Przewlekłe zapalenie zatok - jak sobie z nim radzić?
28.12.2021
Każdy, kto zna dyskomfort związany z bólem zatok i płynącą bez końca wydzieliną z nosa, wie, że przewlekłe zapalenie zatok to prawdziwe przekleństwo! Co właściwie przyczynia się do ciągłych problemów z zatokami? Jakie są objawy przewlekłego zapalenia zatok? Co robić, aby zatkane zatoki nie utrudniały codziennego funkcjonowania? Jakie leki na zatoki stosować? Czy preparaty do inhalacji są skuteczne?
Przewlekłe zapalenie zatok, czyli jakie?
Należałoby zacząć od tego, po co nam właściwie są zatoki. Przede wszystkim oczyszczają, ogrzewają i nawilżają powietrze, które następnie trafia do płuc i oskrzeli! Niestety zatoki są szczególnie podatne na rozwój stanów zapalnych. Są one wyściełane błoną śluzową, która produkuje wydzielinę. Dzięki temu, że zatoki są połączone z jamą nosową, wydzielina jest regularnie usuwana, a same zatoki są dobrze wentylowane. W przypadku infekcji dochodzi do stanu zapalnego i obrzęku śluzówki, ujścia do jamy nosowej zostają zatkane, a gromadząca się wydzielina staje się pożywką dla chorobotwórczych drobnoustrojów.
Ze względu na czas trwania wyróżnia się ostre zapalenie zatok (charakteryzuje się gwałtownym początkiem, objawy utrzymują się maksymalnie do 4 tygodni), podostre zapalenie zatok (trwa od 4 tygodni do 3 miesięcy) oraz przewlekłe zapalenie zatok (objawy są łagodniejsze niż w przypadku ostrego zapalenia zatok, nasilają się okresowo i utrzymują dłużej niż 12 tygodni). Wyróżnia się również nawracające zapalenie zatok, gdy objawy zatokowe nawracają więcej niż 4 razy w roku (dolegliwości utrzymują się około 7-10 dni). Nawracające zapalenie zatok nie jest więc tożsame z przewlekłym zapaleniem zatok.
Jakie są przyczyny przewlekłego zapalenia zatok? Zwykle jest to schorzenie związane z występowaniem różnego rodzaju alergii, obecnością polipów, wadami anatomicznymi (np. krzywa przegroda nosowa) lub wadami pourazowymi, ponadto z infekcjami górnych i dolnych dróg oddechowych pochodzenia wirusowego i bakteryjnego. Zdecydowanie częściej za stan zapalny zatok odpowiadają wirusy, do nadkażenia bakteryjnego dochodzi, gdy pierwotna infekcja nie była leczona lub była leczona nieskutecznie.
W grupie ryzyka osób narażonych na przewlekłe zapalenie zatok przynosowych wymienia się palaczy (czynnych i biernych!), chorych na astmę oskrzelową, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc i mukowiscydozę oraz nosicieli wirusa HIV. Ponadto czynnikami sprzyjającymi przewlekłemu zapaleniu zatok są zaburzenia hormonalne (np. u kobiet w ciąży), nadużywanie kropli do nosa oraz ekspozycja na zmiany temperatury powietrza, jak również na suche, klimatyzowane powietrze. W bardzo rzadkich przypadkach przewlekłe zapalenie zatok ma podłoże grzybicze (głównie u osób z upośledzoną odpornością i u diabetyków). Dodatkowo źródłem stanu zapalnego w obrębie zatok mogą być nieleczone choroby zębów bądź źle prowadzone leczenie stomatologiczne.
Przewlekłe zapalenie zatok – objawy
Po czym poznać przewlekłe zapalenie zatok (inaczej zwane chronicznym zapaleniem zatok)? Najczęstszymi objawami jest utrudniająca oddychanie niedrożność nosa, w wyniku której dochodzi do zaburzenia węchu (czasem tylko do osłabienia, czasem do jego czasowej utraty). Pojawia się też ropna, żółto-zielonkawa wydzielina z nosa. Dodatkowo ściekająca po tylnej ścianie wydzielina powoduje bolesność gardła i uporczywy kaszel. Zatkane zatoki powodują ból i ucisk w obrębie twarzy, co istotne ból zatok znacznie nasila się przy pochylaniu głowy. Dolegliwościom bólowym twarzy towarzyszy uczucie rozpierania oraz dyskomfort w okolicach oczu, policzków i czoła. Charakterystyczna dla ostrego zapalenia zatok gorączka zdecydowanie rzadziej pojawia się przy przewlekłej postaci tego schorzenia. Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych rzadko objawia się bólami głowy, szczęki i zębów, bólem w uszach, uczuciem mdłości, problemami ze snem, ogólnym zmęczeniem, rozbiciem i nieświeżym oddechem.
Jak wyleczyć przewlekłe zapalenie zatok?
Zatkane zatoki i co dalej – zdają się myśleć osoby, które zmagają się z problemami w obrębie zatok przynosowych. Nie ma jednak co się zastanawiać, trzeba jak najszybciej udać się do laryngologa! Leczenie przewlekłego zapalenia zatok nie jest łatwe. Wiele zależy od tego, co jest przyczyną choroby, zatem kluczowa jest diagnostyka. Proces diagnostyczny obejmuje wywiad lekarski oraz badania laryngologiczne (wziernikowanie nosa), jeśli zachodzi taka konieczność, zlecane są dodatkowe badania m.in. tomografia komputerowa – pozwala stwierdzić utratę powietrzności zatok, płyn w zatoce, pogrubienie błony śluzowej, obecność polipów i zmian anatomicznych (rzadziej zleca się rezonans magnetyczny), ponadto testy alergiczne oraz badanie mikrobiologiczne wydzieliny.
Jak leczyć zatoki? Leczenie uzależnione jest od przyczyny – np. przewlekłe zapalenie zatok o podłożu alergicznym wymaga donosowego stosowania glikokortykosteroidów, a o podłożu bakteryjnym – antybiotyków. Gdy powodem chronicznego zapalenia zatok jest wada anatomiczna lub polipy, wskazane jest leczenie chirurgiczne. Jeśli stan zapalny wywołany jest wirusami, stosuje się leczenie objawowe. W łagodzeniu dolegliwości bólowych zalecane są niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen) lub paracetamol. Pomocne są również donosowe leki na zatoki, które działają obkurczająco, dzięki czemu zmniejszają katar i uczucie niedrożności nosa.
Skutecznym sposobem na to, jak leczyć zatoki, są również ziołowe leki (np. Sinupret). Leki na przewlekłe zapalenie zatok powinny rozrzedzać wydzielinę oraz zmniejszać obrzęk śluzówki zatok i nosa. Tak działają wyciągi z korzenia goryczki, ziela szczawiu i werbeny oraz kwiatów pierwiosnka i bzu czarnego, które zawarte są w leku Sinupret (lek dostępny w postaci kropli i tabletek).
Rekomendowaną metodą w przypadku przewlekłego zapalenia zatok jest także płukanie zatok u dzieci i dorosłych. Płukanie nosa i zatok wykonuje się specjalnym irygatorem z wykorzystaniem roztworu soli fizjologicznej (w aptekach dostępne są zestawy do irygacji). Płukanie zatok u dzieci i dorosłych jest zalecane jako zabieg bardzo skuteczny, bezpieczny i bezbolesny, choć początkowo nieco nieprzyjemny. Oprócz irygacji zatok polecana jest również inhalacja. Wykonywana domowym sposobem inhalacja polega na przygotowaniu miseczki z gorącą wodą i dodatkiem olejków eterycznych (np. olejek tymiankowy i goździkowy działają przeciwzapalnie i antybakteryjnie, zaś olejek eukaliptusowy pomaga rozrzedzić wydzielinę, dzięki czemu udrażnia zatoki). Następnie wystarczy pochylić się nad miseczką, zakryć głowę ręcznikiem i wdychać leczniczą parę. Olejki eteryczne, sól fizjologiczną, zioła i różnego rodzaju preparaty do inhalacji można kupić w aptekach.
Osoby z przewlekłym stanem zapalnym zatok powinny pamiętać również o działaniach wspomagających (picie dużej ilości płynów oraz stosowanie gorących okładów na zatoki). Istotne jest także aktywne działanie zapobiegające rozwojowi choroby, czyli unikanie czynników prowadzących do zapalenia zatok. W sezonie infekcyjnym należy szczególnie dbać o odporność oraz higienę osobistą, należy rzucić palenie i unikać dymu papierosowego, zaś zimą, gdy powietrze w pomieszczeniach jest suche, warto stosować nawilżacze powietrza, ponadto alergicy powinni unikać alergenów i podjąć odpowiednie leczenie.
Przewlekłe zapalenie zatok – powikłania
Osoby, u których zdiagnozowano przewlekłe zapalenie zatok, muszą rozpocząć odpowiednie leczenie! Nieleczony chroniczny stan zapalny zatok powoduje obrzęk i przerost błony śluzowej oraz powstawanie polipów, co skutkuje trudnościami w oddychaniu. Utrudnione oddychanie przyczynia się do niedotlenienia komórek organizmu, tym samym zaburza funkcjonowanie i ogranicza aktywność fizyczną. W rzadkich przypadkach długotrwałe, nieleczone przewlekłe zapalenie zatok przynosowych może przyczynić się do rozwoju bardzo poważnych schorzeń, takich jak m.in. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, ropień oczodołu, ropień mózgu, zakrzep zatoki jamistej, zaburzenia ostrości wzroku.
Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych to zmora wielu ludzi. Fakt, że jest to schorzenie o zróżnicowanej etiologii, co skutecznie utrudnia jego leczenie. Osoby, u których stwierdzono przewlekłe zapalenie zatok, powinny być pod stałą opieką laryngologa. Ważne są odpowiednio dobrane leki na zatoki, a także płukanie zatok i inhalacje, w niektórych przypadkach konieczne jest także leczenie operacyjne.
Autor: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl
