy niechybnie wystawione zostają na zwiększone ryzyko odmrożenia. Przygotowaliśmy dla Was mały poradnik, w którym opisaliśmy między innymi, jak dochodzi do tego rodzaju uszkodzeń skóry, jak udzielić pierwszej pomocy w przypadku odmrożeń, a także umieściliśmy kilka rad, co zrobić, aby ich uniknąć!

Odmrożenia - przyczyny

Do odmrożenia, czyli uszkodzenia skóry, dochodzi zwykle w wyniku ekspozycji na minusowe temperatury. Ponadto odmrożeniom sprzyja również wilgoć oraz zimny wiatr, a wtedy i bez mrozu (wystarczy, że temperatura powietrza oscyluje koło 5 stopni Celsjusza) może dojść do bolesnego uszkodzenia skóry. Najczęściej odmrożeniu ulegają palce stóp i dłoni, uszy, nos, broda oraz policzki. Czynnikami ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo odmrożeń, są przede wszystkim: nieodpowiednie ubranie (zbyt lekkie, a także zbyt obcisłe, które przyczynia się do zaburzenia krążenia krwi), przemoczone buty, zmęczenie i głód, odwodnienie, palenie papierosów, stan nietrzeźwości (osoby pod wpływem alkoholu lub narkotyków), hipotermia, choroby układu krążenia, cukrzyca, neuropatia obwodowa, podeszły wiek, istniejące urazy skóry, przebywanie na dużych wysokościach. Niska temperatura przyczynia się do zahamowania przepływu krwi w naczyniach krwionośnych, a słabo ukrwione części ciała stają podatne na odmrożenie, w wyniku którego dochodzi do przejściowego lub całkowitego uszkodzenia ciała.

Odmrożenia - objawy

Pierwszym objawem odmrożenia skóry jest jej zaczerwienienie i bolesność, odczuwalne jest także nieprzyjemne szczypanie i pieczenie. Lekkiemu odmrożeniu towarzyszy suchość skóry. Przyjmuje się, że im wyższy stopień uszkodzenia skóry, tym staje się ona bledsza (czasem nawet kredowobiała), a odczuwany z początku ból zostaje zastąpiony niepokojącym brakiem czucia. Odmrożona cześć ciała staje się odrętwiała, na skórze pojawiają się także pęcherze. W przypadku, gdy skóra przybiera siną barwę, pojawia się obrzęk lub uszkodzenie obejmuje większy obszar, konieczne jest jak najszybsze zgłoszenie się na pogotowie.

Stopnie odmrożenia ciała

Do określania rodzaju, wielkości i nasilenia odmrożeń używa się czterostopniowej skali:

• Pierwszy stopień – to przejściowe zaburzenie krążenia krwi w miejscu narażonym na działanie zimna, wilgoci lub wiatru. Poszkodowany odczuwa ból, zaczerwienienie lub obserwuje niewielką bladość skóry, ponadto lekki obrzęk i mrowienie. Odmrożenia pierwszego stopnia mają charakter odwracalny bez żadnych trwałych zmian, dotyczą jedynie wierzchniej warstwy naskórka.
• Drugi stopień – na powierzchni skóry można zaobserwować pęcherze, które wypełnione są płynem surowiczym (ewentualnie płynem surowiczym z odrobiną krwi). Skóra jest zdecydowanie bardziej zasiniona i obrzęknięta niż w przypadku odmrożeń pierwszego stopnia. Uszkodzenia dotyczą głębszych warstw naskórka, obrzęk i przebarwienia skóry mogą utrzymywać się na skórze przez długi czas.
• Trzeci stopień – uszkodzenia obejmują już nie tylko naskórek, ale i skórę właściwą (czasem także jeszcze głębiej położone tkanki). Na obszarach skóry dotkniętych odmrożeniem trzeciego stopnia pojawiają się zmiany martwicze. W niektórych przypadkach martwica oprócz skóry może obejmować także głębiej położone tkanki. Po usunięciu zniszczonych tkanek tworzą się ubytki w skórze.
• Czwarty stopień – w przypadku tego rodzaju odmrożeń mówimy o uszkodzeniach całej części ciała np. palca razem z kością. Zwykle odmrożenia czwartego stopnia kończą się amputacją.

Pierwsza pomoc w przypadku odmrożenia

W przypadku pierwszej pomocy u osób, u których obserwuje się objawy odmrożenia ciała, należy przede wszystkim zapamiętać, że nie wolno uszkodzonej skóry oblewać zimną wodą lub nacierać śniegiem! Nie wolno również odmrożonej skóry traktować gorącą wodą lub narażać jej na bezpośredni kontakt z gorącymi powierzchniami (np. kaloryferem lub termoforem). Niewskazane jest także intensywne masowanie i pocieranie odmrożonej skóry. Przy pierwszych objawach odmrożenia należy jak najszybciej dostać się do jakiegoś ciepłego miejsca, zaleca się również zdjąć zimne ubranie i biżuterię. Ogrzewanie ciała musi przebiegać stopniowo! Na odmrożoną powierzchnię ciała można przykładać lekko ogrzany ręcznik, a w przypadku dłoni lub stóp moczyć w letniej wodzie. Proces ogrzewania zaleca się rozpocząć od temperatury wody około 30 stopni Celsjusza i podgrzewać ją powoli do 36 stopni Celsjusza. Ogrzana skóra powinna nabrać zdrowego różowego koloru (będzie to sygnał, że zostało przywrócone prawidłowe krążenie krwi). Charakterystyczne dla procesu ogrzewania odmrożonych części ciała jest uczucie pieczenia skóry i ból. Oprócz ogrzewania od zewnątrz należy rozgrzewać organizm także od środka, pijąc ciepłe napoje (bezalkoholowe!). Gdy na skórze widoczne są pęcherze, nie wolno ich przebijać! Należy założyć jałowy opatrunek. Leczenie odmrożeń drugiego, trzeciego i czwartego stopnia obejmuje dodatkowo podanie surowicy przeciwtężcowej. Warto pamiętać, że konsultacji z lekarzem wymagają nie tylko silne odmrożenia, ale również te lekkie i pozornie niegroźne. Ponadto nie zaszkodzi wyposażyć domową apteczkę w preparaty, które mogą okazać się pomocne w sytuacji kryzysowej:

- Maść tranowa
- Balsam Szostakowskiego Vinilinum 
- Balsolan maść

Ochrona przed odmrożeniami

Aby uniknąć bolesnych i niebezpiecznych dla zdrowia odmrożeń, należy stosować się do zaleceń specjalistów. Po pierwsze trzeba odpowiednio się ubierać, co oznacza, że ubranie powinno być dostosowane do warunków atmosferycznych. W przypadku długiej ekspozycji na niskie temperatury zaleca się korzystać z rozwiązań z powodzeniem stosowanych przez profesjonalistów jak bielizna i odzież termiczna, ocieplane buty z technologią odprowadzania wilgoci. Dłonie i stopy powinny być szczególnie chronione przez grube rękawiczki i skarpety. Zawsze trzeba nosić czapkę, gdyż minimalizuje to utratę ciepła. Eksperci zalecają ubierać się „na cebulkę”, unikając jednak obcisłej odzieży. Po drugie należy zakupić dobry krem ochronny przystosowany do minusowych temperatur, który zabezpieczy odsłoniętą skórę przed mrozem, wilgocią i wiatrem (kosmetyk nie może zawierać wody!). Przed planowanym dłuższym pobytem na mrozie nie należy spożywać alkoholu, zaburza on odczuwanie chłodu. Ponadto doskonałym sposobem na wsparcie krążenia krwi, a zarazem uniknięcia odmrożeń jest ruch, dlatego zamiast stać na zimnie „jak kołek” należy dreptać w miejscu lub podskakiwać.

Nie daj się zimnu! Chroń swoje ciało przed odmrożeniami, zwłaszcza nos, policzki oraz dłonie i stopy! W aptece dostępne są kosmetyki oraz dermokosmetyki, wskazane do stosowania w ekstremalnych warunkach pogodowych. W asortymencie znajdziemy produkty dedykowane zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych:

- Hydro Sensitia Krem ochronny z lipidami na zimę SPF20 marki Iwostin
- Skarb Matki Krem na zimę SPF 20 dla dzieci i niemowląt
- FloslekWinter Care Krem ochronny zimowy
- Emolium Dermocare Krem na wiatr i mróz

Ubieraj się ciepło i unikaj przemoczenia butów! Jeśli jednak poczujesz nieprzyjemny ból, pieczenie i mrowienie, a skóra się zaczerwieni, jak najszybciej znajdź ciepłe miejsce, gdzie będziesz mógł przywrócić właściwe krążenie krwi w wyziębionych kończynach. Do ogrzewania ciała nie używaj gorącej wody i pod żadnym pozorem „nie wlewaj” w siebie alkoholu!

Autor: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl