Zapalenie ucha po wakacjach – kiedy zgłosić się do lekarza?

Dlaczego zapalenie ucha po wakacjach jest takie częste? Podczas beztroskiego wypoczynku uszy są narażone na różne czynniki prowadzące do rozwoju infekcji, np. na częste kąpiele w basenach i innych akwenach oraz na nagłe zmiany temperatury. Po czym poznać, że doszło do zakażenia w obrębie ucha? Co zrobić, gdy pojawią się objawy zapalenia ucha? Czy można uniknąć infekcji ucha? 

Spis treści:

• Przyczyny zapalenia ucha po wakacjach
• Rodzaje zapaleń ucha
• Objawy zapalenia ucha, które powinny niepokoić
• Domowe sposoby na złagodzenie objawów zapalenia ucha
• Produkty wspomagające leczenie zapalenia ucha
• Kiedy konieczna jest wizyta u lekarza?

Przyczyny zapalenia ucha po wakacjach 

Zapalenie ucha po wakacjach to poważny problem, który może mieć jeszcze poważniejsze konsekwencje! Na pourlopowe infekcje uszu narażone są dzieci i dorośli bez względu na płeć. Stan zapalny może się rozwinąć w każdej części ucha – zewnętrznej, środkowej i wewnętrznej, choć najczęściej w sezonie letnim diagnozuje się zapalenie ucha zewnętrznego i środkowego. Jako przyczyny zapalenia ucha po wakacjach wskazuje się głównie zakażenie bakteriami lub wirusami, czasem też grzybami. 

Dlaczego latem ucho jest bardziej narażone na infekcje? Gdy jest ciepło, staramy się zrobić wszystko, aby schłodzić ciało. Jak to robimy? Jeśli tylko jest okazja, wskakujemy do basenu, jeziora, rzeki lub morza. Zagrożenie związane jest wtedy zarówno z samą kąpielą, jak i jakością wody. Podczas pływania woda może się dostać do kanału słuchowego, gdzie tworzą się wówczas warunki idealne do patologicznego namnażania się bakterii, wirusów i grzybów. Poza tym woda wypłukuje z uszu woskowinę, która stanowi podstawową linię obrony przed zanieczyszczeniami i patogenami. Bez woskowiny ucho jest bezbronne wobec tego, co znajduje się w wodzie, a niestety woda w morzu, jeziorze, a nawet w basenie bywa zanieczyszczona. 

Nie są to jednak jedyne przyczyny zapalenia ucha po wakacjach. Groźna może być również klimatyzacja oraz inne źródła zimnego powietrza (np. otwarte okno w pociągu lub samochodzie), gdy nadmuch skierowany jest bezpośrednio na ucho, a także nagłe zmiany temperatury, które znacznie osłabiają mechanizmy obronne układu odpornościowego. Do uszkodzeń w uszach, które mogą doprowadzić do rozwoju infekcji, może dojść także podczas lotu samolotem.

Rodzaje zapaleń ucha 

Jak już wiadomo, wyróżnia się kilka rodzajów zapalenia ucha. Od razu trzeba powiedzieć, że u dzieci najczęstsze są infekcje ucha środkowego, a u osób dorosłych – ucha zewnętrznego. Infekcje w obrębie ucha wewnętrznego (często w postaci zapalenia błędnika) są stosunkowo rzadkie, mogą rozwijać się u dzieci i dorosłych jako powikłanie długo utrzymującego się zapalenia ucha środkowego. Objawiają się głównie zaburzeniami równowagi, zawrotami głowy, szumami w uszach i oczopląsem. Czym charakteryzują się pozostałe rodzaje infekcji ucha? 

Zapalenie ucha zewnętrznego 

To właśnie ucho zewnętrzne jest najbardziej narażone na rozwój stanu zapalnego w wakacje. Najczęściej zapalenie ucha zewnętrznego występuje u osób dorosłych, ale latem zagrożone są też dzieci, które chętnie korzystają z kąpieli w basenie i w morzu. Często zapalenie ucha zewnętrznego określa się jako ucho pływaka! Woda zalegająca po kąpieli w zewnętrznym przewodzie słuchowym tworzy środowisko idealne do namnażania się patogenów. Zwykle zapalenie ucha po wakacjach ma podłoże bakteryjne, choć mogą się do niego przyczynić też wirusy i grzyby. 

Infekcja najczęściej rozwija się, gdy dochodzi do podrażnienia przewodu słuchowego oraz do uszkodzenia jego mechanizmów obronnych, np. przez używanie patyczków higienicznych, słuchawek i zatyczek do uszu. Czynnikiem sprzyjającym jest kontakt z wodą, zaburzenie pracy gruczołów łojowych, brak wystarczającej ochrony w postaci woskowiny, zmiany pH w przewodzie słuchowym, cukrzyca, alergie, łuszczyca, egzema. Zapalenie ucha po wakacjach rozwija się przede wszystkim po kąpieli w zanieczyszczonych zbiornikach wodnych. 

Zapalenie ucha środkowego 

Jeśli chodzi o zapalenie ucha środkowego, to przede wszystkim dotyczy dzieci. Szacuje się, że do trzeciego roku życia u ponad 75% maluchów wystąpią objawy zapalenia ucha środkowego. Wywołują je zwykle wirusy, m.in. wirus przeziębienia lub grypy. Trzeba jednak wiedzieć, że może dojść do nadkażenia bakteryjnego. Zapalenie ucha środkowego może mieć postać ostrą, wysiękową lub przewlekłą. 

Zapalenie ucha u dzieci po wakacjach zwykle jest następstwem infekcji górnych dróg oddechowych (zapalenia gardła, zapalenia krtani). Czynnikiem sprzyjającym infekcji jest przerost migdałków, polipy, stany obniżonej odporności, ekspozycja na dym papierosowy, alergie. 

Dodatkowo w okresie wakacyjnym ryzyko rozwoju zapalenia ucha środkowego rośnie w wyniku zawiania ucha w samochodzie, pociągu lub klimatyzowanym pomieszczeniu, miejscowe osłabienie odporności przyczynia się do namnażania chorobotwórczych drobnoustrojów. Przeciągi i nagłe zmiany temperatury to również czynnik ryzyka infekcji górnych dróg oddechowych, które często u dzieci rozprzestrzeniają się na ucho środkowe. 

Objawy zapalenia ucha, które powinny niepokoić 

W zależności od tego, z jakim rodzajem zapalenia ucha mamy do czynienia, objawy będą inne, ale zawsze uciążliwe i powodujące duży dyskomfort. Do najbardziej charakterystycznych objawów stanu zapalnego ucha zalicza się: 

Ból i uczucie pełności w uchu 

Bardzo silny ból ucha określany jako tętniący pojawia się w przypadku zapalenia ucha środkowego. Towarzyszy mu uczucie zatkanego ucha, uczucie pełności i napięcia w uchu. Silny ból pojawia się także przy zapaleniu ucha zewnętrznego. Ma jednak nieco inny charakter. Pojawia się przy nacisku na skrawek ucha, a także nasila się przy ruchach żuchwą. 

Wyciek z ucha i upośledzenie słuchu 

W przypadku zapalenia ucha środkowego typowa jest obecność surowiczego lub ropnego wysięku z ucha. Przy zapaleniu ucha środkowego może dochodzić do samoistnej perforacji błony bębenkowej i odpływu ropy, pomaga to zmniejszyć ból. Zwykle ubytek w błonie jest mały i ulega samoistnemu zagojeniu. Przy zapaleniu ucha zewnętrznego zalegająca w kanale słuchowym wydzielina ma nieprzyjemny zapach. Niepokojący może być czasowy niedosłuch towarzyszący każdemu rodzajowi zapalenia ucha. 

Gorączka i ogólne osłabienie 

Wysoka gorączka powodująca złe samopoczucie i osłabienie jest charakterystyczna dla zapalenia ucha środkowego. Rzadziej pojawia się w zapaleniu ucha zewnętrznego, choć chory zwykle jest przemęczony i osłabiony. 

Ponadto w przebiegu zapalenia ucha zewnętrznego pojawia się obrzęk skóry i łuszczenie naskórka wokół ucha, swędzenie i zaczerwienienie przewodu słuchowego, uczucie zatkania i rozpierania uszu. Węzły chłonne się powiększają i są bolesne w dotyku. Jeśli chodzi o zapalenie ucha środkowego, obserwuje się brak apetytu, ból głowy, nudności i wymioty, problemy ze snem. 

Domowe sposoby na złagodzenie objawów zapalenia ucha 

Objawy zapalenia ucha po kąpieli w basenie mogą być bardzo uciążliwe, na szczęście w dużym stopniu można je złagodzić. Leki będą skuteczne, ale jeśli nie ma ich pod ręką, to z powodzeniem poradzimy sobie domowymi sposobami. Oczywiście trzeba podkreślić, że w przypadku nasilonych objawów i ciężkiego przebiegu infekcji, trzeba jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. 

Jakie domowe sposoby na zapalenie ucha warto wypróbować? Można sięgnąć po imbir lub czosnek, np. w postaci naparów. Należy także dodać, że duże znaczenie w leczeniu stanu zapalnego ucha ma pozycja spania. Trzeba się tak ułożyć, aby zminimalizować nacisk na ucho. Najlepszą opcją jest… spanie na siedząco lub półsiedząco. Taka pozycja ułatwia odpływ płynu i zmniejsza ucisk w uchu. 

Ciepłe kompresy i inhalacje 

Ciepły kompres to jeden z najskuteczniejszych sposobów na ból ucha. Ponadto pozwala rozluźnić ropny zator w uchu. Rozgrzewająco działa też olejek kamforowy, kilka kropli należy wmasować wokół bolącego ucha. 

Płukanie ucha solą fizjologiczną 

Sól fizjologiczna jest produktem, który każdy powinien mieć w domu. Świetnie sprawdza się w wielu sytuacjach, w tym także w sytuacji, gdy pojawi się zapalenie ucha po wakacjach. Działa oczyszczająco i łagodząco. 

Produkty wspomagające leczenie zapalenia ucha 

Ze względu na uciążliwe dolegliwości wskazane jest objawowe leczenie zapalenia ucha. Pomocne mogą być zarówno krople do uszu, jak i leki doustne. 

Krople do uszu 

Polecane są krople do uszu z salicylanem choliny, który działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo lub z lidokainą, która łagodzi ból i obrzęk. Warto sięgnąć również po maść do uszu z olejkami eterycznymi. W przypadku zapalenia ucha środkowego zalecane są leki miejscowo obkurczające błonę śluzową nosa, które poprawiają drożność trąbki słuchowej. 

Wspomagająco w leczeniu zapalenia ucha można stosować krople i spraye do oczyszczania uszu. Pomagają usuwać nadmiar woskowiny, nawilżają też nabłonek przewodu słuchowego i powlekają go ochronnym filmem. Jest to szczególnie ważne u osób, które mają tendencję do zalegania wody w uchu po kąpieli lub pływaniu. 

Preparaty przeciwbólowe i przeciwzapalne 

Jeśli pojawia się dotkliwy ból ucha, wskazane są doustne leki przeciwbólowe (z paracetamolem, np. Apap) lub przeciwzapalne (niesteroidowe leki przeciwzapalne). 

Kiedy konieczna jest wizyta u lekarza? 

Zapalenie ucha po wakacjach można wyleczyć samemu, ale nie zawsze. Wymienione wyżej sposoby i leki można stosować bez konsultacji ze specjalistą w przypadku łagodnego zapalenia ucha po kąpieli. W takim razie kiedy zgłosić się do lekarza z zapaleniem ucha? Jeśli objawy wskazują na zapalenie ucha wewnętrznego, nie można czekać! Leczenie zapalenia ucha wewnętrznego jest wskazaniem do hospitalizacji, ten rodzaj infekcji grozi bowiem poważnymi powikłaniami, np. zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, ropniem mózgu lub całkowitą utratą słuchu! 

Wizyta u lekarza konieczna jest także przy nasilonych objawach zapalenia ucha zewnętrznego i środkowego. Zanim lekarz zleci odpowiednie leczenie, musi określić przyczynę infekcji. Jeśli są to bakterie, trzeba stosować antybiotyki (początkowo miejscowe krople do uszu, przy zaawansowanej infekcji leki ogólne), jeśli grzyby – krople lub maść do uszu o działaniu przeciwgrzybiczym. W przypadku infekcji wirusowych stosuje się leki przeciwwirusowe. Ponadto w niektórych sytuacjach konieczne jest codzienne czyszczenie ucha w gabinecie laryngologicznym lub też nacięcie błony bębenkowej w celu usunięcia nagromadzonej ropy. 

Zapalenie ucha po wakacjach to nie jest przypadłość, którą można zignorować! Jeśli objawy są łagodne, wiele osób sięga po domowe sposoby na zapalenie ucha i leki bez recepty. W wielu przypadkach są wystarczające, jeśli jednak objawy nie ustępują w ciągu trzech dni bądź też się nasilają lub pojawiają się nowe objawy zapalenia ucha (szczególnie gdy są to wymioty, zawroty głowy, bardzo wysoka gorączka, obrzęk i wysięk z ucha), wizyta u lekarza jest niezbędna! Ze specjalistą trzeba zawsze konsultować zapalenie ucha u dzieci po wakacjach! Również osoby z chorobami przewlekłymi i osłabionym układem odpornościowym powinny porozmawiać z lekarzem, gdy cierpią na zapalenie ucha po wakacjach. 

Co można zrobić, aby zapalenie ucha po wakacjach nas nie dotknęło? Przede wszystkim trzeba dbać o higienę uszu, stosując preparaty do oczyszczania w postaci sprayu. Do czyszczenia uszu nie powinno się używać patyczków higienicznych. Ponadto trzeba dokładnie osuszać uszy po każdej kąpieli, w tym po kąpielach w basenie i morzu. Osoby z tendencją do zalegania wody w uszach mogą stosować preparaty ochronne. Dodatkowo należy unikać przeciągów oraz silnego nadmuchu klimatyzacji. Warto też stosować suplementy do uszu! 

Na koniec należy przypomnieć, że poprawa po zastosowaniu przepisanych przez lekarza leków wcale nie oznacza, że infekcja została wyleczona! Leczenie zapalenia ucha należy zawsze kontynuować tak długo, jak zostało to zlecone! Wcześniejsze przerwanie kuracji może spowodować nawracanie infekcji oraz wystąpienie powikłań. Niezwykle ważne jest to, aby dbać o profilaktykę – regularnie oczyszczać i osuszać uszy oraz unikać czynników ryzyka.

Autor wpisu: mgr farm. Katarzyna Borowiec, i-Apteka.pl Farmaceutka z niemałym już doświadczeniem. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia, opieka farmaceutyczna.