Trądzik dorosłych i cera dojrzała

Lata młodzieńcze spędziłaś, zmagając się ze szpetnymi zmianami trądzikowymi rozsianymi na całej twarzy. Liczyłaś, że z czasem Twoja skóra się uspokoi i przestanie straszyć, jednak z upływem lat cera się nie poprawiała, a na twarzy do pryszczy dołączyły zmarszczki! Nie jesteś sama! Ponad 60% kobiet po 25. roku życia zmaga się z trądzikiem wieku dorosłego. Oprócz miażdżących statystyk poraża również fakt, że trądzik wieku dorosłego to schorzenie przewlekłe, które wymaga solidnie zaplanowanego schematu pielęgnacyjnego oraz opieki dermatologicznej, a nierzadko również endokrynologicznej! 

Trądzik dorosłych: przyczyny 

Trądzik wieku dorosłego zwany również acne tarda to schorzenie pojawiające się około 25. roku życia (w przypadku osób, które wcześniej nie miały poważnych problemów ze zmianami trądzikowymi) lub jest po prostu następstwem trądziku młodzieńczego. Na wstępie napisałam, że trądzik dotyka sporej grupy kobiet, jednak również wielu mężczyzn zmaga się z tą przypadłością. Charakterystyczną cechą acne tarda jest jego specyficzne umiejscowienie. Zmiany trądzikowe (w postaci bolesnych, twardych podskórnych grudek i krost) obejmują bowiem dolne partie twarzy, głównie linię żuchwy, a także boki twarzy, szyję i miejsca za uszami, często również pojawiają się na plecach i dekolcie. Dodatkowo objawem towarzyszącym jest nadmierne wydzielanie sebum (łojotok). Warto dodać, że acne tarda ma charakter chroniczny, nawrotowy, ponadto u osób cierpiących z powodu jego ciężkiej postaci bywa bardzo oporny na leczenie. Zacznijmy jednak od początku, czyli od przyczyn tego zjawiska. Wbrew powszechnym opiniom (powielanym również przez samych lekarzy) przyczyną trądziku wieku dorosłego nie jest zła dieta oraz stres (czy też szeroko pojęte czynniki zewnętrzne), one co najwyżej mogą potęgować objawy. Głównym winowajcą acne tarda są przede wszystkim androgeny (głównie testosteron). O hormonalnym podłożu trądziku świadczy m.in. to, że przed menstruacją problem nabiera na sile. Coraz częściej mówi się także o niemałej roli genetyki, ryzyko wystąpienia trądziku jest większe, gdy np. ktoś w najbliższej rodzinie miał ten sam problem, oraz o zależności trądziku i insulinooporności. 

Trądzik wieku dorosłego: jak leczyć? 

Pierwszym krokiem powinny być badania – lekarz powinien zlecić testy w kierunku ewentualnych zaburzeń hormonalnych. Skierowanie musi obejmować: testosteron (całkowity i wolny), androstendion, 17-hydroksyprogesteron, DHEAS, LH, FSH, prolaktynę. Komplet badań powinien dodatkowo uzupełnić test poziomu insuliny i test obciążenia glukozą. Do postawienia prawidłowej diagnozy i znalezienia optymalnego kierunku leczenia niezbędny jest także szczegółowy wywiad. Gdy lekarz ma już pełen pakiet danych, może dobrać leki lub skierować na dodatkowe konsultacje np. ginekologiczne lub endokrynologiczne. Niestety wielu lekarzy nadal widzi trądzik wyłącznie jako defekt estetyczny i nie szuka jego przyczyny, taka wizyta u dermatologa często trwa kilka minut i kończy się wypisaniem leku z izotretynoiną. A dopiero mając przed oczami cały obraz, dobry lekarz dobierze odpowiednią substancję leczniczą, a w kuracji przeciwtrądzikowej stosować można nie tylko retinoidy (wspomniana wcześniej izotretynoina), ale również antybiotyki (np. klindamycyna) i leki antykoncepcyjne. Zatrzymajmy się jednak chwilę przy retinoidach (np. retinol, tretynoina, izotretynoina), które branża kosmetyczna i dermatologiczna z powodzeniem wykorzystuje od wielu lat jako środki przeciwstarzeniowe i przeciwtrądzikowe. Warto bowiem zwrócić uwagę na dwie kwestie, które dotyczą retinoidów stosowanych zewnętrznie i doustnie.

Po pierwsze pochodne witaminy A są teratogenne, czyli mogą uszkadzać płód, z tego powodu pod żadnym pozorem nie można z nich korzystać w okresie ciąży, a najlepiej zrezygnować z nich już na etapie jej planowania. Po drugie w dużym stopniu uszkadzają one barierę naskórkową, uwrażliwiają skórę na słońce i działają podrażniająco, dlatego podczas kuracji trzeba koniecznie stosować odpowiednią pielęgnację, obejmującą przede wszystkim wysokie filtry UV, a także delikatne kosmetyki myjące (np. do skór suchych i atopowych), kojące i regenerujące (np. La Roche Posay Cicaplast, La Roche Posay Toleriane Ultra) oraz polihydroksykwasy (m.in. kwas laktobionowy np. Profesjonalny peeling na noc Iwostin Perfectin ReLiftin). Retinoidy to naprawdę bardzo silnie działające substancje, dlatego najczęściej dostępne są wyłącznie na receptę. W postaci preparatów zewnętrznych jednym z najczęściej polecanych jest roztwór na skórę Atrederm. Zawiera on tretynoinę (w dwóch stężeniach: 0,025% lub 0,05%), która wykazuje silne działanie złuszczające, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwzaskórnikowe, dodatkowo reguluje pracę gruczołów łojowych i działa przeciwzmarszczkowo.

Tretynoinę znajdziemy także w żelu Acnatac, gdzie zestawioną ją z klindamycyną, czyli antybiotykiem. Natomiast przy naprawdę silnych objawach, gdzie miejscowo stosowane leki nie zdają egzaminu, stosuje się leki doustne np. Izotek lub Curacne. Jeszcze jedna uwaga! Retinoidy nie działają od razu, trzeba dać im czas, dodatkowo w trakcie kuracji może dojść do przejściowego pogorszenia stanu skóry! 

Trądzik dorosłych: pielęgnacja 

Specyfiką trądziku wieku dorosłego jest jego przewlekły charakter, nie można się całkowicie go pozbyć, jednak właściwie prowadzone leczenie pozwala na wygaszenie stanów zapalnych i przywrócenie skórze lepszej kondycji, a systematyczna pielęgnacja zmniejsza ryzyko ponownego nasilenia choroby. Zresztą wiele osób z łagodną postacią trądziku potrafi wyłącznie z pomocą dostępnych dermokosmetyków ograniczyć problem nadmiernej produkcji sebum oraz występowania zaskórników i zmian trądzikowych. Codzienna pielęgnacja skóry z acne tarda powinna opierać się na łagodnym oczyszczaniu, złuszczaniu i nawilżaniu. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na preparaty o działaniu ochronnym oraz antyoksydacyjnym.

Ale po kolej! Silnie wysuszające żele antybakteryjne powinny ustąpić miejsca łagodnym kosmetykom myjącym (np. La Roche Lipicar Surgras, Cetaphil, Physiogel). Przy skórze tłustej i trądzikowej zaleca się delikatne codzienne złuszczanie, najlepszym sposobem na to będzie: Krem zwalczający niedoskonałości La Roche Posay Effaclar Duo+ (zawiera m.in. kwas LHA, kwas salicylowy, krzemionka, cynk PCA, niacynamid, woda termalna) oraz Odnawiający krem do skóry tłustej La Roche Posay Effaclar K+ (m.in. kwas LHA, kwas salicylowy, airlicium, karnozyna, witamina E). Oba kremy świetnie uzupełniają swoje działanie, dlatego można stosować je równocześnie (np. jeden na dzień, drugi na noc). Mimo kompleksowego działania obu kosmetyków w niektórych okresach konieczne może być również dodatkowe nawilżenie, warto wówczas dobrać krem nawilżający o lekkiej konsystencji (np. Hydrabio Bioderma Legere, La Roche Posay Hydreane Legere lub Hydraphase Legere), który nie będzie mocno obciążał skóry. Ważnym elementem schematu pielęgnacyjnego każdego typu skóry, a szczególnie cery z trądzikiem wieku dorosłego jest okresowa kuracja silnie złuszczająca, którą należy przeprowadzać raz w roku (najlepiej w miesiącach jesiennych i zimowych).

Najprościej umówić się do kosmetyczki na serię peelingów z użyciem kwasów. Można również samodzielnie w domu przeprowadzić kurację. Na rynku oferta preparatów z wyższymi stężeniami kwasów jest coraz szersza (gotowe kosmetyki lub półprodukty), a przestrzeganie zaleceń producenta i stosowanie wysokiej ochrony przeciwsłonecznej pozwala wykonać bezpiecznie głębszą eksfoliację w domu. A na które substancje warto zwracać uwagę? Przede wszystkim na kwas salicylowy, kwas migdałowy (seria Pharmaceris T z 10% kwasem migdałowym), kwas LHA, kwas glikolowy (Peeling Glyco-A 12% Isis Pharma) lub kwas azelainowy (np. krem na receptę Acne-Derm). Oprócz kwasów głęboki efekt złuszczający zapewni retinol np. La Roche Posay Redermic-R lub preparaty na bazie tretynoiny: Atrederm lub Retin A. Te drugie najczęściej są dostępne na receptę, choć ostatnio pojawił się żel z tretynoiną bez recepty Mediqskin.

Intensywne złuszczanie czy nawet lekka codzienna eksfoliacja wymaga dodatkowego wsparcia. Mowa tu o substancjach przeciwzapalnych i kojących (zawierają je np. kosmetyki Sylveco z serii dla cery wrażliwej i naczynkowej) oraz o antyoksydantach (np. preparaty z witaminą C lub witaminą E). Dbanie o cerę z trądzikiem wieku dorosłego może wydawać się skomplikowane, jednak życie z acne tarda uczy odczytywać sygnały skóry, a to zdecydowanie ułatwia jej pielęgnację. 

Trądzik wieku dorosłego jest paskudną chorobą zapalną skóry, która rzutuje na psychikę dotkniętej nim osoby. Zmiany trądzikowe oraz blizny szpecą twarz, a nierzadko również plecy i dekolt, co wpływa negatywnie na samoocenę. Dodatkowo walka z tym schorzeniem bywa trudna i długotrwała, a czasem zupełnie nieskuteczna. Mogą minąć lata, zanim znajdzie się optymalne połączenie leków oraz kosmetyków, w tym czasie pacjenci często przechodzą poważne załamanie. Na szczęście coraz bardziej rośnie społeczna świadomość problemu, wiele osób chętnie dzieli się swoimi doświadczeniami z acne tarda, co jest bardzo inspirujące i krzepiące!

Autor: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl