Nocny kaszel u dzieci – jak sobie z nim radzić?

Nocny kaszel u dzieci może mieć różne przyczyny. Jednak niezależnie od tego, co wywołuje atak kaszlu w nocy u dziecka, dolegliwość ta jest bardzo uciążliwa i negatywnie wpływa na jego sen i wypoczynek, a tym samym na regenerację jego organizmu. Częściej w nocy doskwiera kaszel suchy, jednakże może też pojawić się kaszel mokry z odkrztuszaniem flegmy. Co zrobić, gdy pojawia się kaszel w nocy u dziecka? 

Spis treści:

• Czym jest nocny kaszel u dzieci i dlaczego się nasila?
• Przyczyny nocnego kaszlu u dzieci – najczęstsze powody
• Dlaczego kaszel u dziecka nasila się w nocy?
• Jak sobie radzić z nocnym kaszlem? Porady dla rodziców
• Kiedy skonsultować się z lekarzem?
• Jak zapobiegać nocnemu kaszlowi u dzieci?

Czym jest nocny kaszel u dzieci i dlaczego się nasila?

Kaszel to reakcja obronna układu oddechowego, dzięki której drogi oddechowe są oczyszczane z substancji drażniących, chorobotwórczych drobnoustrojów, alergenów, ciał obcych oraz z zalegającej wydzieliny. Kaszel może utrzymywać się zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy, choć często się zdarza, że pojawia się tylko w nocy lub nad ranem.

Zazwyczaj nocny kaszel jest suchy (nieproduktywny), napadowy i duszący z towarzyszącym uczuciem drapania i łaskotania w gardle. Nie oznacza to, że w nocy nie może pojawić się kaszel mokry (produktywny, któremu towarzyszy odkrztuszanie wydzieliny). Charakterystyczne jest, że w przebiegu infekcji początkowo kaszel zawsze jest suchy, a z czasem przechodzi w mokry. Jeśli kaszel utrzymuje się przez 2-4 tygodnie, to jest to kaszel ostry, natomiast trwający powyżej 4-8 tygodni określa się jako przewlekły. Przewlekły kaszel u dziecka wymaga konsultacji z lekarzem.

Nocny kaszel u dzieci jest niezwykle uciążliwy – nie tylko dla dzieci, które się z nim zmagają, ale i dla rodziców, którzy muszą się nimi opiekować. Duszący kaszel u dziecka utrudnia nocny wypoczynek, przez co jego organizm nie ma szansy na regenerację, czyli po prostu gorzej sobie radzi z infekcją. Przez niewyspanie dziecko dodatkowo jest marudne i rozdrażnione w ciągu dnia.

Przyczyny nocnego kaszlu u dzieci – najczęstsze powody

Przyczyny kaszlu u dzieci w nocy mogą być bardzo zróżnicowane. Zwykle objaw ten jest związany z infekcją o podłożu wirusowym lub bakteryjnym. Wówczas w początkowej fazie choroby pojawia się kaszel suchy u dzieci i z czasem zmienia się w mokry. Jako inne przyczyny nocnego kaszlu u dzieci wymienia się alergie, zbyt suche lub klimatyzowane powietrze w pomieszczeniach, które powoduje suchość błon śluzowych górnych dróg oddechowych.

Atak kaszlu w nocy u dziecka może być związany z astmą oskrzelową. U małych dzieci często w jej przebiegu pojawiają się napady świszczącego, męczącego nieproduktywnego kaszlu. Wśród chorób wywołujących nocny kaszel u dzieci wymienia się też ostre podgłośniowe zapalenie krtani (krup). Typowe dla niego są napady szczekającego kaszlu nasilające się w godzinach nocnych, które przyczyniają się do wybudzenia malucha. Dodatkowo może im towarzyszyć świst krtaniowy, wysiłek oddechowy i duszność.

Kaszel w nocy u dziecka może być wywoływany przez ściekającą po tylnej ścianie gardła wydzielinę. Przyczyną zespołu przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła może być np. alergiczny lub niealergiczny nieżyt nosa, zapalenie zatok, przerost migdałków lub skrzywienie przegrody nosa. Atak kaszlu w nocy u dziecka jest też charakterystyczny dla krztuśca. Intensywny kaszel występuje seriami, prowadzi do utraty tchu lub do wymiotów, jest przeplatany głębokimi wdechami, które przypominają pianie koguta. Rzadsze przyczyny nocnego kaszlu u dzieci to m.in. refluks żołądkowo-przełykowy i niewydolność krążenia.

Dlaczego kaszel u dziecka nasila się w nocy?

Różne czynniki prowadzą do tego, że nocny kaszel u dzieci się nasila. Jedną z głównych przyczyn jest przesuszenie śluzówek dróg oddechowych. Często też warunki panujące w sypialni dziecka działają drażniąco na błony śluzowe. Dodatkowo nasileniu odruchu kaszlowego sprzyja pozycja leżąca, można to zaobserwować przede wszystkim u dzieci, które chorują na choroby przebiegające z nadmiernym gromadzeniem się wydzieliny w oskrzelach.

Jak sobie radzić z nocnym kaszlem? Porady dla rodziców

Duszący kaszel w nocy u dziecka jest dla rodziców stresujący, ciężko im patrzeć, jak ich pociecha się męczy. Na szczęście jest kilka sposobów na to, aby ulżyć dziecku. Gdy nocny kaszel u dziecka jest związany z określoną chorobą, w pierwszej kolejności trzeba włączyć leczenie przyczynowe. Jeśli chodzi o leki łagodzące kaszel, należy dobierać je do rodzaju kaszlu, trzeba też wiedzieć, o jakich porach podawać dziecku konkretne substancje lecznicze. Niezależnie od przyczyny kaszlu u dzieci w nocy koniecznie trzeba wypróbować metody niefarmakologiczne.

Domowe sposoby na złagodzenie nocnego kaszlu u dziecka

Nocny kaszel u dziecka wywołany zakażeniem bakteryjnym lub wirusowym, stanami zapalnymi lub chorobami zakaźnymi wymaga odpowiedniego leczenia, domowe sposoby na kaszel u dzieci stanowią wówczas tylko wsparcie. W przypadku, gdy kaszel w nocy pojawia się sporadycznie i nie towarzyszą mu żadne inne objawy, proste metody powinny rozwiązać problem.

Jak łagodzić kaszel w nocy? Jeśli jest to kaszel suchy, to polecane jest siemię lniane, miód i imbir. Napar przygotowany z nasionek lnu ma lepką, gęstą konsystencję, która powleka śluzówkę gardła ochronną barierą, zapewniając efekt nawilżający, ponadto przyspiesza gojenie i regenerację podrażnionej śluzówki. Mikstura przygotowana ze startego świeżego kłącza imbiru zmieszana z miodem także skutecznie łagodzi kaszel suchy u dzieci.

Naturalne syropy na kaszel dla dzieci sprawdzą się zarówno przy kaszlu suchym, jak i mokrym. Dobrym przykładem jest syrop z cebuli. Do jego przygotowania wystarczy pokrojoną w kosteczkę cebulę zasypać cukrem lub zalać miodem i całość odstawić do puszczenia soku. Syrop łagodzi napadowy, duszący kaszel u dziecka, a w przypadku mokrego kaszlu rozrzedza zalegającą flegmę.

Oprócz środków doustnych wskazane są preparaty do inhalacji. Produktem polecanym, do tego, aby wykonywać bezpieczne inhalacje na kaszel suchy i mokry, jest sól fizjologiczna. Najlepiej inhalacje wykonywać za pomocą nebulizatora. Taki zabieg skutecznie poprawia nawilżenie błony śluzowej, rozrzedza wydzielinę i przyspiesza jej odkrztuszanie. Można również wykonywać inhalacje parowe, czyli wdychać parę unoszącą się nad miseczką z gorącą wodą i kilkoma kroplami olejku eterycznego (np. z drzewa herbacianego, tymianku) lub z naparem ziołowym (np. z rumianku, prawoślazu).

Gdy nocny kaszel u dziecka występuje wraz z katarem, należy dobrze oczyszczać drogi oddechowe maluszka przed snem, aby umożliwić mu swobodne oddychanie przez nos i zapobiegać spływaniu wydzieliny po tylnej ścianie gardła. W tym celu można wkraplać do otworów nosowych rozwór soli fizjologicznej, który rozrzedzi wydzielinę i ułatwi jej usuwanie. Doskonale w higienie nosa sprawdza się również woda morska do nosa w aerozolu. Nadmiar wydzieliny u małych dzieci można odciągać za pomocą aspiratora.

Ponadto przy kaszlu nocnym trzeba bardzo dbać o prawidłową wilgotność powietrza w pomieszczeniach. Dla utrzymania komfortowych warunków w sypialni dziecka można zainwestować w nawilżacz powietrza, prostym sposobem na przywrócenie właściwej wilgotności jest wietrzenie sypialni. Okno trzeba odtworzyć na kilka minut na oścież, zapewni to dobrą cyrkulację powietrza (pomoże usunąć z pomieszczenia drobnoustroje), ale nie wychłodzi zbyt mocno pokoju.

Zimą, gdy pomieszczenia są dogrzewane, powietrze może się szybko przesuszyć, aby zwiększyć jego nawilżenie, można kłaść na grzejnik mokry ręcznik. Trzeba też uważać, aby nie ustawić zbyt wysokiej temperatury, optymalna wynosi około 20st. C. Ważne jest również to, aby unikać ekspozycji dziecka na alergeny (np. należy dokładnie odkurzać) oraz na wszelkiego rodzaju czynniki drażniące (np. odświeżacze powietrza).

Na końcu dwa słowa trzeba powiedzieć o najprostszej metodzie na to, jak łagodzić kaszel w nocy – zarówno suchy, jak i mokry. A jest nią prawidłowe nawadnianie organizmu. Picie odpowiedniej ilości płynów nawilża i koi drogi oddechowe, łagodzi uczucie drapania w gardle, dodatkowo rozrzedza śluz, co ułatwia jego odkrztuszanie!

Jakie leki mogą pomóc przy nocnym kaszlu u dziecka?

Jeśli problemem są ataki kaszlu w nocy u dzieci, można stosować leki hamujące odruch kaszlu. W przypadku dzieci od 2. roku życia wskazane są syropy na kaszel z lewodropropizyną, która zmniejsza częstotliwość i intensywność kaszlu, a tym samym ogranicza nocne wybudzanie.

Ogromną ulgę mogą przynieść także syropy na kaszel dla dzieci z porostem islandzkim i prawoślazem. Łagodzą one kaszel oraz nawilżają i chronią gardło. Podobne działanie ma polecany do stosowania już od 1. roku życia syrop na kaszel dla dzieci GrinTuss Pediatric, który zawiera miód i kompleks molekularny z grindelli, babki lancetowatej i kocanki włoskiej. W przypadku kaszlu mokrego należy natomiast pamiętać o tym, aby przepisane przez lekarza leki wykrztuśne i mukolityczne, które rozcieńczają śluz i nasilają odruch kaszlowy, stosować nie później niż 4 godziny przed snem.

Kiedy skonsultować się z lekarzem?

Kiedy do lekarza z kaszlem u dziecka? Jeśli nocny kaszel pojawia się u noworodków lub niemowląt, zawsze wymaga pilnej konsultacji z lekarzem. U takich maluszków stan może się szybko pogorszyć, dodatkowo są one narażone na liczne powikłania. W przypadku nieco starszych dzieci na wizytę trzeba koniecznie zgłosić się, gdy kaszel pojawia się nagle lub dziecko cierpi na przewlekły kaszel z odkrztuszaniem.

Wskazaniem jest nasilający się, nawracający, długo utrzymujący się kaszel (przez kilka tygodni), kaszel połączony z nasilającą się dusznością i świstami oraz odkrztuszanie różowej, pienistej wydzieliny lub krwi. Do lekarza należy się zgłosić, gdy dziecko ma gorączkę i jest osłabione. Pojedyncze epizody nocnego kaszlu zwykle nie są groźne, ale gdy ataki są długie i częste – pojawiają się kilka razy w ciągu nocy, trzeba rozpocząć diagnostykę, aby znaleźć przyczyny nocnego kaszlu.

Jak zapobiegać nocnemu kaszlowi u dzieci?

Profilaktyka nocnego kaszlu u dziecka polega na wzmacnianiu układu odpornościowego i unikaniu infekcji dróg oddechowych. Jest to szczególnie istotne w okresie zwiększonego ryzyka zachorowania. O odporność u dziecka należy dbać za pomocą dobrze zbilansowanej diety, należy też zapewnić mu warunki do aktywnego spędzania czasu na świeżym powietrzu oraz do odpoczynku. Warto także podawać dziecku specjalne suplementy na odporność, np. z tranem, witaminą D, witaminą C, czarnym bzem.

Dodatkowo trzeba stosować się do zasad, które były wymienione wcześniej jako domowe sposoby na kaszel u dzieci. Mowa tu o prawidłowym nawadnianiu organizmu, o dbaniu o higienę nosa, o nawilżaniu śluzówki dróg oddechowych oraz o utrzymywaniu prawidłowej temperatury i wilgotności powietrza w pomieszczeniach.

Przewlekły kaszel u dziecka niezależnie od tego, czy utrzymuje się tylko w dzień, czy też pojawia się w nocy, wymaga wizyty u lekarza. Sporadyczne ataki suchego kaszlu w nocy są zwykle związane z przesuszeniem śluzówki gardła. Duszący kaszel u dziecka jest wówczas reakcją na jej podrażnienie. Kaszel pojawiający się wraz z takimi objawami jak katar i gorączka świadczy o infekcji i wymaga odpowiedniego leczenia.

Autor wpisu: mgr farm. Katarzyna Borowiec, i-Apteka.pl Farmaceutka z niemałym już doświadczeniem. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia, opieka farmaceutyczna.