Alergia na trawy – w jaki sposób ją rozpoznać, kiedy przypada szczyt pylenia i jak sobie radzić z uczuleniem?
30.05.2023Jedną z najczęściej występujących alergii w naszym kraju jest alergia na trawy, która objawia się m.in. alergicznym nieżytem nosa i zapaleniem spojówek. Dolegliwości te mogą pojawiać się już z początkiem maja, choć szczyt pylenia traw przypada na czerwiec i lipiec. Co stosować, aby złagodzić uciążliwe objawy alergii na trawy?
Spis treści:
- Czym jest alergia na trawy?
- Objawy alergii na trawy – jak je rozpoznać?
- Szczyt pylenia traw – kiedy występuje?
- Diagnostyka alergii na trawy – jakie badania wykonać?
- Leczenie alergii na trawy – jakie są dostępne metody?
- Jak radzić sobie z uczuleniem na trawy? Praktyczne porady
Czym jest alergia na trawy?
Alergia na trawy to alergia sezonowa, która ujawnia się zwykle u młodzieży i dorosłych, rzadziej u dzieci. Objawy alergii na trawy występują, gdy układ odpornościowy błędnie rozpoznaje białka zawarte w pyłkach traw jako zagrożenie. W wyniku nieprawidłowej i nasilonej odpowiedzi immunologicznej pojawiają się dolegliwości ze strony nosa, oczu i skóry, które mogą utrzymywać się przez wiele tygodni. Alergia na trawy jest dość rozpowszechniona, w Polsce najczęściej uczula tymotka łąkowa, ponadto m.in. kupkówka pospolita, wiechlina łąkowa, mietlica pospolita, wyczyniec łąkowy, kostrzewa czerwona, tomka wonna, żyto. Warto dodać, że przez bliskie pokrewieństwo między poszczególnymi trawami i wynikające z tego duże podobieństwo między białkami występującymi w pyłkach uczulenie na jeden konkretny alergen trawy powoduje to, że objawy alergii mogą pojawiać się też po kontakcie z pyłkami innych traw.
Dodatkowo u osób uczulonych na trawy może dochodzić do reakcji krzyżowych z pokarmami. Ma to związek z tym, że białka traw mają podobną budowę do niektórych alergenów pokarmowych, przez co układ immunologiczny traktuje je tak samo i w przypadku ekspozycji na nie produkuje przeciwciała IgE. Z alergenami traw i zbóż reagują krzyżowo alergeny m.in. rzepaku, słonecznika, jabłka, gruszki, brzoskwini, śliwki, melona, kiwi, selera, pietruszki, pomidora, soi, grochu, tymianku, imbiru, cebuli, ryżu, mąki żytniej, owsianej i pszennej.
Objawy alergii na trawy – jak je rozpoznać?
Objawy alergii na trawy obejmują głównie dolegliwości ze strony nosa i oczu. Sezonowe alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa ma postać wodnistej, przezroczystej wydzieliny i napadowego kichania. Charakterystyczny jest zatkany, cieknący nos, świąd nosa oraz upośledzenie jego drożności. Do tego może wystąpić kaszel, suchość gardła, podrażnienie dróg oddechowych. Pojawiają się objawy alergicznego zapalenia spojówek jak swędzenie, łzawienie, pieczenie i zaczerwienienie oczu. Zdarza się też ból głowy, zaczerwienienie skóry, wysypka i uogólniony świąd. Objawy alergii na trawy najbardziej dokuczliwe są w słoneczne, wietrzne dni, gdy notuje się najwyższe stężenie pyłków w powietrzu. Dodatkowo alergeny mogą łączyć się z cząsteczkami zanieczyszczeń znajdujących się w powietrzu, co powoduje nasilenie reakcji alergicznej.
Osoby z alergią na trawy powinny być szczególnie ostrożne, gdy następuje szczyt pylenia traw. Wówczas to mogą pojawić się objawy astmy alergicznej, m.in. duszność, silny kaszel, uczucie ucisku w klatce piersiowej, świszczący oddech. Może ponadto dojść do wystąpienia objawów wstrząsu anafilaktycznego! W przypadku reakcji krzyżowej po zjedzeniu np. selera lub jabłka może wystąpić zespół alergii jamy ustnej, czyli świąd i obrzęk jamy ustnej lub objawy takie jak ból brzucha, wymioty, biegunka.
Szczyt pylenia traw – kiedy występuje?
Każda osoba z alergią wziewną powinna być zaznajomiona z kalendarzem pylenia oraz powinna codziennie sprawdzać raporty alergologiczne. Objawy alergiczne pojawiają się, gdy w metrze sześciennym powietrza znajduje się 20 ziaren pyłku traw! Takie stężenie może wystąpić już na początku maja. Jednakże szczyt pylenia traw w Polsce przypada w okresie od przełomu maja i czerwca do końca lipca. Uczulenie na trawy może doskwierać aż do początku października, jednak w dużo mniejszym stopniu. To, kiedy dokładnie zaczyna się i ile trwa sezon pylenia, zależy m.in. od regionu geograficznego Polski oraz od warunków pogodowych. Należy też wziąć pod uwagę to, że w innych rejonach Europy okresy pylenia traw są inne.
Diagnostyka alergii na trawy – jakie badania wykonać?
Alergia sezonowa ma to do siebie, że jej objawy pojawiają się w określonym czasie, dlatego osoby, które podejrzewają u siebie uczulenie na trawy, powinny zgłosić się do alergologa, który zleci odpowiednie badania. Zwykle wykonuje się alergiczne testy skórne oraz testy alergiczne z krwi, które potwierdzają obecność specyficznych przeciwciał klasy IgE wobec konkretnych pyłków.
Leczenie alergii na trawy – jakie są dostępne metody?
Leczenie alergii na trawy polega na unikaniu alergenów oraz na łagodzeniu objawów alergicznych. Najważniejszym orężem alergika są leki przeciwhistaminowe, np. z desloratadyną (np. Hitaxa Fast) lub cetyryzyną (np. Zyrtec UCB). Ponadto pomocne są krople do nosa oraz krople do oczu – nie tylko te z substancjami przeciwhistaminowymi i przeciwalergicznymi, ale i ze składnikami nawilżającymi, łagodzącymi i przeciwzapalnymi. Niekiedy konieczne może być podanie kortykosteroidów.
Przy objawach nieżytu nosa można również sięgnąć po leki ziołowe (np. Sinupret). Nie zaszkodzi suplementacja kwasem L-askorbinowym. Witamina C wspomaga układ odpornościowy, a jako silny przeciwutleniacz chroni komórki przed uszkodzeniami oksydacyjnymi. Uczulenie na trawy można także leczyć poprzez odczulanie, czyli immunoterapię swoistą. Leczenie trwa przynajmniej 3 lata, w tym czasie chory poddawany jest okresowym kuracjom – otrzymuje w formie zastrzyku lub podjęzykowo preparat z alergenem. Celem odczulania jest zmniejszenie wrażliwości organizmu na pyłki traw.
Jak radzić sobie z uczuleniem na trawy? Praktyczne porady
Niestety w przypadku alergii na trawy rytm życia warunkowany jest kalendarzem pylenia. Należy regularnie sprawdzać raporty alergologiczne i korzystać ze specjalnych aplikacji dla alergików. W okresie, kiedy wypada szczyt pylenia traw, należy wdrożyć działania zapobiegawcze i w miarę możliwości unikać ekspozycji na alergeny. Jak radzić sobie z alergią na trawy? Nie należy wychodzić na spacery, gdy jest słonecznie, sucho i wietrznie, wtedy w powietrzu jest najwyższe stężenie pyłków. Szerokim łukiem należy omijać kwitnące łąki i pola uprawne oraz tereny, gdzie odbywa się koszenie. Na zewnątrz najlepiej wychodzić po deszczu lub wieczorem, gdy poziom pyłków w powietrzu spada. Podczas intensywnego pylenia traw nie zawsze można zostać w domu, dlatego warto się zabezpieczyć, by ograniczyć kontakt z alergenem – zakładać okulary (korekcyjne, przeciwsłoneczne) oraz maseczkę. Nie należy pocierać oczu i dotykać twarzy.
Obowiązkowo po powrocie do domu trzeba zmyć z siebie alergeny – trzeba wziąć prysznic, umyć twarz i się przebrać. Polecane jest regularne używanie preparatów z roztworem soli fizjologicznej do płukania oczu i preparatów z roztworem wody morskiej do płukania nosa. Dodatkowo należy chronić swoje mieszkanie przed alergenami. Gdy trawy intensywnie pylą, lepiej nie otwierać okien, warto też powiesić zasłony, które stworzą barierę dla pyłków. Alergicy powinni zainwestować w oczyszczacz powietrza, czyli urządzenie, które filtruje powietrze w mieszkaniu i usuwa z niego wszelkie zanieczyszczenia oraz alergeny wziewne. Ubrania i inne tekstylia zaleca się prać w środkach dla alergików oraz suszyć w domu.
A co z trawnikiem przed domem? Czy trzeba go zlikwidować? Nie, ale trzeba dokładnie planować zabiegi pielęgnacyjne. Trawnik trzeba regularnie kosić, by nie dopuścić do kwitnięcia traw. Najlepiej to zajęcie zlecić osobie, która nie jest uczulona. Alergicy powinni też unikać kontaktu z sianem. Dodatkowo z powodu możliwych reakcji krzyżowych wymagane jest zachowanie ostrożności przy spożywaniu niektórych produktów spożywczych, m.in. zbóż, ryżu, jabłek, kiwi, melona, pomidorów, buraków, soi, śliwek, wiśni, selera oraz miodu.
Uczulenie na trawy bywa uciążliwe szczególnie w okresie od końca maja do lipca, gdy trawy pylą najintensywniej. Jedynym sposobem na to, jak radzić sobie z alergią na trawy, jest unikanie alergenów oraz stosowanie przeciwhistaminowych leków doustnych i leków miejscowych. Dobre efekty daje również odczulanie, choć nie każdy może poddać się takiemu leczeniu.
