Bruksizm - co to jest i jak go rozpoznać oraz leczyć?

Bruksizm to nawykowe, nieświadome zaciskanie zębów i zgrzytanie zębami – także podczas snu. Problem dotyka coraz więcej osób, a jedną z przyczyn jego występowania jest przewlekły stres. Czym jest bruksizm, czy istnieją leki na bruksizm? Należy szukać odpowiedzi na te pytania, ponieważ nawykowe zaciskanie zębów może prowadzić do zmian w budowie stawów skroniowo-żuchwowych i pogorszenia samopoczucia.

Czym jest bruksizm?

Bruksizm, choć bezpośrednio „związany” z zębami, nie jest wyłącznie problemem stomatologicznym. Coraz więcej badań wskazuje, że nawykowe zaciskanie zębów i zgrzytanie zębami – także nieświadome zaciskanie zębów, to problem psychosomatyczny, który należy leczyć na wielu poziomach.

Bruksizm to zjawisko nie do końca wyjaśnione, choć wiele wskazuje, że jego głównym podłożem są nerwy i nadmierny stres. Bywają przypadki, że dolegliwość ta mija samoistnie, trwa przez krótki czas i nie wyrządza żadnych szkód dla pacjenta.

Nocne zgrzytanie zębami często spotyka się u małych dzieci i jest to także jedna z odmian bruksizmu, lecz w wielu przypadkach nie wymaga leczenia i mija samoistnie. Bruksizm nocny u małych dzieci może być zawiązany z przeżyciami w ciągu dnia lub zakażeniem pasożytniczym – zgrzytanie zębów u maluchów, to częsta oznaka, że w organizmie malucha zagnieździł się pasażer na gapę.

Bruksizm – przyczyny

W tym miejscu należy powtórzyć, że bruksizm należy traktować jako schorzenie, którego podstawy mogą mieć wiele źródeł. Podaje się, że nawykowe zaciskanie zębów i zgrzytanie zębami może mieć podłoże w dolegliwościach: stomatologicznych, psychicznych i emocjonalnych. Bruksizm mogą wywoływać także niedobory witamin i przyjmowanie niektórych leków.

Zaburzenia zgryzowo-zwarciowe związane z występowaniem bruskizmu diagnozuje stomatolog, a przeszkody stomatologiczne wywołujące zgrzytanie zębów i tarcie zębami żuchwy o zęby szczęki mogą występować wraz z pojawieniem się ósemek (zębów mądrości), a także wskutek nieprawidłowego wypełnienia ubytku w zębie lub źle dopasowanym uzupełnieniem protetycznym. Bruksizm nocny może także wywoływać nałogowe żucie gumy.

Czynniki psychiczne prowadzące do bruksizmu to: życie w nadmiernym stresie, zaburzenia psychiczne – depresja, nerwica. Wszystkie te czynniki znajdują ujście w zachowaniu, dlatego osoby dotknięte problemami psychicznymi, dużo częściej niż osoby zdrowe psychicznie cierpią na nawykowe zaciskanie zębów i nocne zgrzytanie zębami – często nieświadomie. Pomoc w zniwelowaniu skutków bruksizmu bądź jego całkowitego wyeliminowania niosą leki na uspokojenie lub terapia. Leczenie prowadzi psycholog lub lekarz psychiatra.

Bruksizm – objawy

Zgrzytanie zębami, nawykowe zaciskanie zębów prowadzące w niektórych przypadkach do zaburzeń w budowie stawów skroniowo-żuchwowych i pogorszenia samopoczucia – ból głowy. Tarcie zębami żuchwy o zęby szczęki towarzyszące bruksizmowi powoduje poważne problemy stomatologiczne np. starcia zębów, pękania szkliwa.

Zespół przewlekłego zaciskania zębów powoduje – zwłaszcza w nocy, gdy jesteśmy zupełnie nieświadomi problemu, że po przebudzeniu czujemy ból głowy w okolicy skroniowej, zawroty głowy, usztywnienie karku, spięcie mięśni okolicy żuchwy.

Osoby cierpiące na bruksizm często uskarżają się na objawy ze strony narządu słuchu np. dzwonienie w uszach, szum w uszach, nadwrażliwość na dźwięki, uczucie zatkanego ucha. Przy bruksizmie nasilają się także dolegliwości związane z zatokami szczękowymi, które do złudzenia przypominają symptomy towarzyszące zapaleniu zatok.

Objawów bruksizmu może być wiele i często nie są łączone z nawykowym zaciskaniem zębów. Dlatego osoby dotknięte bruksizmem powinien prowadzić nie tylko lekarz stomatolog, ale także neurolog, a w niektórych przypadkach także lekarz psychiatra lub psycholog.

Bruksizm – leczenie

Aby uniknąć trwałych i nieodwracalnych zmian powodowanych przez bruksizm w obrębie narządu żucia, należy podjąć wszelkie kroki, by zniwelować jego skutki. Leczenie stomatologiczne bruksizmu polega na zastosowaniu szyn zgryzowych stabilizujących w połączeniu z zabiegami biostymulacji światłem lasera.

W niektórych przypadkach lekarz stomatolog może zalecić zastosowanie szyn zgryzowych. Działanie to zapobiega dolegliwościom bólowym spowodowanym przez nadmierne napięcie mięśni żucia oraz schorzeniom stawu skroniowo-żuchwowego z powodu ogromnych przeciążeń występujących podczas zaciskania zębów. Szyny zgryzowe stosuje się na noc.

Fizjoterapeuta stomatologiczny może także zalecić specjalne ćwiczenia rozluźniające, które z powodzeniem można wykonywać w domu. Specjalistyczne ćwiczenia na bruksizm, przynoszą mięśniom twarzy i stawów skroniowo-żuchwowy odprężenie i relaks.

Nowoczesną i coraz bardziej popularną metodą w leczeniu bruksizmu jest wstrzykiwanie w żwacze toksyny botulinowej. Leczenie botoksem wykonuje stomatolog w gabinecie stomatologicznym lub specjalista medycyny estetycznej w profesjonalnej klinice.

Ćwiczenia na bruksizm

Ćwiczenia pomagające zniwelować nawykowe zaciskanie zębów i nocne zgrzytanie zębów, nie są skomplikowane ani bolesne. Na początku warto udać się do specjalisty – stomatolog lub fizjoterapeuta stomatologiczny z pewnością doradzi, które ćwiczenia będą najlepsze dla danej osoby.

Specjalista określa stan napięcia wywoływany przez bruksizm i bada tkliwość mięśni w obrębie żwaczy, a następnie zleca regularne wykonywanie masażu mięśni twarzy: ćwiczenie rozluźniające mięsień żwacza (okolice policzków), ćwiczenie rozluźniające mięsień skroniowy (skronie i okolice za uchem)

Prostym i istotnym ćwiczeniem rozluźniającym jest także szczypanie policzków oraz utrzymywanie łuków zębowych dolnego i górnego oddzielnie od siebie – tak, by zęby nie stykały się ze sobą.

Botoks na bruksizm

Choć botoks kojarzony jest głównie z zabiegami poprawiającymi urodę, to okazuje się, że sprowadzanie zalet toksyna betulinowa tylko do dziedziny beauty jest dość krzywdzące.

Botoks znalazł wiele zastosowań także w leczeniu medycznym – również w leczeniu bruksizmu. Toksynę betulinową wstrzykuje się w mięśnie żwaczy w celu zredukowania intensywności ich pracy. Decydując się na zabieg botoksowania, należy wybrać renomowany gabinet medycyny estetycznej z doświadczeniem w leczeniu bruksizmu.

Metoda wstrzykiwania toksyny betulinowej jest szybka, bezpieczna i skuteczna. Osoba cierpiąca z powodu nadmiernego napięcia mięśniowego występującego w bruksizmie, szybko odczuwa ulgę. Niestety zabieg należy powtarzać, a efekty botoksu utrzymują się przez 6 miesięcy.

Leki na bruksizm

W skrajnych przypadkach, gdy ćwiczenia i leczenie stomatologiczne zawodzi, a bruksizm nabiera na sile, rujnując samopoczucie pacjenta, wówczas lekarz może zlecić włączenie terapii farmakologicznej.

Leczenie farmakologiczne z zastosowaniem odpowiednich substancji i leków ma na celu zmniejszenie napięcia mięśniowego i bólu charakterystycznego dla bruksizmu. Neurolog, psycholog lub psychiatra może przepisać leki na uspokojenie, a także zlecić przyjmowanie preparatów uzupełniających niedobory witamin, pomocny jest także magnez – jego niedobory mogą przyczyniać się do zaburzenia pracy mięśni.

Leki zmniejszające napięcie mięśniowe, leki na uspokojenie i działające przeciwlękowo stosowane w leczeniu bruksizmu to: benzodiazepiny, prekursory katecholamin, β-blokery, agoniści receptorów α, antydepresanty.

Autor: tech.farm. Anna Bawer