Różyczka - jakie są jej przyczyny, objawy i leczenie?

Różyczka to jedna z tych chorób wieku dziecięcego, która występuje także u osób dorosłych. Jest to choroba zakaźna wywoływana przez wirus różyczki. Charakterystycznymi objawami zakażenia są powiększone węzły chłonne i grudkowo-plamista wysypka. Jak leczyć różyczkę? Czy można się zaszczepić przeciwko tej chorobie?

Spis treści:

• Co to jest różyczka?
• Jakie są przyczyny różyczki?
• Jakie są objawy różyczki?
• Kto może zachorować na różyczkę?
• Jakie leczenie stosuje się przy różyczce?
• Jak uniknąć zachorowania na różyczkę?
• Jakie mogą wystąpić powikłania po różyczce?

Co to jest różyczka?

Różyczka jest chorobą zakaźną o podłożu wirusowym, zaliczaną do chorób wieku dziecięcego. Dodatkowo można powiedzieć, że to choroba sezonowa, gdyż najwięcej przypadków rozpoznaje się w okresie jesienno-zimowym. Najczęściej chorują na nią dzieci i młodzież w wieku od 5. do 15. roku życia (głównie dzieci w okresie przedszkolnym). Nie znaczy to jednak, że różyczka u dorosłych jest wykluczona, ale faktycznie występuje dość rzadko. Typowe jest to, że różyczka u dzieci przebiega łagodnie i bez powikłań, u młodzieży i dorosłych objawy mogą być bardziej uciążliwe, a ryzyko komplikacji nieco wyższe. Różyczka jest szczególnie groźna w okresie ciąży, zachorowanie w tym czasie może prowadzić m.in. do rozwoju u płodu zespołu różyczki wrodzonej.

Jakie są przyczyny różyczki?

Jeśli chodzi o przyczyny różyczki, to winowajca jest jeden, to wirus różyczki Rubella virus, który należy do rodziny Togaviridae. Wirus przenosi się drogą kropelkową oraz przez kontakt z wydzieliną z jamy nosowo-gardłowej chorego, a także z jego krwią, moczem i kałem. Okres inkubacji choroby wynosi około 14-21 dni, oznacza to, że dopiero po tym czasie od kontaktu z patogenem pojawiają się objawy różyczki. Różyczka to choroba zakaźna, chory zaraża już 7-10 dni przed pojawieniem się objawów, okres zakaźności utrzymuje się do około 7-15 dni po ustąpieniu wysypki. Trzeba jeszcze dodać, że wirus przenosi się również drogą łożyskową, płód może się zarazić od chorej mamy, dlatego też różyczka u kobiet w ciąży jest uznawana za tak niebezpieczną.

Jakie są objawy różyczki?

Okazuje się, że ponad połowa przypadków różyczki może mieć charakter bezobjawowy lub skąpoobjawowy. Jeśli choroba ma typowy przebieg, to pojawiające się u chorych objawy różyczki są bardzo charakterystyczne. Przede wszystkim zalicza się do nich różową wysypkę drobnoplamistą lub plamisto-grudkową oraz powiększone węzły chłonne za uszami i na potylicy. Ponadto może się pojawiać umiarkowana gorączka (do 39st. C) i zapalenie spojówek.

Wysypka przy różyczce nie pojawia się od razu, jej wystąpienie poprzedzają tzw. objawy zwiastunowe. Chory odczuwa ogólne pogorszenie samopoczucia, rozbicie, zmęczenie, ból głowy, objawy ze strony układu oddechowego, bóle mięśni i stan podgorączkowy, czasem też nudności i utratę apetytu. Następnie dochodzi do powiększenia i tkliwości węzłów chłonnych szyjnych, zausznych, karkowych i potylicznych, dzień później pojawiają się najbardziej charakterystyczne objawy różyczki, czyli zmiany skórne. Są one widoczne najpierw za uszami, na twarzy i szyi, zwykle po 24 godzinach rozprzestrzeniają się także na obszar tułowia i kończyn. Warto wspomnieć, że wysypka przy różyczce raczej nie swędzi. Zmiany skórne utrzymują się 2-3 dni, następnie bledną, a po 5 dniach nie ma już po nich śladów. Należy zwrócić uwagę, że bardzo często objawy różyczki u młodzieży i osób dorosłych są mylone ze zwykłym przeziębieniem, zwłaszcza gdy zakażenie przebiega bez wysypki.

Kto może zachorować na różyczkę?

Najczęściej na różyczkę chorują dzieci i młodzież od 5. do 15. roku życia. Niezwykle rzadko różyczka występuje u niemowląt do 6. miesiąca życia – jeśli ich matka była szczepiona lub przechorowała różyczkę w dzieciństwie, to dziecko w wieku płodowym otrzymuje od niej przeciwciała. Różyczka u dzieci przebiega w większości przypadków bardzo łagodnie lub bezobjawowo. Przez specjalistów nie jest uważana za groźną chorobę. Również różyczka u dorosłych raczej nie stanowi powodów do zmartwień, choć zawsze wymaga konsultacji z lekarzem.

Jeśli kobieta nie była zaszczepiona lub wcześniej nie chorowała, może zachorować na różyczkę, będąc w ciąży. Różyczka u ciężarnych jest bardzo niebezpieczna. Najcięższe powikłania występują, gdy do zakażenia wirusem różyczki dochodzi w pierwszym trymestrze ciąży. Ryzyko samoistnego poronienia lub rozwoju zespołu różyczki wrodzonej u dziecka jest niezwykle wysokie – jeśli do zakażenia doszło przed 11. tygodniem ciąży, wynosi ono 90%. Prawdopodobieństwo powikłań spada wraz z wiekiem ciąży, zakażenie po 22. tygodniu ciąży właściwie nie stanowi już zagrożenia dla dziecka. Co istotne, niemowlęta zakażone różyczką w życiu płodowym są zakaźne jeszcze przez rok, a nawet i dłużej.

Jakie leczenie stosuje się przy różyczce?

Lekarz przeprowadza rozpoznanie na podstawie badania fizykalnego i wywiadu. Leczenie różyczki jest ściśle objawowe. W większości przypadków stosuje się jedynie leki przeciwgorączkowe (np. Apap). Jeśli pojawia się kaszel lub ból gardła, można sięgnąć po leki łagodzące te dolegliwości. Dodatkowo wskazana jest izolacja chorego, aby uniknąć rozprzestrzeniania się zakażenia, a także wypoczynek i odpowiednie nawadnianie organizmu. Ze względu na fakt, że różyczka to choroba wirusowa nie podaje się antybiotyków!

Jak uniknąć zachorowania na różyczkę?

Sposobem na uniknięcie zachorowania na różyczkę jest szczepienie ochronne. Jest ono zawarte w kalendarzu szczepień obowiązkowych – jest to szczepionka skojarzona przeciw różyczce, odrze i śwince (MMR). Pierwszą dawkę podaje się dzieciom od 13. do 15. miesiąca życia, a drugą – w 6. roku życia. Szczepienie przeciwko różyczce zapewnia długotrwałą ochronę, przechorowanie różyczki gwarantuje natomiast odporność na całe życie. Osoby dorosłe, które nie były szczepione w dzieciństwie, mogą to nadrobić, szczególnie polecane jest to kobietom, które planują dziecko, przy czym szczepionkę powinny one przyjąć nie później niż na miesiąc przed zajściem w ciążę.

Jakie mogą wystąpić powikłania po różyczce?

Powikłania po różyczce są raczej rzadkie, należy do nich m.in. zapalenie nerwów lub mózgu, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie nerwu wzrokowego, plamica różyczkowa, różyczkowe zapalenie stawów (najczęściej drobnych stawów rąk), małopłytkowość. Są na nie narażone przede wszystkim osoby z obniżoną odpornością (np. chore na białaczkę, zakażone wirusem HIV, przyjmujące kortykosteroidy lub leki immunosupresyjne).

Najpoważniejsze następstwa ma zachorowanie na różyczkę w pierwszym trymestrze ciąży. Wirus przenika przez łożysko, może to doprowadzić do obumarcia wewnątrzmacicznego lub poronienia (dzieje się tak w przypadku zakażeń w pierwszych tygodniach ciąży) lub do rozwoju zespołu różyczki wrodzonej (dzieje się tak w przypadku zakażeń w pierwszym i drugim trymestrze). Objawy różyczki wrodzonej to m.in. niska masa urodzeniowa, objawy zespołu Gregga (tzw. triada Gregga, czyli wady serca i dużych naczyń, uszkodzenia narządu wzroku – m.in. retinopatia, zaćma i jaskra, zaburzenia słuchu lub głuchota), upośledzenie umysłowe, uszkodzenia mózgu, niedorozwój kończyn.

Różyczka jest łagodną chorobą zakaźną, którą leczy się objawowo. Mimo że choroba nie ma ciężkiego przebiegu i niezwykle rzadko powoduje trwałe powikłania, jest zaliczana do chorób niebezpiecznych dla kobiet w ciąży. Zakażenie we wczesnej ciąży może prowadzić do poronienia, a choroba matki w pierwszym i drugim trymestrze może się skończyć rozwojem ciężkich wad u dziecka. Aby tego uniknąć, zaleca się korzystać ze szczepień ochronnych!

Autor wpisu: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa. Redaktor bloga jestemmama.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.