Zapalenie torebki stawowej: przyczyny, objawy i metody leczenia

Do zapalenia torebki stawowej może dojść w wyniku m.in. urazów lub różnych schorzeń ogólnoustrojowych. Zwykle stan zapalny dotyka dużych stawów, np. stawu barkowego. Czym oprócz bólu i ograniczenia ruchomości stawu może jeszcze objawiać się zapalenie torebki stawowej? Jak wyglądają metody leczenia zapalenia torebki stawowej? 

Spis treści:

• Co to jest zapalenie torebki stawowej?
• Kogo najczęściej dotyka zapalenie torebki stawowej?
• W których stawach może rozwinąć się zapalenie torebki stawowej?
• Jakie są przyczyny zapalenia torebki stawowej?
• Jakie są objawy zapalenia torebki stawowej?
• Jak rozpoznać zapalenie torebki stawowej?
• Jak leczyć zapalenie torebki stawowej?
• Jak długo może potrwać zapalenie torebki stawowej?
• Jak można zapobiegać zapaleniu torebki stawowej? 

Co to jest zapalenie torebki stawowej? 

Najpierw warto powiedzieć, czym właściwie jest torebka stawowa (łac. capsula articularis). Jest to integralny element stawu, który odgranicza staw od otoczenia i zapewnia mu ochronę przed uszkodzeniami. Torebka stawowa zbudowana jest z dwóch warstw. Warstwa zewnętrzna inaczej nazywana jest błoną włóknistą, tworzą ją mocne włókna kolagenowe. Charakterystyczne dla niej jest to, że w poszczególnych stawach może mieć różną grubość, a także inny stopień elastyczności. To ona pomaga utrzymać prawidłowe położenie kości i zapewnia właściwą ruchomość w stawie. 

Natomiast warstwa wewnętrzna torebki stawowej jest delikatniejsza i cieńsza, jest to tzw. błona maziowa. Tworzą ją włókna sprężyste i komórki tłuszczowe. To ona odpowiada za produkcję mazi potrzebnej do tego, aby podczas ruchu kości nie ocierały się o siebie. Torebka stawowa cechuje się dużą elastycznością, jednak ze względu na to, że stale narażana jest na przeciążenia, jest ona podatna na uszkodzenia. Co warte podkreślenia, problemy z torebką stawową mogą się pojawić nie tylko podczas uprawiania sportów lub przy innym większym wysiłku, ale także podczas wykonywania prostych codziennych czynności. 

W zależności od ciężkości urazu uszkodzenia torebki stawowej wyróżnia się jej naciągnięcie, pęknięcie i zerwanie. We wszystkich tych przypadkach może się pojawić stan zapalny. Jednakże zapalenie torebki stawowej może rozwinąć się niezależnie od tych kontuzji, może więc stanowić samodzielną jednostkę chorobową. Proces zapalny obejmuje tkanki miękkie, choroba przebiega z pogrubieniem i obkurczeniem torebki stawowej, a także z powstawaniem w niej zrostów. Ponadto dochodzi do zmniejszenia objętości stawu. Teoretycznie zapalenie torebki stawowej może rozwinąć się w każdym stawie, zwykle jednak dotyka ono dużych stawów. 

Kogo najczęściej dotyka zapalenie torebki stawowej? 

Na zapalenie torebki stawowej narażeni są m.in. sportowcy (głównie piłkarze ręczni, koszykarze i siatkarze) i osoby aktywne fizycznie, u nich bowiem ryzyko naciągnięcia, pęknięcia lub zerwania torebki stawowej jest większe. Trzeba jednak zauważyć, że do jej uszkodzenia może dojść także przy przypadkowym zderzeniu się z inną osobą lub podczas spaceru po nierównym terenie, tym samym u każdego tak naprawdę może pojawić się stan zapalny torebki stawowej. Jeśli jednak chodzi o zapalenie torebki stawowej, które rozwija się niezależnie od urazu, to można wyodrębnić grupę, u której ryzyko schorzenia jest szczególnie wysokie, są to osoby starsze, osoby z chorobami przewlekłymi oraz kobiety około 50.-60. roku życia. 

W których stawach może rozwinąć się zapalenie torebki stawowej? 

Zapalenie torebki stawowej może się rozwinąć w każdym stawie. Zwykle jednak stan zapalny pojawia się w stawie barkowym, biodrowym, łokciowym i kolanowym. Zapalenie torebki stawowej stawu barkowego jest bardzo często spotykaną dolegliwością, jest to zapalenie zarostowe torebki stawowej, czyli tzw. zamrożony bark. Jest to choroba, która obejmuje staw ramienno-łopatkowy, dochodzi w niej do pogrubienia torebki stawowej i tworzenia się zrostów, co prowadzi do silnego bólu i do ograniczenia ruchu stawu na wszystkich płaszczyznach. Zamrożony bark jest schorzeniem przewlekłym, które w znaczący sposób obniża jakość życia, przede wszystkim diagnozuje się je u kobiet przechodzących menopauzę. 

Jakie są przyczyny zapalenia torebki stawowej? 

Są różne przyczyny zapalenia torebki stawowej. Zalicza się do nich wcześniejsze urazy i unieruchomienia stawu, bagatelizowane starsze kontuzje, przebyte operacje w obrębie stawu oraz blizny pourazowe. Czynnikiem prowadzącym do zapalenia torebki stawowej może być monotonia ruchowa (np. wykonywanie takich samych czynności w trakcie pracy zawodowej). Chodzi o to, że częste powtarzanie określonych ruchów niekorzystnie wpływa na struktury stawu. 

Przyczyny zapalenia torebki stawowej są też związane z intensywnym uprawianiem sportu – zarówno wyczynowo, jak i amatorsko, a także z wieloma schorzeniami ogólnoustrojowymi – chorobami układu krążenia, chorobami reumatycznymi, chorobami metabolicznymi (jak m.in. cukrzyca), chorobami tarczycy, otyłością, zaburzeniami hormonalnymi, chorobami autoimmunologicznymi. Do zapalenia torebki stawowej może doprowadzić nagromadzenie dużej ilości produktów przemiany materii we krwi w obrębie stawu. 

Jakie są objawy zapalenia torebki stawowej? 

Objawy zapalenia torebki stawowej nie pojawiają się od razu, rozwijają się stopniowo. Zalicza się do nich narastający ból stawu, który nasila się w nocy i podczas odpoczynku, co jest związane z tym, że w bezruchu uszkodzone tkanki miękkie nabrzmiewają. Pojawia się uczucie tarcia i trzeszczenia, gdy staw jest w ruchu. Typowe jest postępujące ograniczenie ruchomości stawu. Gdy dolegliwość jest zaawansowana, może dojść do zesztywnienia stawu i zupełnego zniesienia jego funkcji. 

Zapalenie torebki stawowej może przebiegać z opuchlizną, co jest skutkiem wydzielania nadmiernej ilości płynu surowiczego. Zdarza się, że dochodzi także do pogrubienia warstw torebki stawowej i powstawania zrostów, co może prowadzić do całkowitej utraty ruchomości stawu. Osoby zmagające się z zapaleniem torebki stawowej mogą zauważyć, że proste czynności sprawiają im duże trudności, np. pojawiają się problemy z umyciem pleców lub z czesaniem włosów. 

Jak rozpoznać zapalenie torebki stawowej? 

Zaobserwowanie niepokojących objawów w obrębie stawu należy jak najszybciej skonsultować z ortopedą. Lekarz może dokonać rozpoznania na podstawie badania fizykalnego, a także kilku badań, które pomogą ocenić stan torebki stawowej jak USG i rezonans stawu. W celu wykluczenia innych patologii zleca się również wykonanie np. zdjęcia RTG, testów laboratoryjnych z krwi oraz analizy płynu stawowego. 

Jak leczyć zapalenie torebki stawowej? 

Leczenie zapalenia torebki stawowej przebiega kilkutorowo, od razu należy powiedzieć, że może trwać dość długo. Głównym zaleceniem jest odciążenie zmienionego zapalnie stawu i unikanie przeciążeń. W tym celu można np. nosić temblak lub ortezę. Ponadto wskazane jest leczenie farmakologiczne, które polega na zmniejszaniu stanu zapalnego i bólu. Zazwyczaj wskazane są niesteroidowe leki przeciwzapalne do stosowania doustnego i miejscowego. Polecane są m.in. leki na stawy w postaci żelu lub kremu jak Voltaren Max i Dolgit. W niektórych przypadkach, gdy objawy zapalenia torebki stawowej są bardzo nasilone, lekarz może zlecić iniekcje sterydowe bezpośrednio do stawu. 

Bardzo dobre efekty przynosi fizykoterapia oraz rehabilitacja ruchowa. Sprawdzone metody leczenia zapalenia torebki stawowej to m.in. krioterapia, prądy TENS (konwencjonalna przezskórna elektrostymulacja nerwów), jonoforeza, ultradźwięki, magnetoterapia, laseroterapia. Jeśli chodzi o ćwiczenia rehabilitacyjne, to można je rozpocząć w momencie, gdy ból ustępuje, a zakres ruchów jest ograniczony. Początkowo wskazane są zajęcia rozciągające, izometryczne, redresyjne i pobudzające stymulację nerwowo-mięśniową. Z czasem można wprowadzić ćwiczenia oporowe, poprawiające stabilizację i elastyczność tkanek miękkich, a także ćwiczenia wzmacniające siłę mięśniową. Odpowiednie tempo procesu rehabilitacyjnego dobierze fizjoterapeuta. 

Jako polecane metody leczenia zapalenia torebki stawowej wymienia się również masaże tkanek głębokich okolicy stawu, wpływają one na zmniejszenie wzmożonego napięcia, jak również poprawiają ukrwienie i odżywienie tej okolicy. Dla lepszej stabilizacji stawu można korzystać z kinesiotapingu. Oklejanie okolicy stawu specjalnymi taśmami pozwala go odciążyć, ponadto przyspiesza proces gojenia. Niestety czasem chorzy muszą poddać się zabiegowi operacyjnemu – zwykle wykonuje się zabieg metodą artroskopową. 

Jak długo może potrwać zapalenie torebki stawowej? 

Trudno powiedzieć, jak długo może się utrzymywać zapalenie torebki stawowej. Wszystko zależy od tego, którego stawu dotyczy choroba, jak bardzo zaawansowany jest proces zapalny, jakie są przyczyny zapalenia torebki stawowej oraz od tego, jak szybko zostanie podjęte leczenie. Stan zapalny może się utrzymywać kilka tygodni, kilka miesięcy, a nawet kilka lat. 

Jak można zapobiegać zapaleniu torebki stawowej? 

Czy istnieją sposoby na uniknięcie zapalenia torebki stawowej? Nie, są to raczej sposoby na ograniczenie ryzyka jego wystąpienia. Kluczowe jest dbanie o stawy. Przed wysiłkiem fizycznym należy zawsze przeprowadzić odpowiednią rozgrzewkę, należy również regularnie wykonywać ćwiczenia rozciągające, które zapewniają utrzymanie elastyczności stawów i pełnej swobody ruchów. Trzeba też dodać, że istotne jest dobranie aktywności do własnych możliwości, trzeba brać pod uwagę wiek i kondycję. Oprócz aktywności fizycznej ważne jest utrzymywanie prawidłowej wagi ciała. 

Torebka stawowa jest narażona na różne uszkodzenia w wyniku kontuzji, ponadto grozi jej też rozwój stanu zapalnego, który niekoniecznie musi być związany z urazem. Zapalenie torebki stawowej może pojawić się m.in. u kobiet w okresie menopauzy lub osób chorych na cukrzycę. Osoby, które zaobserwują u siebie ograniczenie swobody ruchów stawu, powinny jak najszybciej skonsultować się z ortopedą!

Autor wpisu: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa. Redaktor bloga jestemmama.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.