Szkodliwość palenia e-papierosów: mit czy rzeczywistość?

Spis treści

1. Wprowadzenie
2. Czym są e-papierosy?
3. Szkodliwość e-papierosów w świetle badań
4. Zawartość związków rakotwórczych w dymie tytoniowym i w aerozolu generowanym w e-papieros
5. Potencjalne zagrożenia zdrowotne
6. Podsumowanie

W Polsce uzależnienie od nikotyny jest powszechnym problemem, który dotyka wielu ludzi. W odpowiedzi na ten problem część palaczy decyduje się na korzystanie z e-papierosów jako alternatywy dla tradycyjnych papierosów. Chociaż e-papierosy nie wytwarzają dymu, ich użycie również ma swoje konsekwencje zdrowotne.

Czym są e-papierosy?

Papierosy elektroniczne, znane również jako Elektroniczne Systemy Dostarczające Nikotynę (ESDN), zyskały zainteresowanie jako potencjalne narzędzie w walce z nałogiem palenia. Część środowiska przeciwników palenia postrzega je jako alternatywę dla tradycyjnych wyrobów tytoniowych, mającą pomóc osobom uzależnionym od nikotyny.

E-papieros różni się od tradycyjnego papierosa przede wszystkim brakiem procesu spalania tytoniu, który generuje szkodliwe substancje chemiczne, w tym wiele rakotwórczych związków. Zamiast tego, e-papieros wytwarza aerozol poprzez podgrzewanie roztworu glikolu propylenowego lub gliceryny, które mogą zawierać nikotynę oraz substancje aromatyzujące. Ilość związków inhalowanych przez użytkowników e-papierosów jest znacznie mniejsza niż w przypadku palaczy tradycyjnych papierosów.

Szeroko zakrojone badania pokazują, że w aerozolu generowanym przez e-papierosy brakuje wielu substancji rakotwórczych, takich jak benzo(a)piren, obecnych w dymie tytoniowym. Warto zaznaczyć, że podstawowe składniki e-papierosów, takie jak glikol propylenowy i gliceryna, są powszechnie stosowane w różnych branżach i nie wykazują toksyczności, a nikotyna, substancja uzależniająca, ma ograniczone stężenie do 20 mg/ml zgodnie z regulacjami z 2014 roku.

Jednakże badania dowodzą, że e-liquidy mogą zawierać różne chemikalia, które pojawiają się w wyniku podgrzewania lub użycia mniej czystych składników. Przeprowadzone w Niemczech badania, na które powołuje się Główny Inspektorat Sanitarny, wykazały obecność wielu związków chemicznych w e-liquidach, w tym rakotwórczego formaldehydu.

Szkodliwość e-papierosów w świetle badań

Naukowcy zgodnie wskazują, że chociaż szkodliwość e-papierosów może być znacznie mniejsza niż w przypadku tradycyjnych papierosów, nie jest ona zerowa. E-papierosy mogą powodować uszkodzenia płuc i prowadzić do chorób serca, mimo że nie emitują wielu szkodliwych substancji obecnych w dymie tytoniowym. Badania przeprowadzone przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego potwierdzają, że inhalacja substancji chemicznych zawartych w płynach do e-papierosów, takich jak glikol propylenowy czy gliceryna roślinna, może prowadzić do podrażnienia dróg oddechowych oraz reakcji alergicznych.

Co więcej, e-papierosy mogą emitować inne toksyczne substancje, takie jak metale ciężkie, które uwalniane są z grzałek. Te substancje mają potencjalnie poważne konsekwencje dla zdrowia, zwłaszcza w przypadkach długotrwałego używania.

Warto również zauważyć, że e-papierosy są szczególnie popularne wśród młodzieży, co budzi dodatkowe obawy. Eksperci i najnowsze badania ostrzegają, że narażenie na nikotynę w młodym wieku może prowadzić do uzależnienia oraz zwiększać ryzyko sięgnięcia po tradycyjne papierosy w przyszłości. W związku z tym wiele instytucji prozdrowotnych na całym świecie wzywa do bardziej rygorystycznych regulacji dotyczących e-papierosów, aby zminimalizować ich wpływ na zdrowie publiczne.

Zawartość związków rakotwórczych w dymie tytoniowym i w aerozolu generowanym w e-papieros

W dymie tytoniowym i aerozolu z e-papierosów występuje znacząca różnica w ilości inhalowanych związków chemicznych, co wpływa na ocenę ich szkodliwości. W dymie tytoniowym znajduje się około 6 tysięcy różnych substancji, w aerozolu generowanym przez e-papierosy jest ich tylko kilkanaście. Dla osób uzależnionych od nikotyny, przejście na e-papierosy wiąże się z wyraźnym zmniejszeniem liczby wdychanych związków rakotwórczych w porównaniu do tych obecnych w dymie tytoniowym.

W dymie tytoniowym znajduje się 9 substancji uznawanych za kancerogenne klasy 1, mających udowodnione działanie rakotwórcze na ludzi, a także 9 substancji prawdopodobnie rakotwórczych (klasa 2A) oraz 34, które mogą być rakotwórcze (klasa 2B). Łącznie daje to 52 różne związki o potencjale rakotwórczym. Natomiast w aerozolu z e-papierosów wykryto jedynie dwa kancerogeny z listy IARC: formaldehyd (klasa 1) i acetaldehyd (klasa 2B). Oba te związki powstają w wyniku chemicznych reakcji płynów e-papierosów zawierających nikotynę, takie jak gliceryna i glikol propylenowy.

Ilość silnie rakotwórczych nitrozoamin w aerozolu e-papierosów jest 450 razy mniejsza niż w dymie tytoniowym, a stężenie formaldehydu jest 9 razy mniejsze. Warto zwrócić uwagę, że formaldehyd stał się tematem medialnym na początku 2015 roku, szczególnie po opublikowaniu badań na jego temat.

Potencjalne korzyści i ryzyka

Nie można jednoznacznie negować, że E-papierosy mogą być pomocne dla niektórych osób w rzuceniu palenia. Z raportu opublikowanego na stronie Głównego Inspektoratu Sanitarnego wynika, że niektóre osoby znalazły w e-papierosach narzędzie do ograniczenia swojego uzależnienia od nikotyny. Mimo to, szkodliwość e-papierosów nie powinna być bagatelizowana, a osoby rozważające ich użycie powinny być świadome potencjalnego ryzyka, które może się z tym wiązać.

Możliwe choroby związane z paleniem e-papierosów:

• Uszkodzenia płuc
• Zwiększone ryzyko chorób serca
• Uzależnienie od nikotyny
• Podrażnienie dróg oddechowych
  

Podsumowując, wnioski płynące z badań naukowych na temat e-papierosów są mieszane. Choć mogą być one mniej szkodliwe niż tradycyjne papierosy, nie oznacza to, że są całkowicie bezpieczne. Świadomość potencjalnej szkodliwości e-papierosów jest konieczne, zwłaszcza dla tych, którzy próbują rzucić palenie lub zastanawiają się nad przejściem na e-papierosy jako alternatywę dla tradycyjnych papierosów.

Bibliografia

1. Sobczak, A. (2016). Raport o szkodliwości e-papierosów. Opole: Okręgowa Izba Lekarska w Opolu. https://oipip.opole.pl/wp-content/uploads/2016/04/aktualnosci_raport_2016_prof_andrzej_sobczak.pdf
2. Główny Inspektorat Sanitarny. (2021). Jak e-papierosy wpływają na zdrowie? https://www.gov.pl/web/psse-szczecin/jak-e-papierosy-wplywaja-na-zdrowie2
3. Talhout R, Schulz T, Florek E, van Benthem J, Wester P, Opperhuizen A. Hazardous compounds in tobacco smoke. Int J Environ Res Public Health. 2011;8(2):613-28 
4. Goniewicz ML, Knysak J, Gawron M, Kośmider L, Sobczak A, Kurek J, Prokopowicz A, Jablonska-Czapla M, Rosik-Dulewska C, Havel C, Jacob P 3rd, Benowitz N. Levels of selected carcinogens and toxicants in vapour from electronics cigarettes. Tob Control. 2014;23(2):133-9