Test na koronawirusa. Rodzaje testów i sposób ich wykonywania.

Od początku trwania pandemii jednym z głównych tematów są testy na Covid-19. Test na koronawirusa można kupić niemal wszędzie w dodatku w kilku rodzajach. Stąd pytanie, który test wybrać? Lepszy będzie test RT-PCR, test antygenowy czy test na przeciwciała? Który z nich pozwoli określić, czy zakażenie jest aktywne, a który – czy przeszliśmy chorobę bezobjawowo?

Rodzaje testów na Covid-19

Najważniejszym kryterium podziału dostępnych na rynku testów na koronawirusa jest kwestia tego, czy ma on wykryć aktywne zakażenie, czy tylko potwierdzić przebytą chorobę. I tak do określania obecności wirusa SARS-CoV-2 w organizmie, czyli aktywnego zakażenia służy test RT-PCR (wykrywa materiał genetyczny koronawirusa) oraz test antygenowy (wykrywa antygeny wirusa). Natomiast test na przeciwciała (IgG, IgM, IgG/IgM) pozwala uzyskać informację, czy dana osoba przeszła już Covid-19 i czy nabyła odporność.

• test na koronawirusa – test genetyczny (molekularny) RT-PCR. Jest to podstawowy test na koronawirusa, jako jedyny rekomendowany przez Światową Organizację Zdrowia, cechuje się najwyższą czułością i wiarygodnością (skuteczność na poziomie 99%). Do przeprowadzenia badania konieczny jest wymaz z nosogardzieli. Wymazy pobierane są w specjalnych punktach wymazowych, po czym próbka wysyłana jest do laboratorium – na wynik czeka się około 2 dni. Ten test na Covid-19 wykrywa materiał genetyczny (RNA) koronawirusa, co pozwala rozpoznać bieżące zakażenie SARS-CoV-2. Dodatni wynik wymaga poddania się izolacji, gdyż aktywna infekcja oznacza, że chory zakaża. Dla kogo genetyczny test na koronawirusa? Jest on zalecany przede wszystkim osobom, które zdradzają objawy charakterystyczne dla Covid-19, miały kontakt z osobą chorą lub chcą sprawdzić, czy nie przechodzą zakażenia bezobjawowo. Kiedy wykonywać test RT-PCR? Najwyższą skuteczność test wykazuje jeden dzień po pojawieniu się objawów lub 7-9 dni od potencjalnej ekspozycji na patogen.
• test na koronawirusa – test antygenowy. Obecnie drugi obok testu RT-PCR test na koronawirusa rekomendowany przez GIS do wczesnego rozpoznawania Covid-19. Test antygenowy jest immunologicznym testem chromatograficznym o skuteczności na poziomie 90%, który jest stosowany jako szybki test przesiewowy dla osób, u których występują objawy koronawirusa. Podobnie jak przy testach genetycznych materiał do badań stanowi wymaz z nosogardzieli, z tą różnicą, że próbki nie wysyła się do laboratorium, wynik odczytywany jest na miejscu po około 5-8 minutach (taki test można wykonać samodzielnie w domu). Antygenowy test na Covid-19 nie wykrywa RNA patogenu, a stężenie antygenów wirusa (białkowe cząsteczki zakaźne). Dla kogo test antygenowy? Test rekomendowany dla osób, u których obserwowane są objawy charakterystyczne dla zakażenia SARS-CoV-2 (dodatni wynik oznacza konieczność izolacji). W przypadku bezobjawowego przebiegu choroby test antygenowy wykazuje niższą skuteczność (zaleca się jego wynik potwierdzić testem RT-PCR). Kiedy wykonywać test antygenowy? Najlepiej do 5-7 dni od wystąpienia objawów, wówczas ich skuteczność jest najwyższa.
• test na koronawirusa – test na przeciwciała anty-SARS-CoV-2 (immunochemiczny zautomatyzowany). Nie jest to test na koronawirusa, który stanowi podstawę do rozpoznania infekcji, pozwala on wskazać przebyte zakażenie (ewentualnie jego późną fazę) oraz określić, czy organizm nabył odporność (także w wyniku zaszczepienia). Test na przeciwciała wykonuje się z próbki krwi żylnej, którą wysyła się do laboratorium (na wynik czeka się zwykle dwa dni). Można go przeprowadzić metodą jakościową, półilościową lub ilościową. Metoda jakościowa wykrywa wyłącznie obecność we krwi przeciwciał anty-SARS-CoV-2, jednak nie określa ich klasy. Metody półilościowa i ilościowa pozwalają natomiast określić klasę przeciwciał i ich stężenie we krwi. Przeciwciała klasy IgG wskazują, że badany przeszedł już Covid-19 w przeszłości, natomiast przeciwciała klasy IgM wskazują, że zakażenie może być nadal aktywne. Dla kogo test na przeciwciała? Dla osób, które chcą sprawdzić, czy przebyły już zakażenie, a także czy nabyły odporność. Nie ma sensu wykonywać testu na przeciwciała u osób, które nadal zdradzają symptomy zakażenia! Pozytywny wynik testu na przeciwciała jest wskazaniem do wykonania testu RT-PCR w celu potwierdzenia, czy infekcja jest nadal aktywna. Warto wiedzieć, że negatywny wynik testu na przeciwciała wcale nie wyklucza infekcji, może jedynie świadczyć o tym, że organizm jeszcze nie zdążył wyprodukować przeciwciał. Kiedy wykonywać test na przeciwciała? Najlepiej 2-3 tygodnie od wystąpienia objawów zakażenia (ewentualnie w drugim tygodniu po otrzymaniu drugiej dawki szczepionki).
• test na koronawirusa – szybki, jakościowy test immunochromatograficzny na przeciwciała (płytkowy/kasetkowy). Jest to test na koronawirusa, który można obecnie kupić w każdej aptece, a nawet dyskoncie spożywczym. Materiałem potrzebnym do badania jest próbka krwi z palca. Procedura testu jest bardzo prosta, każdy może go wykonać w domu w zaledwie kilkanaście minut. Test wykrywa przeciwciała przeciwko koronawirusowi (IgG, IgM), czyli pozwala określić, czy w przeszłości badany przeszedł Covid-19. W odróżnieniu od testów na przeciwciała, które wykonywane są w laboratorium, szybkie testy płytkowe mają zdecydowanie niższą skuteczność (zaleca się wynik skonsultować z lekarzem i potwierdzić testem o wyższej wiarygodności).

Test na koronawirusa: jak się przygotować?

W przypadku testów serologicznych nie ma znaczenia pora, kiedy zostanie pobrana krew, poza tym do badania nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Inaczej jest w przypadku wymazów. Aby uzyskać jak najlepszą próbkę, należy przestrzegać kilku zasad. Na wymaz zaleca się przyjść na czczo lub trzy godziny po zjedzeniu ostatniego posiłku. Nie należy także: myć zębów, żuć gumy, stosować płynów do płukania ust i tabletek do ssania, palić papierosów, wydmuchiwać nosa. Osoby, które noszą protezę zębową, powinny przed wymazem ją wyjąć. Co jeszcze jest ważne? Na badanie trzeba przyjść z dokumentem tożsamości!

Rodzaje testów na koronawirusa: podsumowanie

Na test na koronawirusa skierować może m.in. lekarz POZ, wówczas to automatycznie nakładana jest kwarantanna, która rozpoczyna się w kolejnym dniu po wystawieniu skierowania – negatywny wynik testu znosi kwarantannę od dnia następnego po jego otrzymaniu. Osoby, które chcą na własną rękę wykonać test na koronawirus, muszą pamiętać o różnicach między poszczególnymi testami. Przede wszystkim tylko test RT-PCR i test antygenowy zgodnie z wytycznymi GIS są podstawą do potwierdzenia aktywnego zakażenia SARS-CoV-2, a ich pozytywny wynik oznacza automatyczną izolację. Test na koronawirusa wykonywany na własną rękę wiąże się z opłatą: test RT-PCR to koszt rzędu 400-500zł, test antygenowy – około 150zł, a test na przeciwciała IgG/IgM (laboratorium) – około 200zł. Dostępne w aptekach i dyskontach spożywczych szybkie testy na przeciwciała (np. Primacovid) kosztują około 50zł.

Testy na koronawirusa to w obecnych czasach konieczność. Do dyspozycji lekarzy i pacjentów są trzy rodzaje testów – genetyczne, antygenowe i serologiczne. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie rodzaje testów na koronawirusa pozwalają wykryć aktywną infekcję. Służą do tego testy antygenowe i RT-PCR. Testy na przeciwciała (w tym dostępne w aptekach szybkie testy kasetkowe) pozwalają jedynie określić, czy badany przeszedł już Covid-19.