Afty - wyraźny sygnał o złym stanie zdrowia

Przypuszczam, że większość z czytelników już miała okazję zaznać czym są afty.Ból towarzyszący ich pojawieniu się zostaje w pamięci na długo. Zazwyczaj lokalizują się w jamie ustnej pod wpływem brudu, który trafia do niej poprzez nieumyte ręce, brudne sztućce, naczynia, obgryzanie paznokci, długopisów, niedomyte warzywa i owoce. Niestety ich pojawienie się i przewlekłe występowanie niesie ze sobą gorsze informacje. Mowa tu o chorobach, których są przejawem.

Jak wyglądają afty i gdzie się lokalizują?

Afta to ubytek w błonie śluzowej jamy ustnej, który ma rumieniowate obrzeże i pokryty jest wyraźnie białym nalotem. Od pleśniawek, które zazwyczaj występują u niemowląt i małych dzieci różni je w większości tylko kolor (pleśniawki są kremowo-białe). Pleśniawki są również zazwyczaj bardziej płaskie i mniej bolesne od aft.

W większości przypadków afty pojawiają się na styku wewnętrznej części policzków i dziąseł. Można je jednak zauważyć również na wewnętrznej części warg, na podniebieniu, języku.

Afty lokalizujące się wokół gruczołów ślinowych zwane są aftami Suttona. Są niezwykle bolesne, owrzodziałe a ich średnica waha się w granicach 2-3 cm.

Ubytki w błonie śluzowej mogą przybierać rozmiary mniejsze do kilku milimetrów średnicy oraz większe nawet do 2cm średnicy. Afty mniejszych rozmiarów znikają zazwyczaj po kilku dniach a te większe dopiero po kilku tygodniach.

Znane jest również pojęcie aft nawrotowych, które są bardzo bolesne. Przyjmują kształt owalnych lub okrągłych plam (do 1 cm średnicy). Ich obrzeża są mocno czerwone a powierzchnia jest pokryta szaro-białym włóknikowatym nalotem. Pojawienie się tego rodzaju zmian jest wyraźnym sygnałem o jakiejś poważnej chorobie np. o pęcherzycy,  zakażeniem wirusem HIV, liszaju płaskim erozyjnym lub zmianach w układzie krwionośnym.

Przyczyny pojawiania się aft

Najczęściej spotyka się afty mniejsze, które w większości przypadków wynikają z nieodpowiedniej higieny jamy ustnej i  uszkodzeń mechanicznych błony śluzowej jamy ustnej podczas noszenia protez, zabiegów dentystycznych. Zdarza się również, że próchnica, kamień nazębny, wyżynające się ósemki , stres czy też antybiotyki wywołują powstanie bolesnych aft.

W przypadku aft większych do powyższych czynników należy dodać: zaburzenia hormonalne np. spadek estrogenów towarzyszący menopuzie. , spadek odporności ujawniający się m.in. chorobami autoimmunologicznymi  np. zakażenie HIV, niedobory witamin z grupy B, żelaza, kwasu foliowego, niektóre alergie pokarmowe.

Do pozostałych czynników należą:

• zakażenie hemolitycznym paciorkowcem,
• niedokrwistość,
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
• stosowanie niesterydowych leków przeciwzapalnych,
• autoimmunoagresja - to przyczyny aft nawrotowych.

Znane jest również pojęcie aftowego zapalenia jamy ustnej, które może być wywołane przez choroby migdałków, zatok, refluks, chorobę Leśniowskiego-Crohna, infekcje grzybicze jelit, zakażenie wirusem opryszczki i brodawczaka.

Jak pozbyć się aft?

Afty zazwyczaj znikają same. Niestety może to potrwać kilka tygodni więc nikomu nie będzie się chciało czekać aż tak długo. Ich obecność utrudnia jedzenie, picie jest bolesne i nieprzyjemne. Dlatego też w celu zminimalizowania tych objawów należy unikać gorących dań, napojów, jedzenia słodkości czekoladowych, ostro doprawionych posiłków, cytrusów.

W długo utrzymujących się i powtarzających się aftach konieczne jest również udanie się do lekarza. Należy domagać się skierowania na badania w kierunku niedokrwistości, zmian hormonalnych oraz spadku odporności. W razie braku poważniejszych podejrzeń lekarz może wypisać receptę z 5% roztworem antybiotyku tetracykliny, zalecić miejscowe stosowanie sterydów i środków ściągających.

Pomoc z apteki na afty

Jeśli sami chcemy zmierzyć się z aftami należy udać się do apteki, gdzie warto kupić witaminy z grupy B, żelazo oraz cynk. Dzięki nim wspomożemy odporność i stan błony śluzowej. Komletny skład można znaleźć w suplemencie diety Dezaftan Control, Zajavit.

Do płukanek jamy ustnej można użyć zwykłego naparu z szałwi, łopianu, łagodnego roztworu soli lub kupić płyny stomatologiczne np. Corsodyl, Dentosept A, Lips, Aphtin. Działają bowiem antyseptycznie, antybakteryjnie.

Popularne w leczeniu aft są również różnego rodzaju żele do stosowania w jamie ustnej. Wymienić można tu Sachol tradycyjny żel stomatologiczny, Mucosit, Aphtigel, Solcoseryl, Lips. Z nowszych produktów użyć można Dezaftanu, Urgo lub Anaftinu. Zele na afty mają na celu głównie przyspieszenie regeneracji uszkodzonej śluzówki, odizolowanie afty od jedzenia i picia oraz zmniejszenie bólu.

Pamiętajmy jednak, że powtarzające się afty i niepokojący ich wygląd musi wzbudzić w nas niepokój. Bowiem tego rodzaju ubytki w błonie śluzowej nie powinny mieć miejsca. Szczególnie niebezpieczne są bardzo bolesne afty nawracające o wyraźnym zaczerwienionym obrzeżu i białym nalocie. To sygnał do szybkiej konsultacji lekarskiej.

Autor: mgr farm. Agnieszka Wojtala