Witaminy dla kobiet karmiących - co powinny suplementować mamy karmiące piersią?

Ciąża i okres laktacji to niezwykle wyczerpujący czas dla kobiecego organizmu. Przez cały ten okres trzeba szczególnie dbać o dietę i dostarczać odpowiednią ilość składników odżywczych. W końcu w dużej mierze od tego, co je mama, zależy prawidłowy rozwój i wzrost najpierw płodu w jej macicy, a następnie niemowlaka karmionego piersią. Ze względu na zwiększone zapotrzebowanie na określone substancje sama dieta nie zawsze jest wystarczająca i trzeba wspomagać się suplementami diety. Jakie minerały i witaminy dla kobiet karmiących są najważniejsze?

Spis treści:

• Dlaczego witaminy są ważne dla kobiet karmiących piersią?
• Jakie witaminy są najistotniejsze dla karmiących mam?
• Które mikroelementy muszą znaleźć się w diecie kobiet karmiących?

Dlaczego witaminy są ważne dla kobiet karmiących piersią?

U matki karmiącej zapotrzebowanie na poszczególne witaminy, minerały i inne składniki odżywcze jest zwiększone. Oczywiście najlepszym sposobem na dostarczanie ich do organizmu jest dobrze zbilansowany i zrównoważony sposób żywienia. Dieta kobiety karmiącej powinna bazować na wysokiej jakości zdrowych produktach. Wykarmienie niemowlaka to duże obciążenie dla matki, sam proces produkcji mleka wymaga dużych pokładów energii (dzienne zapotrzebowanie energetyczne rośnie nawet o około 500 kalorii). Posiłki powinny być zoptymalizowane nie tylko pod kątem liczby kalorii oraz ilości węglowodanów, białek i tłuszczów, ale i zawartości witamin oraz mikroelementów, które są niezbędne dla utrzymania prawidłowego funkcjonowania organizmu kobiety i do prawidłowego wzrostu oraz psychicznego i emocjonalnego rozwoju dziecka.

Dieta kobiety karmiącej powinna się składać z dużej ilości warzyw i owoców, produktów pełnoziarnistych, nabiału, chudego mięsa oraz ryb. Nie zawsze jednak świeżo upieczona mama zmagająca się ze zmęczeniem i opieką nad noworodkiem jest w stanie utrzymać dobrze zbilansowaną dietę. Wówczas wskazane jest stosowanie suplementów diety, aby uniknąć groźnych niedoborów. Dodatkowo suplementacja jest niezbędna w przypadku mam, które mają nietolerancje pokarmowe (np. na gluten lub laktozę) oraz mam, które są wegetariankami lub wegankami. Dla nich preparaty apteczne są jedynym wyjściem, aby dostarczyć sobie i dziecku niezbędnych składników takich jak np. wapń, witamina B12, żelazo.

Ze względu na fakt, że kobieta będąca w ciąży, a następnie karmiąca piersią musi na siebie uważać, nie powinna samodzielnie podejmować decyzji o wprowadzeniu suplementacji. Zarówno niedobór poszczególnych witamin i składników mineralnych, jak i ich nadmiar może zaszkodzić. Stąd konieczność wcześniejszego przeprowadzenia kilku badań oraz konsultacji z lekarzem. Zwykle zaleca się wykonać pakiet badań krwi, zwłaszcza poziomu żelaza i ferrytyny, witaminy D i hormonów tarczycy.

Zależnie od wyników badań może się okazać, że nie każda kobieta będzie musiała suplementować wszystkie zalecane przez lekarzy i ekspertów składniki. A o jakich składnikach dokładnie mowa? Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników jest to witamina D, kwas foliowy, jod, wapń, żelazo, a także kwasy Omega-3 – zwłaszcza kwas DHA. Dodatkowo u niektórych mam konieczne może być zwiększenie spożycia takich składników jak magnez, cynk, selen, witamina B (głównie witamina B12) i witamina C. 

Jakie witaminy są najistotniejsze dla karmiących mam?

Jako najważniejsze witaminy dla kobiet karmiących wymienia się przede wszystkim witaminę D. Standardowo zaleca się przyjmować 1500-2000IU cholekalcyferolu na dobę, oczywiście dawkę należy ustalić indywidualnie. Witamina D jest potrzebna do regulowania gospodarki wapniowo-fosforanowej, chroni przed nadmierną demineralizacją kości oraz wspomaga odporność. Warto pamiętać, że nawet w sytuacji, gdy kobieta karmiąca suplementuje cholekalcyferol, preparaty z witaminą D powinny być również podawane niemowlakowi już od pierwszych dni życia.

Zaleca się ponadto stosować kwas foliowy, znany także jako witamina B9. Zwykle jest on wskazany dla kobiet starających się o dziecko i kobiet w ciąży, ale prawda jest taka, że zapotrzebowanie organizmu na kwas foliowy nie spada po porodzie. W trakcie laktacji jest on stale wydzielany do mleka matki i tak dostaje się do organizmu dziecka, gdzie m.in. uczestniczy w procesach podziału komórek. Według obowiązujących rekomendacji matki karmiące powinny przyjmować 400-800mcg kwasu foliowego na dobę.

W okresie karmienia piersią do 120mg zwiększa się dzienne zapotrzebowanie na kwas askorbinowy. Witamina C przenika do mleka matki, które jest jedynym jej źródłem w diecie niemowlaka karmionego wyłącznie naturalnie. Składnik ten jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu dziecka. Uczestniczy w procesie syntezy kolagenu – białka, które pomaga budować zęby, kości, chrząstkę, dziąsła i naczynia krwionośne. Witamina C jest ważna dla prawidłowej pracy układu odpornościowego i do zwiększania przyswajania żelaza. Mimo że kobieta powinna dostarczać jej do organizmu więcej niż wcześniej, to niekoniecznie musi stosować suplementy, wystarczy po prostu, że będzie jadła dużo warzyw i owoców.

Które mikroelementy muszą znaleźć się w diecie kobiet karmiących?

Nie tylko witaminy dla kobiet karmiących są ważne. Trzeba również zadbać o odpowiednie spożycie takich mikroelementów jak wapń, jod i żelazo. Zapotrzebowanie na wapń wynosi 1000-1300mg na dobę. Jeśli w codziennej diecie znajdują się produkty bogate w ten składnik, niekoniecznie trzeba dodatkowej suplementacji, jednak kobiety na diecie bezmlecznej muszą stosować tabletki lub kapsułki z wapniem. Warto też pamiętać, że produkty bogate w błonnik (produkty zbożowe), fityniany (zboża, rośliny strączkowe) i szczawiany (szpinak, botwina, buraki) obniżają przyswajalność wapnia, natomiast witamina D poprawia jego wchłanianie.

Kobiety w okresie laktacji muszą zadbać o podaż jodu, zapotrzebowanie wynosi wówczas około 250-290mcg dziennie. Jod jest potrzebny dla prawidłowej pracy tarczycy i prawidłowej produkcji hormonów tarczycy zarówno u matki, jak i u karmionego piersią maluszka. Mleko matki jest jedynym źródłem jodu w diecie niemowlaka. Jego niedobór może zaburzać prawidłowy rozwój dziecka, co nie znaczy, że w obawie przed tymi konsekwencjami można stosować jod bez ograniczeń. W nadmiarze także może mieć negatywny wpływ na zdrowie niemowlęcia.

Do zalecanych przez lekarzy minerałów zalicza się także żelazo, choć nie każdej mamie wskazana jest suplementacja tego składnika (zwykle dobrze zbilansowana dieta jest wystarczająca). Dzienną dawkę żelaza wynoszącą 20mg powinny przyjmować kobiety zagrożone niedokrwistością, np. mamy na diecie bezmięsnej. Im też polecana jest witamina B12. Eliminacja z diety produktów odzwierzęcych podnosi ryzyko niedoboru tych dwóch składników. Aby skutecznie uzupełniać zapasy żelaza, trzeba równocześnie zadbać o spożycie witaminy C, gdyż zwiększa ona jego przyswajanie. Organizm kobiety może także potrzebować większej ilości takich składników jak magnez, który wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, cynk, który wspiera odporność oraz selen, który pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu tarczycy.

Na koniec trzeba jeszcze wspomnieć o nienasyconych kwasach tłuszczowych Omega-3. Wytyczne wskazują, że w okresie laktacji powinno się spożywać kwas DHA w ilości 200-600mg. Jedząc często tłuste ryby morskie, w dużej części można zrealizować zapotrzebowanie na kwas dokozaheksaenowy, który jest strukturalnym składnikiem tkanki nerwowej i istotnym składnikiem błon komórkowych siatkówki oka, czyli potrzebny jest dziecku do prawidłowego rozwoju mózgu, układu nerwowego oraz narządu wzroku. Jeśli dieta mamy karmiącej obfituje w ryby, wystarczy stosować suplementy diety w dawce 200mg kwasu DHA, jeśli mama spożywa je rzadko – to w dawce 400-600mg, a gdy w ogóle ich nie jada – to nawet w dawce 1000mg.

Wśród składników szczególnie ważnych dla kobiet karmiących lekarze i eksperci wymieniają witaminę D, a także wapń i żelazo oraz kwasy Omega-3, ponadto jod, selen, cynk, kwas foliowy i witaminę C. Dobrze zbilansowana dieta kobiety karmiącej powinna w dużym stopniu dostarczyć ich w odpowiedniej ilości, resztę można uzupełnić suplementami diety dedykowanymi matkom karmiącym. Trzeba pamiętać, że przed wprowadzeniem suplementacji należy się zawsze skonsultować z lekarzem.

Autor wpisu: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa. Redaktor bloga jestemmama.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.