Stłuszczenie wątroby – przyczyny, objawy, leczenie, dieta

Czym jest stłuszczenie wątroby? Jest to schorzenie, w przebiegu którego dochodzi do gromadzenia się tłuszczu w komórkach wątrobowych. Wśród głównych przyczyn stłuszczenia wątroby wymienia się długotrwałe nadużywanie alkoholu, otyłość i insulinooporność. W jaki sposób leczy się stłuszczenie wątroby? Czy ta choroba wymaga specjalnej diety?

Spis treści:

• Co to jest stłuszczenie wątroby?
• Jakie są przyczyny stłuszczenia wątroby?
• Jak objawia się stłuszczenie wątroby?
• Jak leczyć stłuszczenie wątroby?
• Jaka dieta będzie najlepsza przy stłuszczeniu wątroby?

Co to jest stłuszczenie wątroby?

O stłuszczeniu wątroby mówi się, gdy w komórkach wątroby (hepatocytach) odkładają się cząsteczki tłuszczu. Nadmierna ilość tłuszczów w wątrobie ma bezpośredni związek z nagromadzeniem się we krwi trójglicerydów. Z czasem stan wątroby ulega pogorszeniu, rozwija się przewlekłe zapalenie, czego konsekwencją jest stopniowe włóknienie wątroby, które może prowadzić do jej marskości, a następnie do jej niewydolności. Skutkiem stłuszczenia wątroby może być również rak wątrobowokomórkowy. Proces stłuszczania wątroby przebiega zwykle powoli i w początkowych stadiach jest całkowicie odwracalny, jeśli jednak nie zostaną podjęte odpowiednie kroki, konsekwencje mogą być bardzo poważne, obecnie stłuszczenie wątroby jest jedną z najczęstszych przyczyn przeszczepów tego organu!

Jakie są przyczyny stłuszczenia wątroby?

Ze względu na przyczyny wymienia się alkoholowe stłuszczenie wątroby i niealkoholowe stłuszczenie wątroby. Przez lata stłuszczenie wątroby uważane było za chorobę alkoholików, obecnie wiadomo jednak, że może do niego dojść także u osób, które piją sporadycznie lub nie piją w ogóle! Niemniej jednak regularne spożywanie alkoholu pozostaje główną przyczyną stłuszczonej wątroby i skazany jest na nią właściwie każdy, kto spożywa dziennie więcej niż 60g czystego etanolu (np. 200ml wódki). Dodatkowymi czynnikami ryzyka wpływającymi na rozwój alkoholowego stłuszczenia wątroby są m.in. predyspozycje genetyczne oraz zła dieta. Jeśli osoby, u których występuje alkoholowe stłuszczenie wątroby, nie skończą z nałogiem, dojdzie u nich do rozwoju alkoholowego zapalenia wątroby, które doprowadzi ostatecznie do marskości alkoholowej.

Niealkoholowe stłuszczenie wątroby ma bardzo zróżnicowaną etiologię. Najczęściej przyczyną jest występowanie zaburzeń i chorób określanych mianem zespołu metabolicznego, jak m.in. otyłość brzuszna, insulinooporność, nadciśnienie tętnicze, wysoki poziom trójglicerydów we krwi, hipercholesterolemia. Lista czynników, które powodują stłuszczenie wątroby, jest długa, zalicza się do niej: wysokokaloryczną dietę bogatą w węglowodany (przede wszystkim we fruktozę i syrop glukozowo-fruktozowy) i tłuszcze nasycone, żywność wysokoprzetworzoną oraz fast-foody, brak aktywności i siedzący tryb życia, czynniki genetyczne, wrodzone choroby metaboliczne, niedożywienie, nadużywanie niektórych leków, wirusowe zapalenie wątroby, zaburzenia hormonalne. Stłuszczona wątroba bardzo często występuje u osób chorych na cukrzycę typu II, choroby autoimmunologiczne (w tym na celiakię oraz nieswoiste choroby zapalne jelit – chorobę Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego), choroby trzustki i tarczycy. Trzeba też wiedzieć, że ciąża również uznawana jest za czynnik ryzyka. Ostre stłuszczenie wątroby ciężarnych występuje w trzecim trymestrze ciąży lub zaraz po porodzie i ma bardzo gwałtowny przebieg. Na szczęście diagnozowane jest rzadko.

Jak objawia się stłuszczenie wątroby?

Jakie objawy daje stłuszczona wątroba? Początkowo, gdy zmianom nie towarzyszy stan zapalny, nie pojawiają się żadne objawy. Zresztą nawet pojawiające się dolegliwości nie są na tyle specyficzne, aby skierować uwagę na wątrobę. Może wystąpić ogólne zmęczenie i osłabienie organizmu, pogorszenie samopoczucia, zaburzenia snu, problemy z koncentracją, brak apetytu, uczucie sytości po niewielkim posiłku. Ponadto odczuwany może być dyskomfort w nadbrzuszu, ból w prawym podżebrzu, wzdęcia, nudności, wymioty. Stłuszczona wątroba może być powiększona i da się ją wyczuć przy dotyku.

Jak leczyć stłuszczenie wątroby?

Do rozpoznania stłuszczonej wątroby służy badanie palpacyjne, wywiad lekarski oraz prosty test, jakim jest USG jamy brzusznej (badanie pokazuje powiększenie wątroby oraz jej zwiększoną echogeniczność – w obrazie USG wątroba jest wyraźnie jaśniejsza). Dodatkowo wykonuje się morfologię krwi, próby wątrobowe (AST, ALT, ALP, BIL, GGTP), lipidogram oraz oznacza się poziom glukozy we krwi. W niektórych przypadkach (m.in. u osób ze zwiększonym ryzykiem rozwoju marskości lub nowotworu wątroby) wskazana jest biopsja wątroby z pobraniem fragmentu do badań histopatologicznych.

Dobrą informacją jest to, że stłuszczenie wątroby, dopóki zmiany nie są zaawansowane, jest stanem odwracalnym. Jeśli mowa o alkoholowym stłuszczeniu wątroby, podstawą leczenia jest całkowite odstawienie alkoholu oraz wprowadzenie odpowiednio zbilansowanej diety ubogiej w tłuszcz. Zwykle już po trzech miesiącach abstynencji, stan wątroby ulega znaczącej poprawie! Niealkoholowe stłuszczenie wątroby wymaga zarówno leczenia wątroby, jak i choroby, która doprowadziła do jej stłuszczenia. Kluczowe znaczenie ma zmiana diety i stylu życia, szczególnie ważne jest rozpoczęcie codziennej aktywności fizycznej. Bez tego nie da się „uzdrowić” wątroby. W przypadku osób z nadwagą i otyłością konieczna jest redukcja masy ciała.

Leczenie farmakologiczne lekarz zleca tylko w ciężkich przypadkach, często jednak proponuje naturalne leki na stłuszczenie wątroby oraz suplementację. Istotne dla procesu zdrowienia mogą być dostępne bez recepty preparaty, które wspierają regenerację i ochronę wątroby bazujące na fosfolipidach, np. Essentiale Max, ostropeście plamistym, np. Sylimarol lub wyciągach ziołowych, np. Raphacholin C. Pomocna będzie także dobrze dobrana suplementacja mająca na celu uzupełnienie ewentualnych niedoborów witamin – A, D, E, z grupy B oraz mikro- i makroelementów.

Jaka dieta będzie najlepsza przy stłuszczeniu wątroby?

Nie można mieć złudzeń, jeśli zostanie zdiagnozowane stłuszczenie wątroby, trzeba dokonać rewolucji żywieniowej oraz zmienić dotychczasowy styl życia. Na temat modyfikacji diety najlepiej porozmawiać ze swoim lekarzem i z dietetykiem. Wiele zależy bowiem od stopnia uszkodzenia wątroby oraz stanu odżywienia chorego. W bardzo ogólnym zarysie dieta na stłuszczenie wątroby powinna być lekkostrawna, wysokobiałkowa i niskotłuszczowa. U osób o prawidłowej masie ciała nie jest wymagane ograniczenie podaży kalorii, natomiast jest to niezbędne u osób otyłych. Zaleca się jeść 5 małych posiłków w ciągu dnia, preferowane są dania gotowane, przygotowywane na parze i pieczone. Wielu lekarzy rekomenduje dla osób ze stłuszczoną wątrobą dietę śródziemnomorską, która jest bogata w antyoksydanty i zdrowe kwasy tłuszczowe, czyli składniki o właściwościach przeciwutleniających, przeciwzapalnych i hepatoprotekcyjnych.

Dieta na stłuszczenie wątroby to dieta wymagająca eliminacji wielu produktów lub znacznego ograniczenia ich spożycia. Przede wszystkim trzeba zamienić nasycone tłuszcze zwierzęce na nienasycone tłuszcze roślinne i ryby, a węglowodany proste na złożone (np. kasze, produkty pełnoziarniste)! Wykluczyć należy pokarmy ciężkostrawne, smażone, żywność wysokoprzetworzoną, fast foody, słodycze i produkty cukiernicze oraz używki. Niewskazane są produkty wzdymające – cebula, czosnek, warzywa kapustne, czereśnie, gruszki i śliwki, wszelkiego rodzaju napoje gazowane. Bardzo ważne jest to, aby w diecie znalazły się produkty bogate w cynk, selen, witaminy z grupy B oraz witaminy A, C, E i K (w przypadku, gdy podaż z diety jest niewystarczająca, należy się posiłkować suplementami diety).

Stłuszczona wątroba może wrócić do formy pod warunkiem, że pacjent będzie przestrzegał zaleceń lekarza. Trzeba pamiętać, że wszystkie wprowadzone zmiany w stylu życia i modyfikacje w sposobie żywienia muszą być długofalowe, nie można wracać do starych nawyków. Wątroba jest niezwykle ważnym narządem, o który trzeba dbać cały czas.

Autor wpisu: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa. Redaktor bloga jestemmama.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.