Ból głowy - co robić, aby się go pozbyć?

Ból głowy czasem atakuje znienacka i całkowicie paraliżuje codzienne funkcjonowanie. Skąd właściwie bierze się ból głowy? Przyczyn może być wiele, choć zdarza się, że nie da się określić powodów, dlaczego głowa nagle „pęka”. Jakie są skuteczne sposoby radzenia sobie z różnymi rodzajami bólu głowy? Które leki przeciwbólowe będą najskuteczniejsze na napięciowy ból głowy?

Przyczyny i objawy bólu głowy

Ból głowy to dolegliwość, która może mieć bardzo różne przyczyny – od dość błahych po bardzo poważne, od czynników zewnętrznych po te zlokalizowane w organizmie. Szybkie określenie przyczyny bólu umożliwia wprowadzenie najlepszej metody łagodzenia dyskomfortu. Do najczęstszych przyczyn bólu głowy zalicza się zmiany pogody, wahania ciśnienia atmosferycznego, stres i napięcie nerwowe, zbyt długie przebywanie w zamkniętych pomieszczeniach, które są rzadko wietrzone. Głowa może rozboleć z głodu lub pragnienia, jak również w przypadku zjedzenia większej ilości sera żółtego, czekolady lub orzechów, negatywny wpływ może mieć czerwone wino, a także niektóre dodatki spożywcze – konserwanty, słodziki.

Ból głowy może pojawić się w wyniku zachodzących zmian w kręgosłupie lub zmian w strukturze naczyń mózgowych, napięcia w szyi i karku lub być objawem wielu chorób (m.in. guz mózgu, zapalenie opon mózgowych, niedoczynność tarczycy). Ból w obrębie głowy często pojawia się u osób, które mają źle dobrane okulary! Często bólom głowy towarzyszy dyskomfort, uczucie pulsowania w skroniach, szum w uszach, osłabienie, ból oczu i światłowstręt, nadwrażliwość na zapachy, nudności. Objawy mogą mieć łagodne lub umiarkowane nasilenie, bywa też tak, że ból obezwładnia i nie pozwala normalnie funkcjonować. Warto pamiętać, że ból może być zlokalizowany w różnych częściach głowy (najczęściej ból głowy z tyłu oraz ból głowy po bokach) i może mieć charakter pulsujący, ściskający, kłujący, przeszywający, rozpierający, może także promieniować do innych części ciała.

Rodzaje bólu głowy

Wyróżnia się wiele rodzajów bólu głowy, które zasadniczo podzielone są na dwie kategorie – bóle pierwotne i wtórne. Do pierwotnych bólów głowy, czyli takich o nieznanej etiologii zalicza się: napięciowy ból głowy, migrenę oraz klasterowy ból głowy. Wtórne bóle głowy to bóle, które są związane z jakąś chorobą. Czynnikami wywołującymi napięciowy ból głowy są: stres, silne emocje, przemęczenie, brak snu, a także głód, odwodnienie, długotrwałe napięcie mięśni karku, szyi i głowy. Jest on odczuwany jako ściskający ból głowy z tyłu, obustronnie na skroniach i w okolicy czołowej. Napięciowy ból głowy może narastać przez kilka dni, atak dolegliwości może trwać przez kilkadziesiąt minut lub utrzymywać się przez kilka dni. Migrena to ból nawracający, napadowy, pulsujący i bardzo silny, to ból głowy z jednej strony. Towarzyszą mu mdłości, wymioty, omdlenia, zaburzenia widzenia i światłowstręt, ponadto nadwrażliwość na zapachy i dźwięki.

W przypadku klasterowego bólu głowy cechą charakterystyczną jest bardzo silny, kłujący ból głowy po jednej stronie (zawsze po tej samej stronie, czyli ból głowy z lewej strony lub ból głowy z prawej strony) zlokalizowany w oczodole i w obszarze czołowo-skroniowym. Ma charakter okresowy, zwykle pojawia się nagle i trwa od kilkunastu minut do kilku godzin, towarzyszą mu objawy wegetatywne np. uczucie zatkanego nosa i łzawienie oczu. Rodzajem wtórnego bólu głowy jest zatokowy ból głowy, który pojawia się w przebiegu zapalenia zatok. Jest to pulsujący ból z przodu głowy, który przy pochylaniu znacznie się nasila. Charakterystycznym rodzajem bólu jest także ból głowy w ciąży. Jest on związany z huśtawką hormonalną, która zachodzi w organizmie kobiety, może pojawić się w wyniku przemęczenia, niewyspania, spadku stężenia glukozy we krwi, a także z głodu lub nieprawidłowego ciśnienia krwi.

Co stosować na ból głowy?

Jak radzić sobie z bólem głowy? Jeśli są to bóle pierwotne, jedyną bronią jest leczenie objawowe, w przypadku bólów wtórnych równocześnie trzeba leczyć przyczynę (np. zapalenie zatok). Do łagodzenia bólu głowy stosuje się różnego rodzaju domowe metody oraz leki przeciwbólowe. Do najczęściej wybieranych leków należą: Apap, Ibuprom Max i Ketonal. Dla uzyskania maksymalnego efektu leczniczego zaleca się przyjmować leki jak najszybciej – od razu po pojawieniu się bólu lub objawów zwiastujących jego nadejście. Osoby, które często sięgają po leki przeciwbólowe, powinny pamiętać, że ich nadużywanie grozi występowaniem wielu działań niepożądanych (np. ze strony żołądka), dlatego też przy lekkich dolegliwościach bólowych warto wypróbować domowe metody łagodzenia bólu lub stosować je uzupełniająco. Pomocne są np. zimne okłady na czoło, skronie i kark (przy zatokowym bólu głowy lepiej sprawdzą się ciepłe okłady), a także ćwiczenia oddechowe najlepiej na świeżym powietrzu (głębokie spokojne oddechy poprawią dotlenienie), odpoczynek w zacienionym pokoju, ciepła kąpiel, ćwiczenia rozciągające ramion i karku, masaż skroni (delikatne okrężne ruchy palcem wskazującym i środkowym - w tym celu można wykorzystać dodatkowo Amol), akupresura (np. ucisk punktu między brwiami).

Dobre rezultaty przynosi także picie chłodnej wody małymi łykami (około jednego litra w ciągu godziny), do wody można dodać cytrynę lub elektrolity. Doskonale sprawdzają się również napary ziołowe (rumianek, melisa, imbir). Jednym ze środków łagodzących bóle głowy jest aromaterapia. Lecznicze działanie olejków eterycznych jest znane i z powodzeniem praktykowane od wieków. Z mocy zapachów można korzystać na różne sposoby – można kilka kropli olejku dodać do kominka zapachowego lub rozcieńczyć z olejem bazowym i wmasowywać np. w skronie. Aby aromaterapia była skuteczna, należy wybrać odpowiedni olejek. Jednym z najskuteczniejszych olejków o działaniu rozluźniającym, przeciwbólowym i przeciwmigrenowym jest olejek lawendowy. Przy migrenie zalecany jest także olejek miętowy, a na napięciowy ból głowy – olejek rozmarynowy. Wypróbować można też olejek eukaliptusowy, goździkowy i geraniowy. Alternatywne metody walki z bólem głowy są zalecane szczególnie dla ciężarnych, które nie mogą stosować leków przeciwbólowych. Na ból głowy w ciąży najlepszy będzie odpoczynek i krótka drzemka oraz zimny okład.

Kiedy należy zgłosić się do lekarza?

Ból głowy jest dolegliwością dość powszechną, zwykle nie wymaga konsultacji medycznej, wystarczający jest odpoczynek, chłodny okład, ewentualnie leki przeciwbólowe. Nie oznacza to jednak, że ból głowy można ignorować, w końcu jego przyczyną mogą być poważne schorzenia, np. nadciśnienie, jaskra lub krwiak. Wizytę lekarską należy umówić, gdy ból gwałtownie narasta, leki przeciwbólowe i domowe metody nie pomagają, a ból utrzymuje się ponad 3 dni. Specjalistyczna konsultacja jest niezbędna także wtedy, gdy do bólu doprowadził uraz głowy, towarzyszy mu sztywność karku, niedowład kończyn, problemy z mową, zaburzenia równowagi i świadomości, wysoka gorączka, ból oka. Gdy odczuwasz bardzo silny ból głowy, jaki lekarz będzie w stanie pomóc? W pierwszej kolejności należy zgłosić się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, on po przeprowadzeniu wywiadu i zleceniu kilku podstawowych badań skieruje na dalszą diagnostykę np. do neurologa, laryngologa lub okulisty.

Ból głowy nie musi być związany z żadnym schorzeniem, może pojawić się z tak prozaicznego powodu jak głód lub przemęczenie. Jeśli ból jest silny, warto od razu zastosować leki przeciwbólowe np. Apap lub „coś silniejszego” np. Ibuprom Max lub Ketonal. Dodatkowo należy wprowadzać inne metody wspomagające łagodzenie bólu np. zimne okłady. Gdy ból głowy atakuje nagle z niewyobrażalną siłą i utrzymuje się mimo przyjmowania leków, zaleca się skonsultować z lekarzem.

Autor: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl