Schodołazy - pomoc dla niepełnosprawnych

Poruszanie się na wózku inwalidzkim jest trudne, a w niektórych sytuacjach wręcz niemożliwe. W wielu miejscach nie ma zamontowanych na stałe urządzeń, które pozwalałyby takim osobom na pokonywanie schodów. Sytuację może jednak rozwiązać schodołaz. W jaki sposób działa to urządzenie? Jakie rodzaje schodołazów dostępne są na rynku?

Schodołazy – co to jest?

Schodołaz to sprzęt medyczny dla osób niepełnosprawnych i starszych, które są ograniczone ruchowo i poruszają się na wózku inwalidzkim. Dzięki wykorzystaniu najnowocześniejszych rozwiązań konstrukcyjnych i innowacyjnych technologii sprzęt ułatwia pokonywanie schodów i klatek schodowych za pomocą kółek, przekładni lub gąsienic, które zapewniają płynny ruch. Osoby o ograniczonej mobilności natrafiają w codziennym życiu na wiele przeszkód i barier, schodołaz pomaga wyeliminować przynajmniej jedną z nich. Należy jednak pamiętać, że nie jest to typ urządzenia, który całkowicie uniezależnia osobę na wózku od pomocy innych. Obsługa schodołaza wymaga asysty drugiej osoby, która kieruje panelem sterowania oraz zabezpiecza zejście i wejście po schodach.

Schodołaz cechuje się wysoką użytecznością i niezwykłą funkcjonalnością, można go wykorzystywać w budynkach mieszkalnych i budynkach użyteczności publicznej – wszędzie tam, gdzie nie ma zainstalowanych stałych rozwiązań umożliwiających pokonywanie barier architektonicznych. Na rynku dostępne są schodołazy ręczne, elektryczne, takie, do których montuje się wózek inwalidzki oraz takie, które wyposażone są w siedzisko lub fotel, regulowane podłokietniki i zagłówek. W zależności od modelu urządzenie ma udźwig do około 120-160kg (choć są i takie o udźwigu do 200kg). Schodołazy to urządzenia mobilne – nie trzeba ich montować na stałe i można je bezproblemowo transportować (ważą do 60kg – wykonane są z lekkich, trwałych materiałów). Akumulatory znajdujące się w elektrycznych modelach są bardzo pojemne, w dodatku można je ładować ze zwykłego gniazdka.

Czy schodołazy są bezpieczne?

Schodołazy są projektowane w taki sposób, aby były bezpieczne zarówno dla osoby transportowanej, jak i dla operatora. Są one wyposażone w uchwyty i pasy mocujące, które utrzymują pasażera i wózek w odpowiedniej pozycji, a także w systemy blokad i hamulców. W elektrycznych modelach pomocne są rozbudowane panele sterujące z całym zestawem wskaźników (np. prędkości, kąta nachylenia schodów, stopnia naładowania baterii). Mimo licznych udogodnień najważniejsza w użytkowaniu schodołazów jest współpraca i zaufanie między osobą transportowaną a operatorem.

Rodzaje schodołazów

Na rynku można wybierać spośród dwóch rodzajów urządzeń. Dostępne są schodołazy gąsienicowe i schodołazy kroczące. Czym się różnią? Jakie są ich zalety i wady?

Schodołazy kroczące

Ten rodzaj schodołaza pozwala na pokonywanie stopni metodą pojedynczych „kroków”, które umożliwia specjalny zestaw ruchomych kółek. Schodołazy kroczące świetnie sprawdzają się na wąskich, stromych i krętych schodach. Urządzenie wyposażone jest w siedzisko, na którym siada osoba transportowana. Do obsługi wymagana jest obecność przynajmniej jednej dodatkowej osoby. Schodołazy kroczące występują w wersji ręcznej i elektrycznej napędzanej akumulatorem.

Elektryczne modele są zdecydowanie wygodniejszym rozwiązaniem zarówno dla osoby niepełnosprawnej, jak i dla opiekuna. Operator zabezpiecza transport i kontroluje panel sterujący, jednak za cały „spacer” po schodach są odpowiedzialne podpory i kółka napędzane silnikiem, które podnoszą urządzenie i przenoszą środek ciężkości na kolejne stopnie. Takie schodołazy poruszają się płynnie w tempie około 5m na minutę, a bateria na jednym ładowaniu pozwala na pokonanie kilkuset stopni.

Schodołazy kroczące o ręcznym napędzie to urządzenia proste o niewielkim rozmiarze i raczej ograniczonym udźwigu (do 90kg). Wyglądem przypominają zwykły wózek inwalidzki, który można składać i bez problemu zmieścić w bagażniku. Ograniczeniem takiego modelu jest to, że wymaga asysty aż dwóch osób – potrzebna jest asekuracja zarówno z przodu, jak i z tyłu. Osoba transportowana sadzana jest na siedzisku i zabezpieczana pasami, za zejście lub wejście po schodach odpowiada system kółek, jednak duży wysiłek leży tu po stronie operatora, musi więc być sprawny i silny. Najprostszą wersją schodołaza kroczącego ręcznego jest krzesło ewakuacyjne.

Schodołazy gąsienicowe

Schodołazy gąsienicowe zamiast kółek wyposażone są w mechanizm gąsienicowy w kształcie platformy, który napędzany jest elektrycznie zasilanym akumulatorem. Nie wymagają one użycia siły, jednak obecność osoby do obsługi panelu jest potrzebna. Trzeba zwrócić uwagę, że ten typ schodołaza sprawdzi się tylko na schodach o kącie nachylenia nie większym niż 35 stopni. Dodatkowo klatka schodowa musi być odpowiednio duża, aby można było swobodnie nim manewrować. W przypadku tego rodzaju schodołazów wózek inwalidzki mocuje się do platformy i zabezpiecza pasami, urządzenie zapewnia wygodny i płynny ruch w górę lub w dół. Schodołazy gąsienicowe łatwo transportować i przechowywać, dzięki pojemnej baterii pozwalają na pokonanie 30-50 pięter (w zależności od modelu).

Schodołazy umożliwiają osobom poruszającym się na wózkach inwalidzkich pokonywanie schodów. Urządzenia te mają zarówno zalety, jak i wady. Z pewnością są najtańszym rozwiązaniem pozwalającym pokonywać bariery architektoniczne (kosztują około 10-20tys), są mobilne, więc nie trzeba montować ich na stałe. Warto przy okazji dodać, że możliwe jest uzyskanie dofinansowania na zakup schodołaza (nawet 80%), wniosek należy złożyć w oddziale MOPS-u lub PCPR-u. Wadą jest to, że osoba niepełnosprawna lub starsza nie jest w stanie samodzielnie obsługiwać większości modeli schodołazów (konieczna jest też pomoc przy przejściu z wózka na fotel lub pomoc przy zainstalowaniu wózka). Ponadto ograniczeniem może być stromość schodów lub mała klatka schodowa, a także to, że schodołazy nie są kompatybilne ze wszystkimi modelami wózków inwalidzkich.