Powikłania po Covid-19 - które występują najczęściej?

Niezależnie od przebiegu Covid-19 lub wariantu koronawirusa odpowiedzialnego za chorobę, wszyscy ozdrowieńcy mogą być narażeni na wystąpienie wielonarządowych powikłań, na szczęście nie pojawią się one u wszystkich i tylko u niektórych osób konsekwencje zakażenia SARS-CoV-2 będą wymagały specjalistycznego leczenia. Niemniej jednak każdy, kto przeszedł Covid-19 powinien uważnie obserwować swój stan zdrowia i w razie potrzeby skonsultować się z lekarzem.

Rodzaje powikłań po Covid-19

Choć koronawirus jest patogenem przenoszonym drogą oddechową, to oddziałuje nie tylko na układ oddechowy, może uszkadzać również inne narządy. Powikłania po Covid dotyczą między innymi płuc, serca, mózgu, krwi, trzustki, nerek i jelit. Dolegliwości zwykle są łagodne, jednak w niektórych przypadkach mogą poważnie zagrażać zdrowiu i życia. Trzeba pamiętać, że na występowanie powikłań pocovidowych narażone są nie tylko osoby dorosłe, ale i dzieci! Należy również zwrócić uwagę na fakt, że zasadniczo przebieg choroby nie ma aż tak dużego wpływu na ryzyko pojawienia się powikłań – groźne powikłania mogą wystąpić zarówno u osób, które były hospitalizowane i podłączone do respiratora, jak i u tych, które przeszły Covid skąpoobjawowo lub bezobjawowo (dlatego ważne jest, aby wykonywać testy na koronawirusa, mając jakiekolwiek podejrzenia, że mogło dojść do zakażenia).

Świadomość ryzyka pojawienia się powikłań pocovidowych powinna skłonić do uważnej obserwacji stanu zdrowia u ozdrowieńców. Powikłania po Covid (określane również jako długi Covid) wcale nie muszą pojawić się od razu po zwalczeniu choroby, ale dopiero po dwóch miesiącach, co więcej mogą utrzymywać się pół roku, a nawet dłużej. Z tego też powodu należy zachować czujność przez wiele tygodni – obserwować, czy nie pojawiają się niepokojące objawy ze strony układu oddechowego, nerwowego i sercowo-naczyniowego.

Najczęściej występujące powikłania po Covid-19

Najczęściej zgłaszane powikłania po Covid u dorosłych to przede wszystkim ciągłe zmęczenie, duszności, kaszel, ból w klatce piersiowej, bóle stawów i mięśni, ból głowy, przyspieszone bicie serca, nawracająca gorączka, problemy z pamięcią i koncentracją, spowolnienie procesów poznawczych, utrata węchu i utrata smaku, zaburzenia apetytu, nudności, biegunka, problemy natury psychicznej – uczucie lęku, stany depresyjne.

Wśród najpoważniejszych skutków związanych z zakażeniem SARS-CoV-2 wymienia się niewydolność oddechową, powikłania kardiologiczne oraz powikłania neurologiczne. Zdecydowanie najczęściej powikłania po Covid dotyczą układu oddechowego, w tym uszkodzeń płuc i niewydolności tego narządu. Ozdrowieńcy borykają się z uciążliwym kaszlem i bólami w klatce piersiowej. Szczególnie częste są duszności wysiłkowe pojawiające się po wykonaniu jakiejkolwiek aktywności fizycznej – nie tylko dużego wysiłku, ale i zwykłych codziennych czynności. Osoby, które przeszły Covid-19 uskarżają się na to, że szybko się męczą, a osłabienie długotrwale się utrzymuje.

Powikłania kardiologiczne w dużej mierze mogą pojawiać się u osób, które przed zachorowaniem na Covid miały problemy sercowo-naczyniowe. Najczęściej do grupy tych dolegliwości zalicza się nierówne i przyspieszone bicie serca oraz bóle w klatce piersiowej, zapalenie mięśnia sercowego i niewydolność serca. Niebezpieczne mogą być również tworzące się w naczyniach krwionośnych zakrzepy i zatory prowadzące m.in. do zatorowości płucnej, zawału serca i udaru mózgu.

Często pojawiającymi się komplikacjami pocovidowymi są również powikłania neurologiczne. Są to głównie takie objawy jak pieczenie, mrowienie, drętwienie, uczucie chłodu w okolicy skóry. Rzadziej notuje się ciężkie powikłania neurologiczne jak udar mózgu lub zespół Guillaina-Barrégo, który charakteryzuje się uszkodzeniem nerwów obwodowych, osłabieniem siły mięśniowej bądź też tymczasowym porażeniem określonych grup mięśni. Ponadto często spotykanymi objawami są zaburzenia widzenia, ból głowy, problemy ze snem (trudności w zasypianiu, wybudzanie w nocy, słaba jakość snu), depresja, zespół stresu pourazowego (głównie u osób, które były hospitalizowane i podłączone do respiratora).

W dobie pandemii zostały spopularyzowane sformułowania „mgła covidowa” i „mgła mózgowa”, nie są to wprawdzie fachowe medyczne określenia, jednak dobrze obrazują występujące u wielu ozdrowieńców objawy, czyli trudności z koncentracją, skupieniem i pamięcią, obniżoną sprawność umysłową, problemy z orientacją, a nawet komunikacją. Dolegliwości tego typu częściej obserwowane są u osób, u których Covid-19 miał ciężki przebieg, u osób starszych i osób z chorobami współistniejącymi. W przypadku osób, u których w przebiegu Covid nastąpiła utrata smaku i utrata węchu, dochodziło do występowania urojeń węchowych, parosmii (zjawisko, gdy przyjemne do tej pory zapachy stają się odpychające) i odczuwania dziwnych zapachów.

Równie niebezpieczne jak u dorosłych mogą być powikłania po Covid u dzieci. Od dawna specjaliści wskazywali na możliwość wystąpienia u najmłodszych wieloukładowego zespołu zapalnego PIMS-TS (ang. Paedriatric Inflammatory Multisystem Syndrome Temporally Associated with SARS-CoV-2). Głównymi objawami PIMS-TS jest utrzymująca się przynajmniej przez 3 dni gorączka (ponad 38,5st. C), ból brzucha, wymioty, biegunka, wysypka zlokalizowana na rękach i stopach, obrzęk dłoni i stóp, zapalenie spojówek, zaczerwienienie warg i języka, dolegliwości neurologiczne (m.in. silne bóle głowy, apatia, drgawki, niedowład nerwów obwodowych, śpiączka), zapalenie mięśnia sercowego. Zazwyczaj objawy dziecięcego wieloukładowego zespołu zapalnego pojawiają się po 2-4 tygodniach po przejściu przez dziecko Covid-19.

Powikłania po Covid-19 – grupy ryzyka

Zasadniczo powikłania po Covid mogą wystąpić u każdego – nawet u dzieci oraz młodych, silnych osób, które przeszły zakażenie koronawirusem bardzo łagodnie. Lekarze na podstawie danych zgromadzonych od początku pandemii wyodrębnili jednak grupę osób, która szczególnie narażona jest na ich wystąpienie. W grupie ryzyka znajdują się osoby w starszym wieku, osoby z nadwagą i otyłością, osoby z chorobami współistniejącymi (m.in. astma, cukrzyca, miażdżyca), a także osoby, u których w pierwszym tygodniu choroby Covid-19 pojawiły się liczne objawy.

Jak dbać o organizm po zachorowaniu na koronawirusa?

Ozdrowieńcy powinni dbać o swoje zdrowie i szybki powrót do sprawności sprzed choroby. Ważna jest zbilansowana dieta, rezygnacja z używek (kofeina, alkohol, nikotyna), odpoczynek, relaks i odpowiednia ilość snu, a także stopniowe zwiększanie codziennej aktywności fizycznej. Dieta bogata w witaminy i minerały oraz odpoczynek to ważne elementy niezbędne dla regeneracji pocovidowej organizmu. Ponadto zalecana jest dodatkowa suplementacja w składniki, które wspierają prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, takim składnikiem jest np. witamina D.

Bardzo ważna w przypadku ozdrowieńców jest również samokontrola podstawowych parametrów, czyli samodzielne regularne pomiary temperatury, ciśnienia krwi, tętna i saturacji. Szczególnie istotny u osób zagrożonych wystąpieniem powikłań pocovidowych jest codzienny pomiar saturacji, czyli wysycenia krwi tlenem (do pomiaru saturacji potrzebny jest dobrej jakości pulsoksymetr). Niski poziom saturacji może wskazywać na niedotlenienie organizmu, a stan ten wymaga szybkiej interwencji lekarskiej.

Nie u każdego ozdrowieńca wystąpią powikłania po Covid, wiele osób szybko wróci do pełni zdrowia i sił fizycznych. Część jednak będzie borykać się z dodatkowymi objawami przez kolejne tygodnie lub miesiące. Niektóre z nich są wprawdzie uciążliwe i utrudniają codzienne funkcjonowanie, natomiast nie stanowią zagrożenia. Istnieje jednak ryzyko wystąpienia dużo poważniejszych dolegliwości, szczególnie niebezpieczne są powikłania kardiologiczne i neurologiczne.

Autor: Ewa Krulicka