Przewlekłe zmęczenie - 5 możliwych przyczyn
21.12.2023Każdy raz na jakiś czas odczuwa zmęczenie, zwykle jednak odpoczynek i chwila oddechu sprawiają, że wszystko wraca do normy. Są jednak sytuacje, gdy zmęczenie i osłabienie stale się utrzymują, do tego pojawia się nadmierna senność. Stan przewlekłego zmęczenia może być powodem do niepokoju, gdyż jego przyczyną mogą być poważne choroby takie jak np. anemia.
Spis treści:
- Przewlekłe zmęczenie – czym tak naprawdę jest?
- Jakie są najczęstsze objawy przewlekłego zmęczenia?
- Co może powodować przewlekłe zmęczenie?
- Przewlekłe zmęczenie i senność – kiedy należy udać się do lekarza?
Przewlekłe zmęczenie – czym tak naprawdę jest?
Zmęczenie to stan obniżonej zdolności organizmu do wysiłku fizycznego i umysłowego. Jest jego naturalną reakcją na większe obciążenia. Jeśli taki spadek formy pojawia się raz na jakiś czas, w dodatku bez problemu można wskazać jego przyczynę, to właściwie nie ma powodów do niepokoju. Należy wtedy zadbać o siebie i skupić się na odpoczynku i relaksie. Co innego, gdy w grę wchodzi przewlekłe zmęczenie, które nie mija po wypoczynku i nawet przespana noc nie przynosi odpowiedniej regeneracji.
Osoby, które odczuwają objawy przewlekłego zmęczenia, powinny się skonsultować z lekarzem w celu zdiagnozowania przyczyny, dlaczego organizm jest osłabiony. Nie należy nigdy bagatelizować takiego stanu, po pierwsze skutki przewlekłego zmęczenia mogą być dla organizmu dotkliwe (zarówno te fizyczne, jak i psychiczne), po drugie utrzymujące się osłabienie i senność mogą być objawem poważnych chorób, które wymagają leczenia.
Jakie są najczęstsze objawy przewlekłego zmęczenia?
Główne objawy przewlekłego zmęczenia to osłabienie organizmu oraz senność. Utrzymują się ona na tyle długo, że znacząco ograniczają normalne funkcjonowanie oraz rzutują na pracę, życie rodzinne i kontakty społeczne. Człowiek czuje się rozdrażniony, zmaga się z brakiem energii, zaburzeniami uwagi i koncentracji oraz z wahaniami nastroju. Czasem pojawiają się także objawy somatyczne jak stan podgorączkowy, bóle głowy, bóle mięśniowo-stawowe, dolegliwości żołądkowo-jelitowe (np. ból brzucha, mdłości, biegunka).
Co może powodować przewlekłe zmęczenie?
Przyczyny przewlekłego zmęczenia mogą być bardzo różne. Jednym z czynników prowadzących do przemęczenia i nadmiernej senności jest niezdrowa dieta skutkująca niedoborami składników odżywczych – takich jak magnez i żelazo, witaminy z grupy B (m.in. B6, B9 – kwas foliowy, B12), witamina C, witamina D. Ponadto przyczyny przewlekłego zmęczenia można upatrywać w problemach ze snem. Sen to czas, gdy organizm się regeneruje po ciężkim dniu, jeśli nie zapewni mu się odpowiedniej ilości snu (7-8 godzin), jego forma psychofizyczna będzie słaba. Przewlekłe zmęczenie może także wynikać z odwodnienia organizmu. Niedobór wody przyczynia się do tego, że wiele procesów nie przebiega tak efektywnie, jak powinno. Bardzo ważne jest więc picie odpowiedniej ilości płynów – minimum dwóch litrów dziennie.
Nie tylko źle zbilansowana dieta, odwodnienie i brak snu wpływają na to, że człowiek odczuwa ciągłe zmęczenie. Przyczyny przewlekłego zmęczenia mogą być związane z poważnymi stanami chorobowymi lub z niehigienicznym stylem życia. Znając podłoże problemów, można wprowadzić odpowiednie działania mające na celu poprawę kondycji organizmu. Co jeszcze może powodować przewlekłe zmęczenie organizmu?
1. Przewlekłe zmęczenie a stres
W obecnych czasach stres towarzyszy nam niemal cały czas. W jaki sposób wpływa on na to, że człowiek odczuwa przewlekłe zmęczenie? W nerwowych sytuacjach organizm wydziela duże ilości tzw. hormonu stresu, czyli kortyzolu. Nadmiar kortyzolu zaburza funkcjonowanie organizmu, co może się objawiać zmęczeniem i wyczerpaniem. Jak walczyć ze stresem? Dobre efekty przynosi wprowadzenie rutyny, np. kładzenie się i wstawanie o tej samej godzinie, a także stosowanie technik relaksacyjnych. Pomocne mogą być leki na uspokojenie i napary ziołowe.
2. Przewlekłe zmęczenie a używki
Filiżanka kawy to dla wielu osób najlepszy sposób na zmęczenie – w końcu zapewnia porcję energii. Jednak jej nadmiar działa odwrotnie – powoduje zmęczenie! Rozwiązaniem jest ograniczenie spożycia kofeiny – kawy, mocnej herbaty, innych napojów i produktów zawierających kofeinę, w tym leków i suplementów diety. Jako przyczyny przewlekłego zmęczenia wymienia się również nadmierne spożycie alkoholu. Alkohol obniża jakość snu, tym samym mimo przespanej nocy organizm nie jest wypoczęty i zregenerowany.
3. Przewlekłe zmęczenie a niedoczynność tarczycy
Na przewlekłe zmęczenie cierpią często osoby z niedoczynnością tarczycy, np. chorzy na Hashimoto. W przebiegu choroby Hashimoto, która jest schorzeniem autoimmunologicznym, organizm niszczy swoje komórki, prowadząc do uszkadzania tarczycy i zmniejszania produkcji hormonów tarczycy – tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3). Niedobór tych hormonów powoduje wahania nastroju, przewlekłe zmęczenie i senność, równocześnie u chorych obserwuje się m.in. pogorszenie wyglądu skóry, włosów i paznokci oraz zwiększenie masy ciała.
4. Przewlekłe zmęczenie a anemia
Anemia, czyli niedokrwistość, to choroba, do której prowadzić może m.in. niedobór żelaza, kwasu foliowego lub witaminy B12. Skutkuje ona tym, że w organizmie brakuje hemoglobiny, co powoduje niedostateczne dotlenienie tkanek i narządów. Objawem tego jest nie tylko zmęczenie i osłabienie, ale i problemy z koncentracją i skupieniem uwagi, bladość skóry, wypadanie włosów i kruchość paznokci, pękanie kącików ust i uczucie kołatania serca.
5. Przewlekłe zmęczenie a cukrzyca
Cukrzyca typu II to poważna choroba metaboliczna, w której przebiegu występuje wysokie stężenie glukozy we krwi, insulinooporność i upośledzenie wydzielania insuliny. Początkowo rozwija się ona bezobjawowo, z czasem zaczynają się pojawić charakterystyczne dolegliwości jak m.in. wzmożone pragnienie, częstsze oddawanie moczu, większa skłonność do infekcji układu moczowo-płciowego, przewlekłe zmęczenie, ogólne osłabienie i senność.
Przewlekłe zmęczenie i senność – kiedy należy udać się do lekarza?
Jak radzić sobie z długotrwale utrzymującym się zmęczeniem? Jeśli wypoczynek nie przynosi oczekiwanej poprawy, należy przyjrzeć się swoim nawykom i stanowi zdrowia. Pojawienie się dodatkowych objawów powinno skłonić do jak najszybszej konsultacji z lekarzem. Pierwszym krokiem w diagnostyce jest wykonanie prostych badań. Jeśli chodzi o przewlekłe zmęczenie badania należy zacząć od morfologii, oznaczenia poziomu witamin takich jak witamina D, witaminy z grupy B i minerałów jak żelazo, określenia stężenia glukozy we krwi oraz poziomów hormonów – TSH, T3, T4.
W przypadku gorszych wyników wskazujących na niedobory pomocne będą zmiany w sposobie odżywiania, wsparciem może być suplementacja. Z pomocą preparatów z apteki warto dostarczać do organizmu takich składników jak magnez (np. Magne B6), witamina D, witamina C, kwas foliowy. Dlaczego właśnie te składniki są ważne? Oprócz tego, że ich niedobory uznaje się za przyczyny przewlekłego zmęczenia, to mają one istotne znaczenie m.in. dla utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego i przyczyniają się do zmniejszania uczucia znużenia i zmęczenia.
Jeśli na podstawie wyników badań i obecnych objawów lekarz zdiagnozuje poważne schorzenie, trzeba koniecznie rozpocząć odpowiednie leczenie. Niedoczynność tarczycy wymaga stosowania syntetycznych odpowiedników hormonów, w przypadku niedokrwistości zalecane jest stosowanie preparatów żelaza. Osoby chore na cukrzycę muszą w dużym stopniu zmienić dotychczasowy styl życia, a także stosować leki obniżające poziom glukozy.
Na koniec warto też wspomnieć, że przewlekłe zmęczenie nie zawsze jest objawem choroby, samo w sobie może być chorobą – mowa tu o zespole chronicznego zmęczenia (CFS). Chory na to schorzenie odczuwa m.in. uporczywe zmęczenie i wyczerpanie, cierpi na zaburzenia koncentracji i pamięci oraz problemy ze snem, ma powiększone węzły chłonne szyi, jest apatyczny, zmaga się z brakiem apetytu oraz bólami mięśni i stawów, bólem gardła, niecharakterystycznym bólem głowy.
Diagnozę stawia się, gdy u chorego przewlekłe zmęczenie, które nie ustępuje po odpoczynku, utrzymuje się przynajmniej przez okres 6 miesięcy, a do tego stwierdza się występowanie minimum 4 z wyżej wymienionych objawów. Nie wiadomo dokładnie, co przyczynia się do rozwoju CFS, uważa się, że znaczenie może mieć np. dysfunkcja układu immunologicznego oraz zaburzenia osi podwzgórze-przesadka-nadnercza. Zespół chronicznego zmęczenia wymaga kompleksowego leczenia, łączącego psychoterapię (terapię poznawczo-behawioralną), leczenie farmakologiczne, techniki relaksacyjne i odpowiednio dobraną aktywność fizyczną.
Jesteś ciągle zmęczony? Nie ignoruj tego stanu! Przewlekłe zmęczenie samo nie przejdzie, aby poprawić kondycję organizmu, warto najpierw zadbać o zbilansowaną dietę dostarczającą odpowiednich ilości witamin i minerałów. Zaleca się wprowadzić do codziennej rutyny dawkę aktywności fizycznej, dużą uwagę trzeba również przykładać do odpoczynku i snu. Czas na relaks i wypoczynek powinien być priorytetem dla osób, które są przepracowane i narażone na długotrwały stres! Jeśli nic z tego nie pomaga, trzeba się zgłosić do lekarza.
