Pulsoksymetr - jak działa i kiedy jest potrzebny?

Bezsprzecznie najpopularniejszym urządzeniem medycznym ostatnich kilku tygodni jest pulsoksymetr. Ten powszechnie stosowany w szpitalach sprzęt swoją medialną karierę zrobił, gdy okazało się, że rekomendowany jest przez samego ministra zdrowia do monitorowania stanu zdrowia chorych na Covid-19 przebywających w domowej izolacji! Jak działa i kiedy jest potrzebny pulsoksymetr?

Jak działa pulsoksymetr?

Pulsoksymetr ma za zadanie mierzyć puls (częstotliwość pracy serca) oraz saturację. A czym właściwie jest ta saturacja? Jest to poziom wysycenia hemoglobiny krwi tętniczej tlenem. Pomiar saturacji krwi za pomocą pulsoksymetru jest bezinwazyjny i całkowicie bezbolesny. Urządzenie wykorzystuje odmienne właściwości optyczne hemoglobiny utlenowanej (oksyhemoglobina) i hemoglobiny odtlenowanej (hemoglobina zredukowana). Specjalny czujnik umieszczony w pulsoksymetrze emituje dwa rodzaje światła – podczerwone, które w większym stopniu pochłaniane jest przez utlenowaną hemoglobinę oraz czerwone, które absorbuje odtlenowana hemoglobina. Następnie urządzenie przetwarza pobrane dane i wyświetla wynik procentowy określający stopień nasycenia krwi tlenem (SpO2). Norma saturacji wynosi 95-98% dla osób zdrowych i 94-98% dla osób powyżej 70. roku życia. Podczas interpretacji wyniku należy także wziąć pod uwagę, czy badany pali papierosy, gdyż u nałogowych palaczy wartość saturacji jest zawsze obniżona. Należy pamiętać, że spadek saturacji do poziomu poniżej 90% wymaga konsultacji lekarskiej. Na rynku dostępne są różne rodzaje pulsoksymetrów, jednak najpopularniejszym i najbardziej praktycznym w użyciu domowym jest pulsoksymetr napalcowy. Przypomina on nieco większych rozmiarów klips do prania, który zakłada się na palec u ręki.

Pulsoksymetr – kiedy jest potrzebny?

W czasach przedcovidowych pulsoksymetry wykorzystywane były przede wszystkim w placówkach zdrowia, w karetkach i u sportowców wyczynowych. Pomiar saturacji jest kluczowym badaniem diagnostycznym u pacjentów z objawami niewydolności oddechowej, a także w przypadku ryzyka jej wystąpienia. Pulsoksymetr przydatny jest niemal przy wszystkich schorzeniach układu oddechowego, u pacjentów z chorobami serca, nadciśnieniem i cukrzycą. Standardowo wykorzystuje się go u pacjentów w ciężkim stanie, w trakcie zabiegów w znieczuleniu ogólnym oraz w okresie pooperacyjnym, a także u kobiet w ciąży, noworodków z niską masą urodzeniową i u wcześniaków. Monitorowanie saturacji jest również podstawą do zastosowania tlenoterapii. W medycynie sportowej pulsoksymetr pomaga ocenić wydolność organizmu u sportowców wyczynowych, a w szczególności u alpinistów i himalaistów. W dobie pandemii pulsoksymetr stał się elementem domowej opieki medycznej osób zakażonych koronawirusem, które przechodzą chorobę skąpoobjawowo lub bezobjawowo. Zgodnie z decyzją ministra zdrowia takie urządzenia chorzy mają otrzymywać za darmo, a wyniki swoich pomiarów przesyłać mają do centrum monitorowania. Tam wyniki będą analizowane, a w przypadku zagrożenia wzywany będzie transport do szpitala.

Jak wybrać pulsoksymetr?

Najlepszym wyborem jest pulsoksymetr napalcowy, który jest zarejestrowany jako wyrób medyczny. Tylko urządzenie medyczne z odpowiednimi certyfikatami (właściwie użytkowane!) będzie wskazywało wiarygodne wyniki, które mogą być wykorzystywane w samokontroli poziomu saturacji krwi. Kupiony za kilka złotych na aukcji internetowej pulsoksymetr może dawać nieprecyzyjne wyniki i zakłamywać faktyczny stan zdrowia pacjenta. Przed rozpoczęciem poszukiwań pulsoksymetru warto sprawdzić, czy posiadany smartfon lub opaska sportowa nie są wyposażone w taką funkcję. Choć nie będą to pomiary o dokładności urządzenia medycznego, u osób zdrowych będą całkowicie wystarczające i pozwolą zaoszczędzić trochę pieniędzy.

Pulsoksymetr: jak prawidłowo używać?

Samo badanie pulsoksymetrem jest bardzo proste i trwa zaledwie kilka sekund. Urządzenie należy założyć na palec i wcisnąć włącznik. Problem w tym, że wykonany na szybko pomiar może nie dać dokładnego i wiarygodnego wyniku. Bardzo dużo czynników może negatywnie wpłynąć na przebieg badania! Należy zacząć od tego, że palec musi być czysty, a paznokieć krótko obcięty i bez lakieru, hybrydy, tipsów, opatrunku oraz objawów grzybicy. Ważne jest, aby do pomiaru dłonie były ciepłe, w tym celu należy lekko je rozgrzać i równocześnie poprawić ukrwienie, ponadto badanie musi odbywać się w całkowitym bezruchu (zarówno zmarznięte kończyny, jak i ruch w trakcie pomiaru mogą zakłamywać wynik). Czego jeszcze nie należy robić przed badaniem? Nie należy pić kawy lub innych napojów z kofeiną, nie należy także wykonywać żadnych ćwiczeń fizycznych. Badanie saturacji zaleca się wykonywać przynajmniej 3-4 razy dziennie, częste pomiary pozwolą ustalić, jaki jest normalny poziom saturacji i będą odniesieniem do stwierdzenia spadku wysycenia hemoglobiny tlenem.

Monitorowanie saturacji krwi jako badanie diagnostyczne jest wartościowe i pozwala kontrolować stan zdrowia chorego, a także śledzić postępy w leczeniu. Czy warto mieć pulsoksymetr w domu? Z pewnością może być przydatny i to nie tylko w dolegliwościach związanych z Covid-19. Jednak osoby, które chcą kupić takie urządzenie, powinny wybrać solidnego producenta i wiarygodne źródło np. sklep medyczny lub aptekę. Tani pulsoksymetr „z bazarku” nie będzie miał właściwie żadnej wartości diagnostycznej.

Autor: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl