Wszawica - czym jest, jak jej zapobiegać i w jaki sposób leczyć?
26.10.2022Każde dziecko przynajmniej raz w życiu przyniesie na swojej głowie nieproszonego gościa. Wsza głowowa, bo o niej mowa, jest pasożytem żerującym na owłosionej skórze głowy u ludzi. Od razu należy się rozprawić z pewnym mitem, że wszawica jest chorobą osób biednych i niedbających o higienę, o nie, dla wszy nie ma znaczenia status materialny i społeczny! Na szczęście dostępne w aptekach preparaty na wszy są łatwe w użyciu i bardzo skuteczne!
Z naszego artykułu dowiesz się m.in.:
- Czym jest wszawica?
- Jakie objawy wskazują na to, że możesz mieć do czynienia z wszawicą?
- Jakie są przyczyny i leczenie wszawicy?
Wszawica – co to jest?
Wszawica (pedikuloza) jest chorobą pasożytniczą, którą wywołują wszy, czyli owady o wielkości zaledwie kilku milimetrów. Wszy nie latają i nie skaczą, nie oznacza to jednak, że są mało ruchliwe i powolne. Wręcz przeciwnie, są bardzo szybkie i sprawne, w ciągu minuty są w stanie przemierzyć nawet 23cm, z łatwością poruszając się wzdłuż włosa. Żywią się ludzką krwią i niestety bardzo szybko się rozmnażają. Wprawdzie wesz ludzka nie żyje zbyt długo (do 32 dni), jednak w tym czasie może złożyć ponad 300 jaj, czyli gnid, z których po 8 dniach wylęgają się wszy (po 17-18 dniach one też zaczynają składać jaja).
Najczęściej diagnozowaną postacią pedikulozy jest wszawica głowowa. Objawy zakażenia wszą głowową pojawiają się na owłosionej skórze głowy – głównie na karku i w okolicy za uszami, zdecydowanie rzadziej w okolicy brwi, rzęs i zarostu. Ludzie narażeni są również na „atak” wszy łonowej, która pasożytuje w okolicy owłosienia łonowego (czasem również pod pachami, na udach, na klatce piersiowej, a nawet w okolicy rzęs i brwi), jak również wszy odzieżowej, która bytuje na pościeli lub odzieży.
Wszawica – przyczyny
Wszawica najłatwiej przenosi się w większych skupiskach ludzkich, m.in. w żłobkach, przedszkolach i szkołach, na koloniach i obozach, ponadto na placach i w salach zabaw oraz w komunikacji miejskiej. Najbardziej narażone są dzieci od 3. do 12. roku życia, w tym wieku bowiem nie są jeszcze przyswojone wszystkie nawyki higieniczne, dzieci chętnie dzielą się przyborami i akcesoriami do włosów, odzieżą i ręcznikami. Ponadto nie unikają kontaktu fizycznego z rówieśnikami podczas zabaw. Choć faktycznie najmłodsi najczęściej padają ofiarą pasożytów, wszawica u dzieci stanowi ryzyko szybkiego zakażenia wszystkich, z którymi mają one kontakt, w tym osób dorosłych!
Wszawica głowowa rozprzestrzenia się przez bezpośredni kontakt z osobą zarażoną lub z używanymi przez nią przedmiotami osobistymi – szczotkami, grzebieniami, spinkami, czapkami. Jeśli wesz znajdzie się na głowie, nie mu żadnego znaczenia kwestia higieny, długość włosów oraz wiek, pasożyt zaczyna szybko kolonizować zdobyte terytorium. Nikt nie jest odporny na zarażenie wszawicą, każdemu może się ona zdarzyć. Nie należy więc wstydzić się choroby lub piętnować osób zakażonych. To, co trzeba zrobić, to rozpocząć leczenie i ograniczyć kontakt z innymi osobami, aby uniknąć epidemii. Dodatkowo w przypadku zwiększonego ryzyka zachorowania zaleca się rozpocząć działania profilaktyczne.
Wszawica – objawy
Objawy zwykle pojawiają się w ciągu kilku dni od zakażenia. Wszawica głowowa objawia się przede wszystkim uciążliwym swędzeniem skalpu, powodującym intensywne drapanie. Na skórze głowy można zaobserwować zaczerwienienie (rumień), grudki w miejscu ukłuć, pokrzywkę. Ze względu na silny świąd nie da się uniknąć drapania, przez co z czasem na skórze mogą pojawić się przeczosy, stan zapalny i drobne ranki, z których może się sączyć płyn surowiczy. Nadmiar wydzieliny surowiczej może doprowadzić do sklejania włosów i powstania kołtuna. Dodatkowo przerwana ciągłość skóry stwarza ryzyko zakażeń bakteryjnych i grzybiczych. Wszy najczęściej „zamieszkują” miejsca, gdzie jest najcieplej – okolicę potyliczną, ciemieniową i skroniową. Ostatecznym potwierdzeniem diagnozy jest zaobserwowanie na włosach gnid oraz dorosłych osobników.
Wszawica – leczenie
Podejrzewając u dziecka wszawicę, należy od razu zacząć działać. Najpierw trzeba bardzo dokładnie obejrzeć włosy i skórę głowy dziecka, szczególną uwagę zwracając na miejsca za uszami, na karku i linii włosów. Gnidy najczęściej można dostrzec u nasady włosów. Jeśli zostanie stwierdzona obecność pasożytów, nie można zwlekać z leczeniem. W aptece dostępne są różne preparaty na wszy, które są proste w użyciu, bezpieczne i przede wszystkim skuteczne.
Preparaty na wszy (szampony, płyny, lotiony) mogą zawierać np. oleje mineralne (dimetikon, cyklometikon), permetrynę, wyciągi roślinne (piołun, wrotycz) i kwas octowy. W zależności od tego, jaki środek zostanie wybrany, należy postępować zgodnie z zaleceniami producenta, co jest gwarancją skuteczności. Każdy zabieg przeciw wszawicy, obojętnie, jaki produkt zostanie użyty, powinien być wykonany bardzo dokładnie, preparat trzeba aplikować precyzyjnie, pokrywając każdy milimetr włosa i skóry głowy, a następnie po upływie czasu określonego przez producenta, należy sumiennie wyczesać włosy specjalnym grzebieniem (po każdym użyciu grzebień trzeba dokładnie umyć, a najlepiej wyparzyć). Dodatkowo dla pewności zaleca się powtórzyć kurację po 7-10 dniach.
Oprócz środków aptecznych (np. Paranit szampon leczniczy, Artemisol płyn) pomocniczo można stosować domowe metody na wszy, np. mieszankę octu (spirytusowego lub jabłkowego) i wody w proporcji 1:2 lub oliwę z oliwek wzbogaconą o olejki eteryczne, np. eukaliptusowy, lawendowy, z drzewa herbacianego.
Wszawica u dorosłych i dzieci to choroba, którą trzeba leczyć całościowo. Oprócz osoby z potwierdzonym zakażeniem specjalne preparaty na wszy powinni zastosować pozostali domownicy. To jednak nie wszystko! Trzeba jeszcze zdezynfekować wszystkie przybory i akcesoria do włosów, dokładnie wyprać w wysokiej temperaturze (minimum 60st. C) wszelkie czapki, ręczniki, pościel i koce, a także zabawki. Dodatkowo zaleca się je wyprasować, ze szczególnym uwzględnieniem szwów. Jeśli coś nie nadaje się do wyprania, należy to zamknąć w szczelnym, plastikowym worku i pozostawić na dwa tygodnie. Bez żywiciela i bez dostępu powietrza wszy powinny zginąć.
Podjęcie leczenia jest bardzo ważne, wszawica sama w sobie nie przejdzie. Trzeba pamiętać, że chory zaraża przez cały czas, gdy na włosach są obecne żywe osobniki. Wszawica u dzieci jest wskazaniem do pozostania w domu, aż do czasu, gdy zostaną wyeliminowane wszystkie wszy i gnidy. Należy też poinformować wychowawcę o tym, że dziecko jest zakażone!
Wszawica – jakie działania profilaktyczne warto podejmować?
Warto podjąć odpowiednie działania mające na celu zapobieganie zakażeniu, przede wszystkim nauczyć dziecko tego, by unikało pożyczania innym swoich przyborów do włosów lub czapek. Na rodzicach spoczywa też obowiązek regularnego monitorowania stanu włosów i skóry głowy – raz w miesiącu lub częściej należy dokładnie sprawdzać okolice skroni, karku i za uszami. Należy dbać o czystość włosów dziecka, przynajmniej raz w tygodniu należy myć włosy, natomiast codziennie trzeba je czesać lub szczotkować. W przypadku długich włosów najlepszym rozwiązaniem jest wiązanie ich w kucyk lub koczek, zaleca się używać w tym celu specjalnych ochronnych gumek do włosów (np. Cicho wSza gumki do włosów).
W okresach zwiększonego ryzyka zachorowania zaleca się wprowadzić dodatkowe zabiegi profilaktyczne. Włosy należy myć z użyciem specjalnych ochronnych szamponów bazujących na ziołowych wyciągach i olejkach eterycznych lub spryskiwać je ochronnymi płynami, których zapach odstrasza pasożyty. Preparaty te są bezpieczne, w dodatku pielęgnują włosy i skórę głowy.
Wszawica może się przydarzyć każdemu! Jeśli na głowie widoczne są wszy lub gnidy, trzeba jak najszybciej rozpocząć leczenie. Sukces kuracji uzależniony jest przede wszystkim od ścisłego przestrzegania zaleceń producenta! Preparaty na wszy należy nakładać bardzo dokładnie, a następnie starannie wyczesać martwe pasożyty i ich jajeczka. Rodzice powinni również pamiętać o profilaktyce. W tym celu zaleca się stosować specjalne szampony lub gumki do włosów.
